Hoe een heel dorp op eigen houtje energieneutraal, aardgasvrij én zelfvoorzienend wordt

Om opwarming van de aarde tegen te gaan, moet Nederland in 2050 klimaatneutraal zijn. Maar sommige dorpen en gemeenten stellen een ambitieuzer doel. Zo ook het dorp Terheijden met ruim 6.000 inwoners. Daar willen ze in 2025 al energieneutraal, aardgasvrij én zelfvoorzienend zijn. Als eerste dorp in Nederland. Om dat te bereiken werkt het Traais Energie Collectief aan een eigen warmtenet, een eigen windmolen en een eigen zonnepark. We spraken initiatiefnemer Pim de Ridder.

Foto’s: René Schotanus

“Het eerste gedeelte van het warmtenet zit net in de grond in het centrum van het dorp. Daar hebben al veel huishoudens een contract gesloten met ons nieuwe collectieve energiebedrijf, de Traaise Energie Maatschappij. Zij worden nog dit jaar aangesloten. En dat is natuurlijk een mooie stap in de verduurzaming van de eerste huizen in het dorp. Maar het staat mensen natuurlijk vrij om mee te doen. Wil je niet meedoen? Dan blijf je gewoon bij je eigen energieleverancier.”

Energieneutraal en van het gas af

Pim werkt al zijn hele leven in de duurzame energiesector. Nationaal en internationaal ontwikkelde hij al vele windparken. Een logische stap om dan voor je eigen dorp aan de slag te gaan. “Veel coöperaties gaan als eerste stap met de gemeente om tafel, voornamelijk om de financiën rond te krijgen. Ik wilde dit juist zo lang mogelijk uitstellen. Ik wilde niet afhankelijk zijn. Niet van grote energiebedrijven, maar ook niet van de gemeente.”

“Ik ben begonnen vanuit enthousiasme. En omdat ik kansen zag voor het dorp waar ik geboren ben, Terheijden. Met een kleine club hebben we berekend hoeveel energie er verbruikt wordt in het dorp. En hoe we die hoeveelheid zelf kunnen opwekken. Iedereen in het dorp kan lid worden van het collectief en energie inkopen. Toen ik in 2017 toch met de gemeente Drimmelen om tafel moest voor de vergunningen, reageerden ze heel positief. We kwamen niet leuren om geld en hadden ons plan al klaar.”

Duurzame energie uit water, wind en zon

Handigheidje; omdat de gemeente Drimmelen toch een nieuwe riolering moest aanleggen, kon het collectief tegelijkertijd versneld een warmtenet aanleggen. De warmte voor het warmtenet komt straks uit de rivier de Mark die naast Terheijden ligt. In de zomer is het water 20 graden. Warmtepompen verwarmen het water tot 70 graden. De pompen werken op elektriciteit die zelf wordt opgewekt.

Net buiten het dorp komt een windmolen met een tiphoogte van 210 meter, en een zonnepark met 27.000 zonnepanelen. De voorbereidingen voor de bouw van de windmolen zijn gestart. De windmolen draait eind dit jaar. Voor het zonnepark wacht het collectief nog op de laatste vergunning. Samen zorgen de windmolen en het zonnepark voor de energie die het dorp verbruikt, én voor de verwarming van het water in het warmtenet.

De Energiebrouwerij in Terheijden

In 2019 kocht het collectief een oude boerderij in het centrum van het dorp. Het monumentale pand is omgedoopt tot Energiebrouwerij. In de kelder komen de warmtepompen, en de stroomkabels van de windmolen en het zonnepark straks bij elkaar. Vanuit deze plek gaat de warmte en de stroom rechtstreeks naar de woningen. Maar je kunt er ook lokale biertjes brouwen, vergaderen en lesgeven. Pim: “Het wordt een ontmoetingsplek in het hart van ons dorp. Waar straks onze energie vandaan komt en waar we praten over de toekomst van het dorp. Als we winst maken op de stroomverkoop, geven we dat terug aan het dorp. Dat kunnen ontmoetingsplekken zijn zoals bankjes, of projecten op scholen. Of misschien beslissen de leden dat ze korting willen op hun energierekening. Dat kan natuurlijk ook.”

Gaat het lukken?

De Traaise Energie Maatschappij is hard op weg om in 2025 Terheijden te voorzien van schone, zelf opgewekte elektriciteit en warmte. Doel is om alle huishoudens in 2025 aan te sluiten op het Traais Warmtenetwerk, waardoor woningen geen gas meer nodig hebben. Door de windmolen en het zonnepark wordt dan voldoende elektriciteit opgewekt.

Op dit moment kunnen huishoudens in het centrum, waar het warmtenet zojuist is aangelegd, aansluiten. En ook kan iedereen in Terheijden nu al elektriciteit afnemen. Tot het moment dat de windmolen en het zonnepark elektriciteit leveren wordt namelijk lokaal opgewekte energie van Windpark Hazeldonk Breda gebruikt.

Terheijden is één van de 27 proeftuinen van het Programma Aardgasvrije Wijken. Wat vind jij van dit initiatief van het dorp Terheijden om in 2025 al energieneutraal, aardgasvrij en zelfvoorzienend te zijn?