Het is een droom voor veel mensen, zo blijkt ook uit ons jaarlijkse Anders Wonen onderzoek: in een community wonen, vlakbij de natuur en het liefst ook nog een beetje betaalbaar. De bewonersgroep van cohousing community Groeneweerd in Deventer kreeg het voor elkaar. Samen met de gemeente én woningbouwvereniging Rentree wisten ze acht sociale huurwoningen in de vorm van tiny houses te realiseren. Bewoner Jorien Maters: “We zijn er ruim drie jaar mee bezig geweest. Dat was heel intensief, maar ook heel leuk.”
Foto’s van Jonah Samyn
Acht tiny houses
Inmiddels woont ze samen met haar zoon alweer ruim een jaar in haar tiny house van 50 m2. “Van de acht tiny houses zijn er vier van 50 m2 en vier van 35 m2,” vertelt ze. De kleinere tiny houses hebben een vide waar je kan slapen, de grotere hebben twee slaapkamers zodat je er makkelijker met kinderen kan wonen.
De huizen staan twee aan twee met de ruggen tegen elkaar en iets verschoven, zodat de privacy bewaard blijft en je niet meteen bij elkaar naar binnen kijkt. Toch is Groeneweerd ook echt een cohousing project met een gezamenlijke tuin én een gezamenlijke ruimte. Die gezamenlijke ruimte (met woonkamer, logeerkamer, badkamer en washok) kan eventueel ook los, als 9e huis, verhuurd worden, mocht dat ooit nodig zijn. Dat was een voorwaarde van de woningbouwvereniging Rentree. De tiny houses moeten zeker 65 jaar verhuurbaar moeten zijn en dat cohousing aspect was voor hun heel spannend.”
Samenwerken met de woningbouwvereniging
Dat ze het toch aangedurfd hebben om dit sociale huurproject samen met de bewoners op te zetten is best heel bijzonder, vindt Jorien. “Toen de initiatiefgroep vier jaar geleden bij Rentree aanklopte met dit idee, stonden ze ervoor open om de vrijgekomen kavel samen met de toekomstige bewoners in te richten.”
“Maar ook hoe het hele traject is verlopen, is bijzonder: als gelijkwaardige partners keken we naar de mogelijkheden en de onmogelijkheden. Wij wilden als bewonersgroep af en toe verder dan zij konden, maar zij hebben ook best veel stappen voorwaarts gedaan uit hun comfort zone.”
Zo werden de bouwplannen samen met de bewoners gemaakt en hebben ze ook samen de architect voor de tiny houses uitgekozen. “We wilden geen kant-en-klaar project, maar echt zelf iets bouwen dat voldeed aan onze wensen voor een kleine, groene gemeenschap.”
Het bouwtraject was behoorlijk intensief
Het hele traject heeft drie jaar geduurd, wat behoorlijk snel is voor een cohousing project. Zeker als je in acht neemt dat zaken als de pandemie, de bouwcrisis en de oorlog in de Oekraïne voor behoorlijk wat obstakels zorgden. “We wilden bijvoorbeeld houtskeletbouw toepassen, maar hout was moeilijk te krijgen door de oorlog in Oekraïne en dus dreigde het hele project een paar keer niet door te gaan.”
“Ook in sociaal opzicht was het een heel intensief traject: je bent het wiel aan het uitvinden en dat vergt nogal wat van jezelf. Je moet blijven overleggen, openstaan voor andermans wensen en accepteren dat niet alles altijd gaat zoals je het zelf zou wensen.” Gedurende het traject vielen er mensen af en kwamen er nieuwe mensen bij. “Maar wat bleef waren onze kernwaarden: klein, groen, samen en betaalbaar.”
Een bijzondere wijk
Vorig jaar trokken de bewoners in hun tiny houses. Groeneweerd, zoals de cohousing-community heet, ligt in de nieuwe wijk De tuinen van Zandweerd in het Noordwesten van Deventer. In deze ‘wijk van de toekomst’ wordt zoveel mogelijk biobased gebouwd en rekening gehouden met de natuur. De huizen hebben nestkasten en worden verwarmd met restwarmte van een waterzuivering in de buurt. Ook zijn er twee parkeervelden ingericht, zodat de wijk verder autoluw is. Regenwater wordt opgevangen in tanks en regentonnen en veel plekken hebben ook wadi’s.
“Er waren twee kavels in de wijk toegekend aan de woningbouw: eentje voor Ieder1 en eentje voor Rentree. Rentree doet best veel bijzondere projecten,” vindt Jorien en dus besloot de initiatiefgroep destijds om deze woningbouwvereniging te benaderen met de plannen voor hun groene community.
Guerrilla gardening
“Onze cohousing groep is ontstaan uit een groep mensen die vlakbij de oude ijsbaan woonden,” vertelt Jorien. “Toen die werd afgebroken is dat heel lang braakliggend terrein geweest. Daar ging een groep mensen op een gegeven moment aan guerrilla gardening doen en ‘soep in de tuin’ organiseren. Toen het plan voor een groene wijk ontstond, zijn zij met de gemeente gaan praten met de vraag of er tiny houses konden komen. Het liefst sociale huur, omdat we geen zelfbouw konden betalen.”
Een lange lijst van geïnteresseerden
Inmiddels heeft het cohousing project een behoorlijk grote geïnteresseerdenlijst voor als er mensen weggaan. “Zodra er een plekje vrijkomt, kijken we als bewoners naar de lijst en mogen we van Rentree zelf kiezen wie er komt wonen. Dat hoeft dus niet degene te zijn die bovenaan de lijst staat of de langste wachttijd heeft.”
“We willen een gevarieerde groep zijn die niet alleen uit 50+ vrouwen bestaat, want die groep is oververtegenwoordigd bij geïnteresseerden in deze woonvorm. Zeker nu er een wooncrisis is en wij hier een nette huurprijs betalen, zijn er veel geïnteresseerden. Bovendien is het een prettige plek, tegen de dijk aan van de IJssel. Je kan zo de uiterwaarden in wandelen. En we hebben ons eigen gemeenschapje in deze groene wijk.”
“Verderop in de wijk staat nog een kavel met daarop 11 tiny houses, maar dat zijn koophuizen. Zij hebben allemaal zelfstandig een stuk grond en geen gedeelde ruimte of tuin. Ook CPO ‘Sjalot’ is net opgeleverd. Het is leuk om alle overeenkomsten en verschillen te zien tussen deze manieren van anders wonen.”
Klein en duurzaam wonen
Persoonlijk was Jorien al heel wat jaren geïnteresseerd in tiny houses en milieubewust wonen. “Ik volgde Marjolein in ’t Klein al een tijdje, maar toen dit project op mijn pad kwam, dacht ik in eerste instantie: het is te vroeg. Mijn dochter was net het huis uit en mijn zoon van 17 woonde nog bij mij. Maar juist hij zei: je moet het doen, want ik ga straks ook het huis uit, dus je moet voor je eigen toekomst kiezen.”
Jorien zat niet bij de initiatiefgroep, maar ze kende iemand uit die groep die maar bleef aankloppen met de vraag of ze wilde instappen. “Toen die knoop eenmaal was doorgehakt, ging ik er helemaal voor. Ik zat in de werkgroep bouw. We hadden continu overleg met Rentree, met de Woonpioniers (die de tiny houses ontworpen hebben), met Hunebouw (die het bouwde) en met de bewoners. Echt alles moest over vier schijven.”
Intensief, maar leerzaam
“Het was heel intensief, maar ook heel leerzaam. We deden suggesties voor het isolatiemateriaal. Hebben de badkamer mee helpen ontwerpen. Maakten beslissingen over de indeling, terwijl we tegelijkertijd te maken hadden met regelgeving: zo mag een toilet bijvoorbeeld niet in de keuken uitkomen. En dan was er nog de kwestie van de ramen: traditionele kiep-kantel ramen gaan naar binnen open, maar dat wilden wij niet, want in een tiny house wordt de ruimtebeleving dan meteen heel anders.”
De tiny houses zijn uiteindelijk ook levensloopbestendig gemaakt. “Beneden pas ook een bed. Dat was een wens van de woningbouwvereniging. Maar onze tiny houses moesten ook rolstoeltoegankelijk zijn. Dat zijn allemaal regels die voor nieuwbouw gelden en waar we omheen moesten slalommen. Gelukkig bewoog ook de gemeente mee, zodat we een smallere trap in onze tiny house mochten dan volgens de regels mag voor een sociale huurwoning. We hebben als bewoners echt heel veel voor elkaar gekregen.”
Een gemeenschappelijke tuin
“We wonen hier super happy,” concludeert Jorien. “We zijn gelukkig met hoe het met elkaar gaat. En ook hoe we de gezamenlijke tuin binnen een jaar hebben weten om te toveren tot een groene wildernis, volgens de principes van de permacultuur. Alles wat opkwam hebben we laten staan, want dat is goed voor de bodem. En daar omheen zijn we planten en bomen gaan aanleggen.”
Maar ook de plek, aan de rand van de stad, bij de rivier, in een groene, natuurinclusieve wijk én in een sociale huurwoning die ze zelf hebben mogen mee ontwerpen. “Er komen best vaak geïnteresseerden langs die we graag vertellen over Groeneweerd. We zijn echt heel blij hier.”
Groeneweerd van bureau Woonpioniers (die ook het tiny house van tiny house expert Marjolein Jonker in Olst ontworpen) won vorige week de Deventer Architectuurprijs. Je kan het cohousingproject Groeneweerd volgen op Instagram.
Lees ook: Vera woont in een volledig zelfvoorzienend huis in Haarlem
