Van alle manieren van reizen, is vliegen toch wel echt de meest vervuilende. Desondanks is het vaak goedkoper dan de trein of de auto. Natuurlijk kun je de CO2-uitstoot van je vlucht compenseren. Dat maakt de effecten iets minder schadelijk, maar het vliegen zelf niet schoner of stiller. Hoe kan het toch dat vliegen zo goedkoop is? En wat is de echte prijs van een vliegticket? We vroegen het aan Daisy Scholte Impact Manager bij Better Places.

Wat feiten op een rij

Voor we in de echte prijs van een vliegticket duiken, eerst wat feiten. Reizen met de trein is altijd de beste keuze voor het klimaat en onze gezondheid. Dan volgt de auto, als je tenminste met minimaal twee personen reist. Ondanks dat ‘vliegschaamte’ steeds wijder verspreid is, stappen nog veel Nederlanders in het vliegtuig, maar dat doen we niet massaal. Uiteindelijk is 8% van de mensen verantwoordelijk voor 40% van de vluchten (en de bijbehorende vervuiling).  

Schrijf je in voor de Anders Reizen Maand 
Van 9 januari tot 13 februari 2023 organiseert hetkanWEL samen met Better Places en Avontuur Dichtbij de Anders Reizen Maand. In deze maand komen er extra veel blogs online over andere, meer duurzame manieren van reizen. Wil jij niks missen van deze heerlijke wegdroommaand? Schrijf je dan in en ontvang een maand lang wekelijks de Anders Reizen Nieuwsbrief en maak ook nog kans op een citytrip naar Nijmegen. 

10,1 miljoen passagiers

In 2021 waren er op Schiphol bijna 286 duizend zogenaamde vliegtuigbewegingen. De definitieve aantallen over 2022 zijn nog niet bekend, maar in de eerste tien maanden waren het er al 337.000. De verwachting is dat Schiphol in 2023 wel 440.000 vluchten haalt. Volgens het CBS reisden er in 2022 10,1 miljoen luchtpassagiers vanaf de 5 Nederlandse luchthavens. Dat is bijna 5 keer zoveel als in het eerste kwartaal van 2021, toen we nog te maken hadden met de pandemie.

De gevolgen voor het milieu

Om te kunnen vliegen, gebruikt een vliegtuig fossiele brandstoffen (kerosine en benzine) en dat zorgt voor geluidsoverlast, de uitstoot van CO2 (broeikasgassen), waterdamp, stikstof en fijnstof (luchtvervuiling). Vliegen neemt 12% van de wereldwijde uitstoot van CO2 door transportmiddelen tot zijn rekening. Dat is zo’n 2% van het totaal aan CO2 dat door de mens uitgestoten wordt. En we weten inmiddels allemaal dat CO2 bijdraagt aan de opwarming van de aarde met klimaatverandering als gevolg.

“De verborgen kosten van een vliegticket moet je bij de prijs van een ticket optellen, maar dat gebeurt nog niet.”

De echte prijs van een vliegticket

Een vliegticket is soms spotgoedkoop. Dat komt onder andere, omdat er – dankzij een internationaal verdrag uit 1944 – geen belasting wordt geheven op kerosine, maar ook omdat je er niet de ‘echte prijs’ voor betaald. Wij vroegen aan Daisy Scholte wat die prijs dan wel is. Scholte: “Vliegen heeft negatieve gevolgen voor het klimaat. Hierdoor ontstaan kosten voor het herstellen van de natuur, maar ook zorgkosten voor mensen die longproblemen krijgen door luchtvervuiling of stress en slaapproblemen door geluidsoverlast. Bij de prijs die we nu betalen zijn die kosten niet meegerekend. En dus draaien we als samenleving, inclusief de mensen die nooit vliegen, op voor deze kosten, bijvoorbeeld via belastingen en zorgkosten. Als je die kosten wél meerekent, krijg je de echte prijs van een vliegticket.”

Een begin is gemaakt

Daisy Scholte vertelt: “Samen met het Impact Institute hebben we voor de trein, auto en het vliegtuig de echte prijs voor de reis berekent. Daarvoor moesten we eerst bepalen welke verborgen kosten we in kaart wilden brengen. Hierbij kan je denken aan slechte werkomstandigheden, watervervuiling, onderbetaling of uitputting van schaarse bronnen. We konden al die kosten niet in een keer in kaart brengen, dus we besloten om ons te richten op de bijdrage aan klimaatverandering en luchtvervuiling. Dat betekent dat er ook verborgen kosten zijn die we nog niet hebben berekend. De prijs die we nu laten zien, is dus nog maar het begin.”

De ‘true price’ van vliegtickets

De echte prijs van een vliegticket gaat niet alleen om de prijs van het product, maar vooral om het verkleinen van de schadelijke impact van het product op mens, natuur en dier. Een product dat weinig schade aanbrengt, wordt dan goedkoper dan een product dat meer schade aanricht. De echte prijs van een treinkaartje is daarom veel lager dan de echte prijs van een vliegticket naar dezelfde bestemming. Dat komt doordat de trein aanzienlijk minder milieuschade en luchtvervuiling veroorzaakt en er dus ook minder goedgemaakt of voorkomen hoeft te worden.

“We willen laten zien wat de effecten van een reis zijn op het milieu en de maatschappij zijn.”

Betere keuzes maken

Voor Better Places is het belangrijk om de echte prijs van vliegen te berekenen. “Wij verkopen geen vliegtickets, maar we zijn geschrokken van de echte prijs van een vliegticket. Die is soms het dubbele van wat we betalen. Daarom willen we laten zien wat de effecten van een reis zijn op het milieu en de maatschappij. We hopen dat het reizigers helpt om betere keuzes te maken. Bijvoorbeeld door met de trein in plaats van het vliegtuig naar Spanje te gaan.”

“Stap je toch in het vliegtuig? Dan kunnen we nu ook laten zien dat het uitmaakt of je ver of dichtbij vliegt. De echte prijs voor een vliegticket naar Thailand is bijvoorbeeld hoger dan de echte prijs voor een vliegticket naar Zagreb. Terwijl de stranden in Kroatië minstens zo mooi zijn.“

De van de echte prijs van een vliegticket: voorbeelden

Het informeren van consumenten over de echte prijs van producten is de afgelopen jaren in versnelling gekomen. Er zijn al supermarkten die echte prijzen laten zien bij producten in het schap. Naast voedsel zijn er ook voorbeelden bij kleding, zoals de echte prijs van een spijkerbroek. Better Places doet dat voor vliegtickets. Hieronder vind je een aantal voorbeelden.

Een ticket naar Kroatië in het laagseizoen kost nu 200 euro, maar de echte prijs moet 332,69 zijn. De kosten voor het klimaat zijn 103,65 euro en de kosten om luchtvervuiling tegen te gaan 29,04.

Een ticket naar Barcelona n het laagseizoen kost nu 90 euro, maar de echte prijs moet 239,22 zijn. De kosten voor het klimaat zijn 116,56 euro en de kosten om luchtvervuiling tegen te gaan 32,66.

Een ticket naar Thailand in het laagseizoen kost nu 750 euro, maar de echte prijs moet 1.332,43 zijn. De kosten voor het klimaat zijn 409,44 euro en de kosten om luchtvervuiling tegen te gaan 172,99.

De kosten voor klimaatverandering of luchtvervuiling zijn onafhankelijk van de prijs die een maatschappij vraagt voor een ticket.

De echte prijs van een vliegticket als bewustwording

Met een echte prijs voor vliegtickets is het een stuk makkelijker om voor de trein te kiezen. Omdat geen enkele luchtvaartmaatschappij deze echte prijs voor vliegen vraagt, zijn deze berekeningen vooral bedoeld voor bewustwording. Bij reizigers, maar ook in de reiswereld en de politiek. Het berekenen van de echte prijs voor je vakantievervoer is de eerste stap naar een eerlijker systeem, met als ultieme doel een leefbare planeet voor iedereen.”

Wil je weten wat de true price is van jouw vakantiebestemming? Kijk dan hier voor een uitgebreid overzicht.