De olifant in de huiskamer van het schaliegas rapport: is het wel rendabel?

Maandag is het rapport van Minister Kamp over schaliegasboringen gepubliceerd. De teneur van het rapport en de begeleidende brief van Kamp is duidelijk: stap voor stap gaan we op weg naar schaliegaswinning. Het rapport weerspreekt puntsgewijs alle bezwaren tegen schaliegas, maar het grote probleem wordt niet aangestipt. Hoe economisch rendabel is schaliegas eigenlijk?
Het wordt duidelijk uit het schaliegas rapport en de begeleidende brief dat Kamp veel ruimte wil geven voor schaliegaswinning in Nederland. In een persconferentie op maandagochtend zei Kamp dat hij schaliegas “positief bendadert”. Hij ziet het als een bron van economische rijkdom. Er zullen nog verschillende rondes van besluit en onderzoek volgen, voordat Minister Kamp “een helder besluit” kan nemen. In oktober legt het kabinet een besluit voor, de Tweede Kamer gaat er nog over redetwisten, lokale overheden kunnen nog hun “zienswijzen” meegeven — toch is het rapport een duidelijke opstap naar de boringen.
Volgens minister Kamp is schaliegas veilig. In de brief die het rapport begeleidt wordt punt voor punt geprobeerd alle zorgen weg te nemen.
* Schaliegas is volgens Kamp een schone brandstof die past bij het halen van de Nederlandse CO2 doelen.
* Het gas kan helpen om de overgang naar een schone energievoorziening te faciliteren.
* Schaliegas is geen bedreiging voor het grondwater: “De ervaring met conventionele olie- en gaswinning in Nederland, waarbij grotendeels gebruik wordt gemaakt van dezelfde technieken als bij schaliegaswinning, leert dat de hieraan verbonden veiligheidsrisico’s zeer klein zijn,” aldus de begeleidende brief.
* Er is kans op aardbevingen, maar die zullen niet krachtiger zijn dan 3.0 op de schaal van Richter: “De maximaal [sic] kracht is naar verwachting lager dan bij conventionele gaswinning en zal niet hoger zijn dan 3,0 op de schaal van Richter.”
* Volgens Kamp is de huidige regelgeving op orde: “De vigerende wet- en regelgeving biedt voldoende aangrijpingspunten om de risico’s te ondervangen die aan de opsporing en winning van schaliegas zijn verbonden.”
Er valt echter nog wel het een en ander af te dingen op de bevindingen van het schaliegas rapport.
* Schaliegas is niet nodig als transitiebrandstof. De Duitsers en de Denen, die in Europa voorop lopen in de overgang naar een schone energievoorziening, hebben het in ieder geval niet nodig.
* Het gas is niet schoon. Ja, als je het verbrandt komt er minder CO2 vrij dan bij de verbranding van kolen, maar de winning kost veel energie en levert veel CO2 uitstoot op. Het totale plaatje is negatief, volgens wetenschappers.
* Watervervuiling is wel degelijk een groot risico, blijkt uit ervaring van landen die al langer naar schaliegas boren. De New York Times hield een lijstje bij van incidenten in Pennsylvania (de VS). Hier wordt al sinds begin deze eeuw geboord. Resultaat: tientallen incidenten in 1 jaar tijd. 128 van de 149 boorputten lekten radioactieve stoffen zoals radium en uranium. Soms lagen de niveaus van vervuiling 1500 keer hoger dan de toegestane limiet.
* Experts van de NAM en de Nederlandse overheid gingen er jarenlang van uit dat aardbevingen als gevolg van aardgaswinning in Groningen nooit ernstiger zouden worden dan 3.0 op de schaal van Richter. Ondertussen erkent ook Kamp dat de kracht van de gasbevingen kunnen oplopen tot kracht 4 of 5 op deze schaal. Dat is behoorlijk verwoestend. Hoe waardevol is dan deze inschatting van experts over schaliegasbevingen?

Hoe rendabel is schaliegas

Maar de meest opvallende weglating uit het rapport, “de olifant in de huiskamer” die opmerkelijk genoeg door bijna iedereen genegeerd wordt, is de economische kant van de zaak. Daar zijn veel twijfels over. Kortgeleden moest Shell nog bijna 2 miljard dollar afwaarderen op z’n Amerikaanse investeringen in schaliegas, ondermeer omdat schaliegasputten veel te snel leeg raken. Verschillende Amerikaanse experts en media, waaronder de New York Times, roepen al langer dat schaliegas een “economische zeepbel” is.

Waarschijnlijk neemt Kamp deze economische overwegingen niet mee, omdat hij verwacht dat het bedrijfsleven zelf hier wel een oordeel over zal vellen. In de brief over het schaliegas rapport zegt Kamp: “Gegeven de condities die de overheid stelt is het vervolgens aan mijnbouwondernemingen om economische afwegingen met betrekking tot de winning te maken.”
Maar gezien de maatschappelijke onrust die schaliegas veroorzaakt is dit een al te voorzichtige opstelling. De overheid zet uiteindelijk de lijnen uit voor onze energiehuishouding in de toekomst. Een keuze voor schaliegas betekent hoogstwaarschijnlijk dat vergroening met behulp van wind- en zonne-energie op een lager pitje komt te staan. En als we over 5 à 10 jaar tot de conclusie komen dat schaliegaswinning toch niet rendabel is, dan is onze achterstand in schone energie nog groter.
Het zou mooi zijn als Minister Kamp een “helder besluit” zou nemen om gewoon voor echt duurzame energie te gaan. Economische overwegingen moeten hier een belangrijke rol in spelen. Maar het rapport en de persconferentie doen het ergste vrezen.
Bron: Rijksoverheid