Hoe IJsland zijn banken in de gaten houdt

Onlangs bleek de Britse bank Barclays rentetarieven tussen banken te manipuleren terwijl in Spanje Bankia ervan wordt verdacht gesjoemeld te hebben met rekeningen om de beurs op te kunnen. Hoe kunnen foute banken gestraft worden? In IJsland is een speciaal onderzoeksteam opgericht om fraudeurs op te sporen en voor de rechter te slepen.
Voor de economische crisis was Olafur Hauksson politiecommissaris in Akranes, een havenstadje met 6.500 inwoners dat aan het eind van een bevroren schiereiland ligt, op zo’n vijftig kilometer van Reykjavik. Sinds januari 2009 spoort hij de mensen op die een rol hebben gespeeld in de economische neergang van het land in 2008 en zorgt ervoor dat ze voor de rechtbank moeten verschijnen.
Als gevolg van de crisis in Amerikaanse rommelhypotheken spatte aan het eind van de zomer 2008 ook de IJslandse zeepbel uiteen. Twee weken na de duizelingwekkende val van Lehman Brothers vielen ook de drie grootste banken van IJsland om. Samen vertegenwoordigden ze 923 procent van het bbp.
Het kleine eiland kreeg het zwaar te verduren in de crisis, de IJslandse kroon bleef maar dalen, omdat geen enkele interventie in staat bleek de koersval te stuiten. Op 6 oktober 2008 besloot de toenmalige IJslandse premier zijn live toespraak op televisie met een verzoek aan God om ‘IJsland te redden’.
Weinig kandidaten
Sinds die noodlottige dag heeft IJsland sombere tijden gekend. In 2009 uitten de IJslanders, die overigens niet zo gewend zijn te demonstreren, hun woede tegen politici en de ‘neo-Vikingen’ van de financiële wereld die hen hadden bedrogen door de straat op te gaan. Deze ‘potten- en pannenrevolutie’ had tot gevolg dat de conservatieve regering haar ontslag indiende. Eén van de eisen van deze beweging was het oordeel over de mensen die geprofiteerd hebben van de economische situatie en die IJsland in de economische afgrond hebben geduwd.
Na de vervroegde parlementsverkiezingen kwam er een linkse regering aan de macht. De nieuwe premier, Johanna Sigurdardottir, wilde snel een speciale openbare aanklager benoemen om onderzoek te doen naar de oorzaken van de crisis. Het liep echter geen storm aan kandidaten voor deze functie.
Olafur Hauksson zat als commissaris in de provincie ver weg van alle commotie en in zijn voordeel sprak verder dat hij in geen enkele relatie staat tot de elite die ervan wordt beschuldigd IJsland in het faillissement hebben gestort. Ondanks het feit dat hij volstrekt geen ervaring had op het gebied van economische delicten is hij de enige die solliciteert naar de functie.
Meer dan drie jaar na zijn benoeming geeft hij zelf toe dat hij “zich pas sinds kort wat prettiger begint te voelen in zijn functie”. Afhankelijk gaf hij leiding aan een team van vijf personen, maar inmiddels stuurt hij meer dan honderd medewerkers aan.
Lees het artikel uit Le Monde in een Nederlandse vertaling op de site van Presseurop.
Bron: 360, het beste uit de internationale pers.

Koop 360 in de kiosk, de app store of neem een voordelig kennismakingsabonnement (8 nummers voor 15 euro). Volg 360 ook op Twitter of Facebook.
Meer van 360
Onderzoek naar Britse bankschandalen
De laatste man in Fukushima
Belgische garagehouders willen meer botsingen