Alle energie op aarde is, direct of indirect, afkomstig van de zon. En daar kunnen wij als mensheid nog veel vaker, maar vooral duurzamer voordeel uit halen, aldus Gerard de Leede, parttime hoogleraar Smart Energy aan de Eindhoven Technical University en co-founder van Solarge. Hij sloeg als CTO van bouwgigant Heijmans de handen ineen met internationaal petrochemisch bedrijf SABIC en ontwikkelde een lichtgewicht, circulaire zonnepanelen met extreem lage CO2-voetafdruk en zonder giftige PFAS. Een revolutionair product, waarvoor De Leede op Duurzame Dinsdag is onderscheiden met een Duurzaam Lintje. We vroegen hem naar zijn missie, de grootste obstakels die hij tijdens de ontwikkeling van zijn zonnepanelen tegenkwam, én hoe hij aankijkt tegen de gevleugelde uitspraak ‘een beter milieu begint bij jezelf’- scheidt hij thuis nog afval?
First things first: wat zijn circulaire zonnepanelen?
‘Circulaire zonnepanelen zijn zonnepanelen waarvan de productonderdelen opnieuw kunnen worden gebruikt doordat ze uit elkaar kunnen worden gehaald en hergebruikt in dezelfde applicatie. Dat is iets anders dan recyclen, waarbij de grondstoffen van een product niet zuiver kunnen worden gescheiden en daardoor in een ander product van lagere kwaliteit worden gebruikt (‘downcycling’). Omdat de solar-technologie zich razendsnel ontwikkelt is het onverstandig om uit te gaan van het idee dat zonnecellen in z’n geheel zouden kunnen worden hergebruikt. Die zien er over twintig jaar al echt heel anders uit. Daarom ontwikkelden we een zonnepaneel waarvan de materialen toekomstbestendig zijn.’
Hoe is het idee voor een dergelijk zonnepaneel ontstaan?
‘Het idee ontstond toen ik als Chief Technology Officer van bouwbedrijf Heijmans ging samenwerken met SABIC, die daken van duurzame kunststof wilden voorzien van zonnepanelen. Samen ontwikkelden we wat kleinschalige samples, maar vanwege gebrek aan focus en geld verliep de doorontwikkeling langzaam. We zijn toen alvast begonnen met het doorontwikkelen van het zonnepaneel en zo ontstond Solarge. Inmiddels zijn we vijf jaar verder en kunnen we ons concept eindelijk echt gaan produceren.’
Duurzame Dinsdag Op dinsdag 5 september was het voor de 25ste keer Duurzame Dinsdag; de Prinsjesdag van de Duurzaamheid. Er was een Troonrede, een rapport met duurzame trends, prijzen voor bijzondere projecten, er zijn lintjes en het demissionaire Kabinet ontving een koffer met 150 initiatieven uit de samenleving die laten zien hoe het anders kan. Maar door de groeiende urgentie is het veel méér dan een feestje. Daarom gaan op deze dag maatschappelijke initiatiefnemers ook met politici in gesprek over de oplossing van maatschappelijke vraagstukken.
Vijf jaar lang proberen je product levensvatbaar te maken, dat getuigt van doorzettingsvermogen. Wat drijft je?
‘Ik voel het als mijn missie om zonnepanelen goedkoper en breder beschikbaar te maken. Momenteel wordt alle concurrentie weggevaagd door zonnepanelen van Chinese makelij. Die panelen zijn duurzaam als ze op het dak liggen, maar de CO2-voetafdruk om de panelen te maken is ontzettend groot. Chinese zonnepanelen zijn niet circulair en in het eindproduct zitten giftige stoffen als PFAS en antimoon. Zodoende zijn de uitgestelde kosten voor het milieu heel hoog. In Nederland ligt ontzettend veel potentieel om de keten te verduurzamen. Ik heb altijd ondernomen, ben gefascineerd door duurzame energie en ben afgestudeerd op windenergie. Ik wist dan ook dat het beter kon, dat er ook zonnepanelen gemaakt kunnen worden met bio-based stoffen. Bovendien kom ik uit de tech-regio rondom Eindhoven en wist ik dat de technologische kennis hier hoogstaand is. Door die verschillende kennisniveaus bij elkaar te brengen kunnen we tot prachtige dingen komen.’
Welke obstakels kwam je tegen tijdens de ontwikkeling van het Solarge-zonnepaneel?
‘Een solar-product op de markt brengen kost heel veel tijd, geld en moeite. Alles moet worden getest en zo’n test duurt gemiddeld vijf maanden. Faal je, dan ben je dus weer vijf maanden verder. Over die fase hebben we dan ook tweeënhalf jaar gedaan. Daarna moesten we de financiering nog rond krijgen. Ook dat duurde een jaar. Vorig jaar juni hebben we alle apparatuur besteld en dat is inmiddels binnen. We zitten nu dan ook vol in de fase waarin we onze productielijn willen opschalen.’
Wanneer is je idee gelukt? Wat is je ambitie?
‘Mijn grootste ambitie is om een dominante positie in de zonnepanelensector te verwerven met Solarge en de techniek die we gebruiken mainstream te maken. Door licenties te delen met andere bedrijven hopen we de groei van de markt te kunnen versnellen. Alleen ga je snel, maar samen kom je verder. Alleen zo kunnen we niet duurzame zonnepanelen wegconcurreren.’
Ben je thuis ook bezig met duurzaamheid?
‘Zeker! Duurzaamheid heeft me altijd geboeid. Een tijd geleden ergerde ik me aan de prijs van warmtepompen die maar niet omlaag gaat. Ik vroeg me af of je je huis niet middels andere technologieën duurzaam kunt verwarmen. Ik heb toen mijn hele huis volgehangen met infraroodpanelen en dat blijkt supergoed te werken. Ik maak me ook sterk voor de technische lobby en vanuit m’n deeltijd leerstoel bij Eindhoven Technical University probeer ik technologie begrijpelijker te maken.’
En op kleinere schaal? Sorteer je nog afval?
‘Ik geloof sterk in het idee dat we als mens onze eigen battles moeten kiezen. Je kunt niet alles perfect doen. Ik doe alles met de fiets en de trein, maar ik vlieg ook wel eens. Ik denk na over wat je als individu kunt bijdragen, maar ik vind het jammer dat we met z’n allen zo met dat vingertje wijzen. Het wordt voor veel mensen een heel lastig en ongezellig leven als je helemaal niks meer mag.’
Word je wel eens moedeloos als je ziet hoe mensen met de aarde omgaan?
‘Ik word heel erg gedreven door het maken van échte impact. Een beter milieu begint bij jezelf klinkt leuk, maar we moeten vooral de grote industrie niet uit het oog verliezen. Sterker nog: zij bedachten deze leus waarschijnlijk. Grote bedrijven verschuilen zich te vaak achter het idee dat wij als consumenten, omdat wij hun product kopen, ook schuldig zijn. Dan neem je als bedrijf wat mij betreft veel te weinig verantwoordelijkheid. Bedrijven moeten vaker durven investeren in duurzame start- en scale-ups. Dat is een groter financieel risico, maar alleen zo kan beleid omgebogen worden. Een grote multinational dat een windenergiebedrijf opkoopt lijkt misschien duurzaam bezig, maar dat is wat mij betreft leunen tegen green washing. Als je echt lef hebt, steek je als groot bedrijf vaker je nek uit en kijk je naar welke ontwikkelingen echt kansrijk zijn. Dan zul je soms geld verliezen, maar dat is dan zo. Het is als grote speler je plicht om bij te dragen aan een duurzamere wereld, niet je plicht om zo min mogelijk belasting te betalen.’
Je hebt een duurzaam lintje gekregen, wat vind je daarvan?
‘Ik vind het heel eervol dat ik ben uitgekozen. Alle ervaring die ik in de afgelopen jaren hard werken heb opgedaan komen bij elkaar in Solarge, dus een erkenning voor die moeite is me veel waard. Bovendien zet het een spotlight op wat we doen, wat de kans dat we onze missie kunnen voltooien vergroot.’
