Hoe duurzaam is een kaars?

De herfst staat in veel huishoudens gelijk aan lange avonden op de bank, het liefst onder een dekentje en naast een rij brandende kaarsen. Want dat zorgt voor gezelligheid en geeft tegelijkertijd warmte af. En dat laatste is zeker in deze tijden van hoge energieprijzen fijn. Maar is het wel duurzaam om kaarsen te branden? En hoe gezond is het? HetkanWEL zocht het voor je uit.

Waar is een kaars van gemaakt?

De meeste kaarsen die in de winkel liggen, zijn gemaakt van paraffine of stearine of een mengsel van deze twee. Paraffine wordt verkregen uit aardolie en bruinkoolteer en is vaak een bijproduct van de productie van smeerolie. Het wordt per boot vervoerd en na het schoonmaken van het schip werd nog niet zo lang geleden het water met resten paraffine in zee geloosd. Maar sinds 2021 zijn er strengere regels tegen het lozen van paraffine resten waardoor het op de Nederlandse stranden in ieder geval minder vaak wordt aangetroffen. Dat is fijn, maar feit blijft dat het geen hernieuwbare grondstof is en dat aardolie en bruinkoolteer niet bepaald duurzame materialen zijn.

Goed, stearine dan. Dat bestaat uit vetzuren van dierlijk of plantaardig vet. Het wordt meestal gewonnen uit slachtafval van kippen, varkens en koeien en is in dat geval dus niet vegan. Alternatief is vaak dat het gemaakt wordt van palmolie. En voor palmolie, zo weten we, moeten vaak hele stukken regenwoud wijken voor monocultuur (wat niet goed is voor de bodemkwaliteit en de biodiversiteit). Ook geen duurzame keuze dus.

Duurzame alternatieven

Er bestaan ook kaarsen die van duurzamer materiaal gemaakt zijn. Denk daarbij aan plantaardige was, dat gemaakt is van bijvoorbeeld lijnzaad, kokos of soja. Het is wel ingewikkeld om te achterhalen waar deze producten vandaan komen en of ze op een milieuvriendelijke manier verbouwd zijn.

Bijenwas zie je ook terug als basismateriaal. Bijen maken de vettige stof met de wasklieren in hun achterlijf en gebruiken het als bouwmateriaal voor de honingraat. Van de was van de oude raten die niet meer gebruikt worden, worden kaarsen gemaakt. En als die van een imker uit de omgeving komen, is dit dan ook de meest duurzame keuze. Al is het natuurlijk niet vegan om een kaars van bijenwas te hebben.

Waxinelichtjes

Waxinelichtjes zijn over het algemeen gemaakt van dezelfde materialen en zitten in aluminium cupjes zitten. Super makkelijk, maar niet heel goed voor het milieu. Het winnen van de grondstof bauxiet is vervuilend en het produceren van de cupjes kost veel energie. Het is dus beter om te kiezen voor theelichtjes zonder aluminium cupje en deze bijvoorbeeld in speciale theelichthouders te zetten.

Het branden van kaarsen

Volgens hoogleraar milieu-epidemiologie Bert Brunekreef maakt het voor onze gezondheid niet zoveel uit of een kaars van paraffine of van bijenwas is gemaakt. Het gaat om het branden ervan. Daarbij komen per definitie schadelijke stoffen vrij, zoals CO2 en roet, zegt Brunekreef. Uit een onderzoek blijkt dat mensen die aangaven thuis kaarsen te branden, meer blootgesteld waren aan roet en stikstofoxiden. Er komt dus fijnstof vrij, maar dat is ook het geval bij koken op gas, roken of een open haard branden. Eens in de zoveel tijd een kaarsje branden terwijl je op de bank ligt, is dus niet schadelijker dan koken op gas of roken.

Theo de Kok, toxicoloog aan Maastricht University, stelt dat de hoeveelheid fijnstof die kaarsen uitstoten wel verschilt. De temperatuur van verbranding en het soort lont spelen bijvoorbeeld een rol. En de plek waarop je de kaars neerzet. Als deze op een plek staat waar veel luchtstroming is, verspreiden de slechte stoffen zich meer. En een wapperende kaars die op de tocht staat, gaat meer walmen en ook dat draagt bij aan meer luchtvervuiling in huis. Toch vindt hij dat je prima af en toe een kaarsje kan branden, als je maar voor genoeg ventilatie in huis zorgt. Maar je huis ermee verwarmen in tijden van hoge energieprijzen is dan weer niet zo’n goed idee voor je gezondheid.

Conclusie

Het is dus niet nodig om alle kaarsen nu uit je leven te bannen. Het zorgt nog steeds voor gezelligheid, warmte en licht, zonder dat je daarvoor stroom of gas nodig hebt. Qua gezondheid en de uitstoot van schadelijke stoffen maakt het niet uit of je een kaars van soja of bijenwas aansteekt of een die gemaakt is van paraffine of stearine, als je maar voor goede ventilatie zorgt. Als je kijkt naar het milieu, is die van bijenwas of een gerecyclede materiaal de groenste optie, omdat hiervoor geen tropisch regenwoud gekapt hoeft te worden. Een gerecyclede kaars kun je zelf maken door restjes was opnieuw te laten smelten.

Wat voor kaarsen brandt jij? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.