Ook geschrokken van Luyendijk’s besteller? Dit kun je zelf doen

Zeven jaar na het bijna-instorten van het mondiale financiële systeem kan een bankencrisis zich zo weer voordoen, aldus Joris Luyendijk in zijn bestseller Dit kan niet waar zijn. Hij schreef het boek op basis van 200 interviews met bankiers in de Londense City, het financiële centrum van Europa. En zijn bevindingen zijn huiveringwekkend.

Luyendijk: financiële systeem is als een cockpit zonder piloot

Het boek begint met een metafoor voor het mondiale financiële systeem; een vliegtuig hoog in de lucht waar geen piloot in de cockpit blijkt te zitten. Zo erg kan het toch niet zijn, dacht ik. Ik was nota bene zelf net in het vliegtuig gestapt en wilde liever niet nadenken over een piloot-loos vliegtuig. Maar zo erg was en is het dus wél. Nog voor mijn vliegtuig (met piloot gelukkig) op de plaats van bestemming was aangekomen, had ik het boek uit en wat overbleef was een gevoel van naderend onheil.

Luyendijk beschrijft in Jip-en-Janneke taal hoe het financiële systeem in elkaar steekt en hoe dicht we in 2008 langs de afgrond zijn gelopen. Dat de huizenprijzen sinds 2008 waren gedaald wist ik wel en dat er veel belastinggeld nodig was geweest om de crisis in te dammen kon ik me ook nog wel herinneren. Maar hoe bankiers de crisis hebben ervaren? Daar had ik geen idee van en wat ben ik ervan geschrokken. Volgens Luyendijk hebben bankiers in 2008 hun familieleden opgebeld met de opdracht om hun kinderen naar het platteland te laten evacueren, om grote voorraden eten in te slaan en al het geld van de bank te halen en in goud om te laten zetten. Kortom, ze bereidden zich voor op complete chaos die blijkbaar op een haartje na is voorkomen door de banken te redden met publiek geld. Dit méén je niet, was het enige wat ik kon denken.

Vervolgens beschrijft Luyendijk dat er sindsdien amper iets is veranderd aan het zieke financiële systeem en dat een vergelijkbare crisis zich zo weer kan voordoen. Dit kan niet waar zijn, was m’n volgende gedachte. Kortom, de titel is toepasselijk.

Geen graaiers maar een ziek systeem

Bankiers worden vaak neergezet als graaiers maar volgens Luyendijk ligt het probleem niet bij de bankiers. Het is het systeem dat ziek is. De banken zijn inmiddels zo groot geworden dat ze niet meer failliet kunnen gaan. Als grote banken failliet zouden gaan, zou tenslotte de chaos ontstaan waar de bankiers in 2008 zo bang voor waren. Daarbij zijn bankiers, in tegenstelling tot vroeger, niet meer persoonlijk aansprakelijk voor het falen van hun bank. In andere woorden: ze worden niet gestraft als het slecht gaat maar wel beloond als het goed gaat. Dat maakt het een stuk makkelijker om grote risico’s te nemen. Ook kunnen bankiers in Londen binnen 5 minuten ontslagen worden. Als je op zo’n korte termijn op straat gezet kan worden, waarom zou je je dan inzetten voor het belang van de bank op lange termijn?

Als de bankiers iets hebben geleerd van de crisis, dan is het dat de mensen werkelijk alles pikken, aldus Luyendijk. Miljarden publiek geld down the drain is blijkbaar minder interessant dan de laatste voetbaluitslagen. De recente commotie rond de voorgenomen salarisverhoging van de top van ABN Amro deed echter heel wat stof opwaaien. Ook het feit dat er inmiddels meer dan 140.000 exemplaren van Dit kan niet waar zijn zijn verkocht, illustreert een groeiende interesse in (het falen van) het financiële systeem.

Wat je zelf kunt doen om niet bij te dragen aan het perverse systeem

In het boek zelf wordt niet uitgebreid in gegaan op wat je als individu kan doen om niet bij te dragen aan het perverse financiële systeem. Luyendijk heeft in interviews na het verschijnen van het boek echter wel suggesties gegeven. Je hoeft niet bij ABN te bankieren, zo suggereert hij vandaag in de Volkskrant. Ook zegt hij: je kunt woedend zijn op de banken óf VVD stemmen.

Mijn tip aan vrienden en familie zou zijn: léés dit boek en stap over naar een andere bank. Ik ben enkele jaren geleden van bank gewisseld (na de Libor fraude was ik klaar met de Rabobank) en dat hele overstappen stelde niks voor, het was in een half uurtje geregeld. En al was het meer werk geweest, dan was dat het ook waard geweest: Be the change you want to see in the world.

Bestel hier het boek van Joris Luyendijk:

[bol_product_links block_id=”bol_55354c41e0754_selected-products” products=”9200000028232044″ name=”dit kan niet waar zijn” sub_id=”” link_color=”003399″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]