Na vijf jaar bikkelen, overleggen, onderhandelen, brainstormen en ontwerpen is dit najaar de circulaire bouw gestart van het duurzame woonproject Boschaard. Wat ooit begon als een gekraakt buurthuis met tien bewoners, wordt straks een thuis voor 19 huishoudens. De meeste bewoners zijn al gevonden, maar nog niet allemaal. “Sommige mensen zijn na verloop van tijd weer afgehaakt om allerlei praktische redenen,” zeggen mede-initiatiefnemers Jochem Kromhout en Eline Slegers.
Zelf bouwen
Als we elkaar spreken, zitten de twee in hun kluskleding voor de camera. “We helpen allemaal één dag per week mee met de bouw. Vandaag is onze dag,” zegt Jochem. “Bouwbedrijf Versteegdendoet het echte werk, maar wij helpen waar we kunnen. Spijkers uit balken halen bijvoorbeeld, zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden.”
Bosschaard wordt circulair gebouwd en dus zijn de bewoners naast het klussen ook volop bezig met het afspeuren van het internet op zoek naar materialen die ze kunnen hergebruiken voor de bouw. “Het opzetten van een woongemeenschap is een fulltimebaan naast je fulltimebaan,” legt Eline uit. “Je bent er echt veel tijd mee kwijt. Daarom zijn we ook zo blij dat we nu – met de start van de bouw- weer in een nieuwe fase zitten. Dat geeft nieuwe energie.”
Kraakpand De Patio
Laten we voor dit verhaal heel even teruggaan naar het begin: naar het buurthuis de Patio, dat in 2004 werd opgekocht door woningbouwvereniging Zayaz. Het oorspronkelijk plan was om het pand te slopen en te vervangen door nieuwe sociale woningbouw. Toen het in 2005 gekraakt werd, was het pand al afgeschreven en stond het al een tijd leeg. “Er werd kunst gemaakt, geleefd, gewoond en gefeest,” vertellen Jochem en Eline, die er zelf nooit gewoond hebben, maar er wel vaak kwamen en vrienden maakten.
“Er wordt vaak negatief naar krakers gekeken,” zegt Jochem. “Maar dat is 90 procent van de tijd onterecht. Zo werd er vanuit die krakersgroep heel veel contact gezocht met de buurtbewoners. Daar is veel energie in gestopt. De Graafsewijk, waar het hier om gaat, is niet de makkelijkste wijk: het is zo’n typische volksbuurt, die vooral bekend werd vanwege de rellen twintig jaar geleden. Niet iedereen was meteen fan, maar uiteindelijk vonden de meeste buurtbewoners het wel tof dat hun oude buurthuisje niet meer leegstond. Nu werden er weer ouderwetse bingoavonden georganiseerd, zoals vroeger.”
Geen eilandje in de buurt
Toen de wijk op zoek was naar een hangplek voor jongeren uit de buurt, bouwden de krakers een deel van het pand om tot jeugdhonk. Op een nabijgelegen braakliggend terrein werd een stadslandbouwtuin aangelegd, waar buurtbewoners samen groente konden verbouwen en oogsten. “Dat werd een soort openlucht buurthuis met dagbesteding, kindermiddagen en gezellige feesten,” zegt Jochem, die benadrukt dat de connectie met de buurt voor Boschgaard heel belangrijk is.
“We willen juist toffe dingen doen, ook in zo’n wijk. Het zijn hele toffe mensen waar het soms niet helemaal goed gaat, maar daar zijn redenen voor. Met Boschgaard willen we geen eilandje zijn, maar onderdeel zijn van een sociale wijk, zonder het direct te gentificeren. Samen met de buurtbewoners wilden we de boel op een gegeven moment verder verduurzamen. Toen zijn we met Zayaz gaan praten.” Dat is nu zo’n vijf jaar geleden.
Duurzaam woonproject Bosschaard
“Oorspronkelijk wilden we de plek verduurzamen en er met vijf stellen of zo gaan wonen,” vertelt Jochem. “Daarvoor hoefden we de boel alleen maar te verbouwen en niet nieuw te bouwen, maar eigenaar Zayaz wilde graag meer huurwoningen op die plek. Uiteindelijk zijn we op 19 woonplekken uitgekomen en behouden we een belangrijke functie voor de buurt.”
“Dat is wel veel groter dan we oorspronkelijk in gedachten hadden,” vult Eline aan. “En dat brengt andere uitdagingen met zich mee, zoals een groep bewoners samenstellen, een gezonde groepsdynamiek houden en beslissingen maken. Dat laatste is best ingewikkeld met een grote groep.” Woningbouwcorporatie Zayaz is nu eigenaar van het project, maar de bewoners hebben zelf een architect en aannemer gezocht en gekozen voor een circulaire bouw.
Het duurzame ontwerp
Architect Superuse Studios is verantwoordelijk voor het uiteindelijke ontwerp. “Er komen 19 zelfstandige woonunits met een simpele douche en keuken. Om daar te komen, moet je door een gemeenschappelijke woonkamer met bijbehorende keuken. Er is ook een grote gedeelde badkamer. Of liever: wellness ruimte, met een infrarood sauna, een bad en luxe, regeneratieve douche. Daarnaast komt er nog een ontmoetingscentrum met keuken waar we voor groepen kunnen koken. En er is een buurtschuur, waar je je fiets kan repareren of gereedschap kan lenen. Daar kan de hele buurt gebruik van maken. En de Graafse Akker, het stuk land met de stadslandbouw, is inmiddels ook grotendeels opgekocht met behulp van crowdfunding en houden we dus in stand. Er komt ook een deelautosysteem. En uiteraard komt er ook een groen dak en een wateropvangsysteem.”
Boschgaard zal naar verwachting in 2023 af zijn. We houden jullie natuurlijk op de hoogte. Op zoek naar meer informatie? Bezoek dan de site van het project of volg ze via LinkedIn. In ons boek vind je een uitgebreide reportage over Minitopia, ook in Den Bosch. Dit is een vrijhaven waar de bewoners een aantal jaar mogen wonen met hun zelfgebouwde duurzame woningen.
