Veel mensen kampen met langdurige stress, burn-out, angst en depressie. Moeten we dan massaal in therapie gaan? Of moeten we iets veranderen aan onze levensstijl, onze omgeving en misschien zelfs wel het maatschappelijk systeem? Dat laatste, vindt buitenpsycholoog Maaike Zuidgeest: “Als een bloem niet groeit, ga je ook niet aan de bloem sleutelen.”
Dat wij als mens onderdeel zijn van de natuur, lijken we in onze samenleving totaal vergeten te zijn. “Alles draait omprestatie, winst, efficiëntie en economische groei. En dat gaat maar al te vaak ten koste van rust, plezier, elkaar zien en samenleven. Wat dan weer kan leiden tot een gevoel van tekort, falen, alleen zijn en niet voldoen.” De oplossing zoekt Maaike in de natuur.
We staan in permanente zomerstand
Als buitenpsycholoog neemt ze haar cliënten mee naar buiten waar ze letterlijk weer even kunnen aarden, de grond onder hun voeten kunnen voelen, kunnen vertragen, frisse lucht in kunnen ademen, ruimte kunnen voelen, hun zintuigen kunnen aanzetten en het ritme van de seizoenen kunnen ervaren.
“We leven in onze samenleving alsof het altijd zomer is: we staan continu ‘aan’ en zijn de hele dag productief, van het moment dat we opstaan tot het moment dat we naar bed gaan. In de natuur werkt dat niet zo: daar kennen we vier seizoenen die elk hun eigen ritme hebben. Ook de mens zou veel meer gebaat zijn bij het leven op die natuurlijke kadans.”
Dat betekent dat we nu – in de lente – langzaam weer wakker worden, ontluiken, naar buiten gaan en zaadjes planten. Om straks in de zomer – als de dagenlang zijn- weer op volle kracht vooruit te gaan en te oogsten. In de herfst zouden we vervolgens weer moeten vertragen en naar binnen moeten keren om ons voor te bereiden op de winter, waarin we eigenlijk in standje winterslaap zouden moeten leven en minder productief moeten zijn. “Die stressvolle decembermaand die we helemaal volstoppen met deadlines, borrels en feestjes past eigenlijk helemaal niet bij het seizoen.”
Ook in ons dagelijks bestaan zouden we momenten van vertraging moeten inbouwen en af en toe even ‘uit’ gaan. Een wandeling, meditatie, lummelen, voor je uit staren of even met je handen in de aarde wroeten. “Het mag echt veel menselijker en groener in onze samenleving,” vindt Maaike.
Een ander perspectief
Als buitenpsycholoog pioniert ze daarom, samen met anderen, richting een groene en meer menselijke zorg. “De natuur is mijn spreekkamer: daar ontmoet ik mijn cliënten en doe ik de intake nadat we telefonisch hebben kennisgemaakt. En dat is meer dan alleen wandelen,” legt ze uit.
“Door elkaar buiten te ontmoeten krijg je meer ruimte voor een ander perspectief. We bewegen niet alleen, maar zetten ook onze zintuigen aan: de zonnestralen die ons verwarmen, de ochtenddauw, de bloesem, de knoppen, de geuren, de fluitende vogels…Het helpt allemaal om makkelijker uit je hoofd te komen.”
“Maar de natuur is niet alleen een fijn decor, het heeft ook letterlijk effect op je lijf. Je maakt minder stresshormonen aan, waardoor je makkelijker kalmeert en ontspant en je zenuwstelsel resoneert meer. Het is eigenlijk een beetje als thuiskomen bij onze eigen natuur.”
Het voordeel van een buitenpsycholoog
Een bijkomend voordeel van buiten afspreken met een psycholoog is dat je geen oogcontact hoeft te maken tijdens het gesprek, waardoor het makkelijker is om je hart te luchten dan wanneer je binnen in een kantoorruimte tegenover een therapeut zit. “Je hebt nu meer samen de regie over welke kant je op gaat, letterlijk in de natuur (wil je door het bos of over het open veld lopen) maar ook figuurlijk in het gesprek dat je voert.”
Door haar cliënten mee naar buiten te nemen, en ze te laten zien hoe fijn dat is, wordt de natuur ook weer onderdeel van hun leven. “Ik had een keer een jongen met autisme als cliënt. Hij woonde heel dichtbij het park, maar was er nog nooit geweest. De eerste keer heb ik hem opgehaald en zijn we er samen heengegaan, maar op een gegeven moment kon hij er zelf heen fietsen en later vertelde hij dat hij sindsdien zelf ook regelmatig naar het park ging om te chillen. Het was een veilige omgeving voor hem geworden.”
Meer naar buiten gaan
Maaike ziet echt een beweging naar buiten ontstaan, waarin de natuur meer geïntegreerd wordt in de zorg. Niet alleen om tot rust te komen of te kalmeren, maar echt om te helen.
“In het Verenigd Koninkrijk wordt de natuur al een tijdje door artsen voorgeschreven als medicijn. Dat zie je nu ook in Nederland ontstaan: steeds meer artsen schrijven natuur voor of zetten bijvoorbeeld wandelgroepen op vanuit de huisartsenpraktijk omdat het preventief werkt tegen overgewicht en mentale problemen en tegelijkertijd zorgt voor verbinding omdat het een laagdrempelige manier is om te kletsen.” Ook de GGZ richt zich steeds meer op groen en ook bosbaden onder professionele begeleiding krijgt steeds meer voet aan de grond in Nederland.
Toch kan naar buiten gaan voor velen van ons nog een grote stap zijn. Binnen op de bank een serie bingen is makkelijker en laagdrempeliger, zeker als we moe zijn. “Als je moe bent grijp je vaak terug op ingesleten gewoontes,” weet Maaike. “En zo’n scherm is natuurlijk ook verslavend.”
“Eigenlijk zijn we de hele dag ons lijf aan het negeren. We zijn bang om stil te staan, omdat we juist op die momenten van leegte en verveling ineens de stress en vermoeidheid in ons lijf voelen. Dan pas realiseren we ons dat het eigenlijk helemaal niet zo goed gaat als we dachten. Dan komen er vragen op als: vind ik mijn werk eigenlijk nog wel leuk? Zit ik nog wel goed in deze relatie? Waar word ik eigenlijk gelukkig van?”
“Als je heel druk bent, kan je dat heel lang negeren. En over het algemeen willen we weg van het ongemak, dat is makkelijker. Even niks voelen. Maar als je dan op vakantie gaat en ineens stil staat, word je ziek.”
Gebruik je zintuigen
En dus raadt buitenpsycholoog Maaike -hoe kan het ook anders – aan om ‘gewoon’ naar buiten te gaan, om het in te bouwen in je dagelijkse routine. “Als je met kleine stapjes begint, durft ons brein wel mee,” legt ze uit. “Begin dus met een klein ommetje in plaats van twee keer per week een wandeling van een uur. Maar probeer je dag ook eens voor te bereiden in het park vlakbij je werk.”
“Of drink buiten een kop thee tijdens je pauze en laat je telefoon dan binnen. Je mag best even onbereikbaar zijn. Gebruik al je zintuigen, ook al is het maar een paar minuutjes: hoe voelt de zon op je huid (of de regen), wat ruik je, wat zie je, wat hoor je en misschien zelfs wat proef je? Want je kan buiten ook wat bramen plukken bijvoorbeeld.”
Nederland kent steeds meer buitenpsychologen. Hier vind je ze bij jou in de buurt. Buitenpsycholoog Maaike werkt in Den Haag: dit is haar website.
