5 manieren om beter te luisteren

LuisterenVan onze dagelijkse communicatie bestaat ongeveer 60 procent uit luisteren. Maar wat blijkt: We zijn daar eigenlijk helemaal niet goed in! Slechts 25 procent van wat we horen blijft hangen.

Julian Treasure, geluidsexpert, stelt dat luisteren een vaardigheid is, die je nodig hebt om volledig te kunnen leven. En die kunst zijn we aan het verliezen. Lees hoe dat komt, en leer 5 manieren om beter te luisteren.

Luistertechnieken
Voor luisteren, gedefinieerd als ‘het omzetten van geluid in betekenis’ hebben we verschillende trucjes, luistertechnieken.
Een daarvan is patroonherkenning. We herkennen patronen en kunnen zo een signaal onderscheiden in de herrie, bijvoorbeeld op een feestje. Vooral onze eigen naam herkennen we erg goed in een chaos van geluiden. Ook letten we op verschillen. Wanneer een bepaald geluid lang hetzelfde klinkt, horen we het op een gegeven moment niet meer. We luisteren kortom naar verandering in geluiden en negeren geluiden die hetzelfde blijven.

Daarnaast maken we gebruik van een verzameling aan filters, zoals onze verwachtingen, overtuigingen, intenties of cultuur. Vaak ben je je hier niet van bewust, maar eigenlijk maken die filters onze realiteit. Zij bepalen namelijk waar we op dit moment aandacht aan besteden, waar we op letten. Vooral intentie is heel bepalend voor goed luisteren.

Geluid plaatst ons ook in een kader van tijd en ruimte. Wanneer je je ogen sluit, ben je je toch steeds bewust van de grootte van de kamer waar je je in bevindt, door weerkaatsing van geluid. Ook weet je of er anderen zijn, door hun ademhaling. En in geluid ervaren we de stroom van verleden naar heden.

De kunst van het converseren
Treasure stelt dat wij onze luistercapaciteiten verliezen, om meerdere redenen.
Ten eerste hebben we allerlei manieren uitgevonden om geluid vast te leggen. Eerst schrijven, toen audio- en ook video-opname. De noodzaak om goed en nauwkeurig te luisteren is er simpelweg steeds minder.
Ten tweede is de wereld om ons heen steeds lawaaiiger geworden. In zo’n kakofonie is het niet alleen moeilijk om te luisteren, maar ook vermoeiend. Vaak vluchten mensen dan in hun koptelefoons met muziek, en op die manier luistert uiteindelijk niemand meer naar elkaar.

De kunst van converseren wordt op den duur vervangen door die van het uitzenden van informatie. We worden ongevoelig, media moeten met grote koppen schreeuwen om onze aandacht te krijgen.
Dat maakt het steeds moeilijker om nog aandacht te hebben voor het kleine, subtiele, het stille. Wanneer we onze luisterkunst verliezen, is dat een serieus probleem. Want luisteren is onze toegang tot begrijpen. Een wereld waarin we niet meer bewust naar elkaar luisteren is een nare plaats.

Daarom volgen hieronder vijf simpele oefeningen, die je thuis of onderweg kunt doen om jezelf te oefenen weer bewuster te luisteren.

  • Stilte. Drie minuten stilte per dag is al een geweldige manier om je oren te resetten zodat je de stilte weer kunt horen. Als je geen plek met absolute stilte voorhanden hebt, is gewoon kalmte ook al heel goed.
  • Mix.Wanneer je in een lawaaiige omgeving bent, bijvoorbeeld in een café, probeer dan te luisteren hoeveel verschillende geluiden je kunt onderscheiden. Naar hoeveel individuele kanalen uit de mix van geluiden luister je?
    Je kunt deze oefening ook goed doen in een natuurlijke omgeving, bijvoorbeeld aan een meer. Hoeveel vogeltjes kun je horen? Van welke kant komt ieder geluid? Dit is een goede oefening om je luisterkwaliteiten te verbeteren.
  • Waarderen. De derde oefening gaat over het waarderen van alledaagse geluiden. Zo kun je in het storende geluid van een wasdroger ook een ritme horen. Een wals bijvoorbeeld ‘een, twee, drie. Een, twee, drie.’ Ook het geluid van het koffiezetapparaat kan mooi zijn. Eigenlijk kunnen veel alledaagse geluiden heel interessant zijn als je er aandacht aan besteed. Er is een verborgen koor aan prachtige geluiden altijd om ons heen.
  • Luisterposities. De meest belangrijke oefening is misschien wel deze: de luisterposities. Het idee dat je je luisterpositie verandert afhankelijk van waar je naar luistert. Je kunt bijvoorbeeld een actieve of juist passieve houding aannemen, empatisch of juist kritisch zijn en nog veel meer. Speel met verschillende luisterposities, en word je bewust van het effect.
  • Acronym. De laatste oefening is een acronym van Julian Treasure, dat je kunt gebruiken als ezelsbruggetje om beter te luisteren: RASA, Sanskrit voor essentie.
    R staat voor Receive, dat betekent: aandacht schenken aan de andere persoon.
    A is Appreciate, waarderende geluidjes maken als ‘ah’, ‘hmmhmm en ‘oke’.
    S is van Summarize, het woord ‘dus…’ is heel belangrijk in de communicatie.
    A voor Ask: stel vragen als de ander is uitgepraat.

Eigenlijk zou luistervaardigheid aan iedereen al op school gegeven moeten worden. Zolang dat nog niet het geval is, kunnen we in iedere geval zelf in onze conversaties bewust luisteren en de boodschap aan anderen doorgeven. Zo kan die lawaaiige wereld weer een stapje meer in de richting van een wereld waarin iedereen altijd goed naar elkaar luistert – of daar op zijn minst toe in staat is.

Bekijk hier de speech van Julian Treasure voor TED.

Foto: Pieterjanviaene, Flickr.com

Meer lezen?
Luisteren naar niets

Een oefening in luisteren

De gave van aandacht

Over de schrijver