3 goede ideeën voor je tuin of balkon

hetkanWel-blogger Rozemarijn bouwt aan een eetbaar bos in Frankrijk. Op een stuk grond van 20 hectare in de Dordogne probeert ze, samen met haar partner, de principes van permacultuur in de praktijk te brengen. Ook in haar Haagse achtertuin tuiniert ze er op los. Op hetkanWel doet ze verslag van haar belevenissen én schrijft ze over “gezonde voeding van grond tot mond”.
Voor hoveniers begint in de herfst het hoogseizoen. En daar pikken wij (Roos en Roos, van Rozen in je tuin) als kersverse permacultuurhoveniers ook een graantje van mee. We zijn een aantal ontwerpen aan het maken voor eetbare achtertuinen. We zijn zelf steeds weer blij verrast hoeveel leuks je in een (klein) achtertuintje (of balkon) kunt doen met groenten, fruitbomen en bessen. Hier een paar ideeën om je tuin eetbaarder te maken.
Fruitboom in je tuin

Het najaar is de beste tijd om fruitbomen en bessenstruiken te (ver)planten (totdat de vorst inzet). Als de blaadjes van de boom zijn gevallen, kan de boom alle energie steken in het vormen van nieuwe wortels. Het kan ook in het vroege voorjaar, maar dan heb je meer risico op warm en droog weer en snel uitlopende knoppen. Appelbomen zijn er in alle soorten en maten. Je kunt voor een kleine achtertuin laagstamboompjes kopen die niet hoger dan 3 meter worden. Een goede onderstam daarvoor is m27. Voor pruimen is er sinds kort ook een langzaam groeiende onderstam (vva-1) waarop de boom klein blijft (3m). Let wel op dat als je maar één boom neemt, je een zelfbestuivend ras kiest (bijvoorbeeld Elise voor appels of Opal voor pruimen).
Heb je heel weinig plek dan kan je ook denken aan een leiboom. Dat zou je ook als afscheiding tussen twee tuinen kunnen gebruiken (als je een relatief goede verhouding met de buur hebt althans…). Leibomen zijn wel iets meer werk om ze in het platte vlak te houden. Goede appelrassen om te leiden zijn Bramley’s seedling of Bellefleur. Kies dan onderstam m9.
Exotische bessen
Over aalbessen en kruisbessen, frambozen en bramen hoeven we het niet te hebben; die kent iedereen wel (er zijn trouwens ook doornloze bramen te krijgen, voor de mensen die een slechte verhouding met die woekeraars hebben). Maar er zijn nog veel meer lekkere soorten bessen die ook nog eens extra voordelen hebben in de tuin. Ik ben zelf gek opjapanse wijnbessen, die leuk tegen een schuttingwand op kunnen klimmen.
Tayberries (kruising tussen een braam en framboos, zonder stekels!) doen dat ook en zijn vroeg rijp. Heb je juist schaduwplekken in je tuin over, dan kan je daar prima blauwe bessen zetten (supergezond, vol met anti-oxidanten en andere goede stofjes).
Ook de onbekendere honingbes kan in de (half)schaduw. Die heeft al vroeg in het voorjaar bloempjes en in mei al grappige blauwe (zoete) vruchten.

De gaultheria (shallonfruit) blijft in de winter groen en heeft sierlijke bloempjes. Al deze van oorsprong bosachtige bessen willen het liefst wat zurige grond (voeg eventueel wat turf toe).
Creaties met wilgentenen
Vaak worden in het vroege voorjaar de wilgen gesnoeid door de gemeente. Spot je zo’n actie bij jou in de buurt; vraag dan of je wat van de wilgentenen mag hebben. Je kunt daar allerlei leuke dingen mee maken in de tuin:
Randjes rondom je bedden. Dit is een zelfgevlochten wilgenrand die bij mijn ouders staat.
Een kinderhutje van levende wilgentenen
Of een afscheiding voor je composthoop. Deze compostbak staat bij tuin Pluk!, Madestein Den Haag.
Weet je je geen raad met de tenen, dan roep je onze hulp in! Hoe meer rommel er in je tuin ligt, hoe leuker wij het vinden. Daar is altijd wel wat van te maken. Zoals deze kruidenbak gemaakt van oude dakspanten van het varkenskot in Frankrijk:

En ook op balkons is er vanalles mogelijk met de mooie bakken van oud steigerhout van Gezonde Gronden (Den Haag). Deze balkonbakken staan hier op een tijdelijk schoolplein:

Gifvrije schutting
Maar voordat je fanatiek aan de gang gaat en ook eindelijk eens die half verzakte oude schutting vervangt; let er op dat je geen schutting van geïmpregneerd hout terugzet (de meeste standaard houten schuttingplaten). Want dan kan je eetbare planten op die plek voorlopig (= minimaal eerste 3 jaar) wel vergeten! En bovendien zijn er veel leukere alternatieven, waar je eetbare klimplanten ook beter langs kunnen groeien:
kastanje houten vlechtschermen (kastanje-hout is sowieso ideaal hout voor in de tuin omdat het onbewerkt toch lang meegaat):

of larikshout dat ook niet bewerkt hoeft te worden:

of gevlochten matten van wilgen- of hazelaartenen:

En als je een hele hoop wilgentenen hebt kunnen scoren kan je die ook zelf vlechten; ben je weer even van de straat, in de tuin!