Met al die aangekondigde versoepelingen voelt het een beetje alsof we weer adem kunnen halen, alsof we een ‘normale’ zomer tegemoet gaan. Zo één waarin je plannen kan maken om naar het theater, de bioscoop, het museum, het terras of op vakantie te gaan. Een tijd waarin we elkaar weer in real life kunnen ontmoeten in plaats van via het scherm. Wat mij betreft is het dan ook tijd voor een flinke digitale detox. Want als we ergens een overdosis aan hebben gehad de afgelopen tijd, dan is het wel aan schermtijd.
Een maand op je smartphone
Natuurlijk, het ligt niet alleen aan corona. Ook voordat we online gingen vergaderen, borrelen, pubquizen en concerten bezochten, speelde het scherm (in welke vorm dan ook) een grote rol in ons leven. Zo zaten we in 2019 gemiddeld al meer dan een maand per jaar op onze smartphone. Meer dan een maand! Wat had je in die tijd allemaal wel niet kunnen doen? Toch blijkt uit onderzoek onder jongeren tussen de 18 en 35 jaar dat 65% in 2020 meer tijd op z’n telefoon doorbracht dan in de jaren daarvoor. Maar liefst 53% zat vier tot zeven uur per dag op z’n mobiel en een kwart gaf aan last te hebben van nomofobie: de angst om zonder werkende telefoon te zitten.
Naar buiten kijken
Zelf betrapte ik me er dit weekend in de trein op dat ik automatisch naar mijn telefoon greep om de tijd te doden tijdens de reis. Ik besloot bij wijze van experiment om dat een keer niet te doen. En dus keek ik naar buiten en genoot ik van blauwe luchten achter felgroene jonge blaadjes aan de bomen en van watertjes met wuivend riet aan de kant. Ik zag wegen die opgebroken waren, een tunnel die onder het spoor gegraven werd en een ecoduct waarover het wild veilig kon oversteken. En toch bleef mijn hand onwillekeurig naar de telefoon grijpen om even langs mijn tijdlijnen op Social media te scrollen, mijn mail te checken en een appje te beantwoorden.
Altijd aan staan
Smartphones zijn natuurlijk, net als al die andere schermen, niet meer weg te denken uit onze maatschappij. We checken er het weer op, maken er foto’s mee, luisteren naar muziek, radio en podcasts, zetten de wekker, rekenen iets uit, gebruiken een zaklamp, betalen een rekening, delen onze locatie, vertalen iets in het Spaans, zoeken een adres op en gebruiken de routeplanner. Toen mijn telefoon ruim een jaar geleden gestolen werd, voelde ik me dan ook behoorlijk onthand. Er was veel wat ik ineens niet meer kon doen.
Toch is het goed om ook eens naar de nadelen van smartphones (en andere schermen) te kijken. Want dankzij je mobiel heb je het gevoel dat je altijd bereikbaar, beschikbaar en benaderbaar moet zijn. En juist omdat we constant ‘aan’ staan, tanken we nooit volledig bij en ligt oververmoeidheid of zelfs een burn-out op de loer. Meerdere onderzoeken tonen aan dat de hele dag op je telefoon zitten zorgt voor stress, slaapproblemen en een grotere kans op depressie. Het vermindert je concentratievermogen en zorgt voor zoveel afleiding dat het moeilijker is om in een werkflow te komen wat er weer voor zorgt dat je minder productief bent.
Light phone
Deze week las ik een artikel in de Metro dat er nu een Light phone op de markt was. In tegenstelling tot de smartphone, waar je zo’n beetje alles mee kan, kan je hier alleen maar mee bellen en sms’en. Verder heeft het toestel een wekker, een rekenmachine en kan je er muziek en podcasts mee luisteren. Maar dat is het. Maximaal minimalisme dus. De Amerikaanse ontwerpers Hollier en Tang (die elkaar nog kenden van hun werk bij Google) realiseerden zich dat mensen helemaal niet zo vaak op hun telefoon willen zijn als ze nu zijn. Maar het is moeilijk om weerstand te bieden tegen al die verleidelijke apps en rode bolletjes die aangeven dat er ongelezen berichten wachten. Het helemaal weg leggen van je telefoon gaat veel mensen te ver, want dat betekent dat je onbereikbaar bent. Deze ‘light’ telefoon is dan blijkbaar een welkom alternatief, want het doet het goed. Er is al een tweede versie in de maak.
Digitale detox
In hoeverre een gezond digitaal welzijn beschermt tegen een burn-out of stress en of een digitale detox effectief is, gaan ze onderzoeken bij de universiteit van Gent. De resultaten laten zich raden, maar het lijkt er sterk op dat steeds meer mensen in ieder geval behoefte hebben aan een digitale detox, in alle vormen en maten. Van een speciale retreat waar je je telefoon inlevert en even helemaal kan ontkoppelen tot het uitzetten van je pushberichten of het verwijderen van bepaalde aandacht slurpende apps. En geef ze eens ongelijk, want het leven is uiteindelijk toch veel te kort om al starend naar een schermpje door te brengen? Of klink ik nu heel oud(erwets)?
Op wat voor manieren kan je zelf zorgen voor een digitale detox?
- Koop een wekker en zet je telefoon ‘s nachts uit of tenminste op vliegtuigstand.
- Neem je telefoon niet mee je slaapkamer in. De verleiding is dan veel te groot om ‘s avonds voor het slapengaan nog even een filmpje te kijken, je Social media te checken of je mail te lezen. Dat zorgt voor een slechtere nachtrust door het licht van het scherm, maar ook omdat je hoofd aan gaat van die berichten waar je misschien nog op moet reageren. Dat brengt onrust. Maar ook ‘s ochtends bij het ontwaken meteen grijpen naar je telefoon is niet goed: dat betekent eigenlijk dat je meteen aan het werk bent en jezelf niet de tijd gunt om even rond te scharrelen, een wandeling te maken of te mediteren (om maar wat ochtendrituelen te noemen).
- Leg je telefoon buiten bereik als je even door wilt werken. Dan word je niet continu afgeleid door al die appjes en pushberichten die binnen komen en kom je beter in een flow. Kies daarom ook een paar momenten per dag waarop je een half uurtje de tijd neemt om je mailbox in te duiken. De rest van de tijd laat je die inbox voor wat het is.
- Hetzelfde geldt eigenlijk ook voor al het andere wat je doet. Ook al is het een serie op Netflix kijken. Leg je telefoon weg en doe wat je doet, zonder afleiding of multi-tasken. Be in the moment.
- Over Netflix gesproken. Ook bingewatchen kan voor slapeloosheid zorgen. Probeer dus een afspraak met jezelf te maken waarbij je een maximaal aantal afleveringen achter elkaar kijkt. Hoe moeilijk het ook is je los te rukken na al die cliffhangers (ik weet er alles van). Het is gezonder om het wel te doen.
- Zet al je pushberichten op je telefoon uit. Voordat je het weet, vergeet je gewoon je telefoon te checken: wel zo rustig. Want wat het bericht ook is: 9 van de 10 keer kan het echt wel even wachten. Om die reden zet ik mijn eigen telefoon vaak op ‘niet storen’ en check ik gewoon om de zoveel tijd of iemand me gebeld, geappt of gemaild heeft.
- Er zijn ook digitale detox apps die je kunnen helpen. Zo krijg je bijvoorbeeld een waarschuwing als je te lang achter elkaar op je mobiel zit.
- Je kan ook een heleboel apps van je telefoon verwijderen. Merk je dat je ongemerkt uren per dag op Insta doorbrengt? Haal de app dan van je telefoon en check je account alleen op gezette tijden via de computer. Ik heb dat zelf bij mijn Facebook app gedaan en eigenlijk mis ik daar he-le-maal niks aan (behalve dan dat sommige vriendinnen mopperen dat ik nooit meer op Facebook ben).
- Als je de hele dag achter de computer zit, is het slim om op gezette tijden even een minuutje bij het scherm weg te lopen om iets anders te doen. Een kop thee zetten, de vaatwasser uitruimen, de was ophangen, een boodschap doen, een rondje door de tuin te lopen of even heel hard te dansen op je favoriete nummer.
- Zorg dat je voor onderweg iets te lezen bij je hebt. Een boek of (heel ouderwets, ik weet het) een tijdschrift bijvoorbeeld. Op die manier heb je toch iets te doen, zonder naar een scherm te staren. Gewoon lekker uit het raam staren in de trein is ook leuk natuurlijk. Of naar je medepassagiers kijken en een gesprek aangaan. Omarm deze ‘dode momenten’ van verveling: die zijn heel goed voor je. Je kan ze ook gebruiken om te mediteren.
- Bedenk ook waarom je op je telefoon zit. Verveel je je? Kijk dan eens of je iets anders kan doen. Zoals je kledingkast uitmesten, een vegan taart bakken, je balkon vergroenen of een ommetje maken. Voel je je eenzaam en zit je daarom op je telefoon? Bel dan eens iemand in plaats van doelloos scrollen of appen, en voer een echt gesprek.
- Als je dan toch de deur uit gaat, bijvoorbeeld voor dat ommetje, kijk dan eens of je je telefoon kan thuislaten en gewoon van de omgeving kan genieten. Wie weet raak je in gesprek met je buren, die je anders nooit spreekt. Of merk je dingen op in je eigen buurt, die je nog nooit gezien had.
Lees ook over digitaal ontspullen en Screen Free Sunday.
Wat doe jij om je schermtijd in deze tijden te beperken? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.
