Greenwashing: dit is het én zo herken je het

Duurzaamheid wint steeds meer terrein en dat merk je aan alles. Grote postorderbedrijven geven je de optie om C02-neutraal te verzenden, steeds meer kledingmerken claimen zich te bekommeren om onze planeet en haar bewoners en ook banken geven aan te investeren in groene praktijken of op andere manieren bij te dragen aan een beter milieu. Het lijkt tegenwoordig zelfs wel of alle bedrijven en organisaties bezig zijn met duurzaamheid. Hoewel dat hoog tijd wordt, is het in veel gevallen helaas nog niet aan de orde. In plaats daarvan maken veel merken en bedrijven zich schuldig aan greenwashing. Wat dat is en hoe je het herkent leggen we uit in dit artikel.

Wat is greenwashing?

Als een bedrijf, merk of organisatie zich groener of maatschappelijk verantwoorder voordoet dan ze daadwerkelijk is, dan heet dat greenwashing. De term wordt vooral gebruikt bij organisaties die claimen zich in te zetten voor de goede zaak – bijvoorbeeld het verminderen van C02-uitstoot door bomen te planten, of het recyclen van bepaalde materialen – maar in de kern toch vaak bijdragen aan ernstig vervuilende activiteiten. Greenwashing is dan vooral een truc om consumenten tóch te laten kopen, of om het merk leuker, verantwoorder of duurzamer te laten lijken. Niet alle bedrijven doen bewust aan greenwashing overigens. In veel gevallen willen bedrijven of organisaties écht iets bijdragen en zijn ze op zoek naar nieuwe manieren van maatschappelijk verantwoord ondernemen, waarvan één stap – bijvoorbeeld C02-compensatie – de eerste moet zijn. De ‘echte’ greenwashers zijn de bedrijven die claimen milieutechnisch of maatschappelijk verantwoord te zijn, terwijl hun kernactiviteiten vaak helemaal niet pluis zijn.

Groene stroom

Een voorbeeld van hoe greenwashing precies werkt kunnen we het beste uitleggen aan de hand van de truc die energiemaatschappijen gebruiken: groene stroom. In 2018 wijdde Arjen Lubach er in zijn zondagavondprogramma Zondag met Lubach al aandacht aan: maar liefst 69% van de Nederlandse consumenten denkt groene stroom af te nemen, terwijl het daadwerkelijke aandeel van duurzame energie in Nederland maar 6% is. Hoe dat precies werkt? Om de opwekking van groene energie te stimuleren werd de Garantie van Oorsprong – een groencertificaat en bewijsstuk waarmee de afkomst van duurzaam geproduceerde energie aangetoond kan worden – in het leven geroepen. Voor elke 1000 kWh elektriciteit die netto geproduceerd wordt 1 GvO certificaat uitgereikt. In sommige Scandinavische landen wordt echter zoveel duurzame energie geproduceerd – bijna alles is groen – dat de certificaten worden doorverkocht aan Nederlandse bedrijven. Zo lijkt Nederland veel groene stroom te produceren, terwijl dat in feite niet zo is.

Greenwashing herkennen

Het grote probleem van deze greenwashers is dat het voor consumenten – voor jou en mij – lastiger wordt om duurzame, verantwoorde keuzes te maken. Het is daarom belangrijk om goed te weten hoe je greenwashing kunt herkennen en zo ook vermijden. Omdat bijna alle bedrijven zich schuldig maken aan een vorm van greenwashing, is het goed om je bewust te zijn van de trucs die ze gebruiken. Als een bedrijf erg sterk de nadruk legt op één duurzame eigenschap loont het zich altijd om te kijken naar hun kernactiviteiten. Zijn die ook zo duurzaam? Ook vage, vaak populaire, termen (denk aan: duurzaam, eerlijk, puur) zijn een aanwijzing om eens dieper in het merk te duiken. Tot slot is het altijd goed om bij geclaimde keurmerken De Keurmerkenwijzer van Milieucentraal er op na te slaan. Zo weet je of een keurmerk écht staat voor duurzame beleidsvoering, of dat het niet veel meer is dan gebakken lucht. Meer tips vind je overigens hier.