Heel je leven al een moestuin, een dochter die van de natuur houdt en een cursus van voedselbospionier Wouter van Eck. Dat is in het kort hoe voedselbos Woudoogst van Petra Aarts en haar familie in het Brabantse Rijen begint. “Nu we nog kunnen, willen we de wereld beter achterlaten dan hoe we hem gevonden hebben. We hopen dat onze kinderen en kleinkinderen daar letterlijk de vruchten van plukken.”
“Toen we eenmaal onze wens voor een voedselbos met onze twee kinderen en hun partners hadden doorgesproken, heeft het nog twee jaar geduurd om grond te vinden. We sprongen dan ook een gat in de lucht toen onze buurman in 2021 twee hectare van zijn weiland wilde verkopen. Maar toen begon het pas echt; de zoektocht naar bomen en planten die bij ons willen groeien.” Petra neemt me mee in de eerste stappen om een platgelopen zandbak waar jarenlang paarden liepen, te veranderen in een weelderig voedselbos.
Beginnen met bloemen
“We kochten met onze familiemaatschap het terrein in het vroege voorjaar van 2021. Dat is geen goede tijd om bomen en struiken te planten, dat kun je beter in het najaar doen. De grond was keihard aangestampt door paarden en behoorlijk levenloos. We zijn daarom begonnen met het losmaken van de grond. Met de zomer op komst hebben we toen planten met bloemen gezaaid die van weinig kunnen leven en juist zorgen voor voedingsstoffen in de bodem. Het was werkelijk prachtig die eerste zomer: een weide vol gele bloemen van mosterdzaad, zonnebloemen en Japanse haver. Een vogels en insecten dat daarop afkwam! Toen ik een kerkuil zag vliegen en fazanten en hazen geboren zag worden op ons land, was ik overdonderd door de natuur. Ik wist daardoor al snel zeker dat we een goede keuze hadden gemaakt met de aankoop van de grond.”
De eerste aanplant: blijvers en wijkers
“Het afval van de bloemen konden we gewoon laten liggen als voedingsstoffen voor de eerste grotere planten en bomen die we in het najaar geplant hebben. Appelbomen, perenbomen, pruimenbomen, kersenbomen, pecannotenboom, walnotenboom, hazelnotenboom en struiken met allerlei soorten bessen. Echt van alles. Dat zijn de ‘blijvers’, bomen en planten waarvan we hopen dat ze aanslaan en nog tientallen jaren deel uitmaken van ons voedselbos. Daarnaast hebben we ook ‘wijkers’ geplant. Wijkers zijn bomen en planten die met hun blad bijvoorbeeld zorgen voor voedingsstoffen voor de blijvers. Als de blijvers voldoende groot zijn, heb je steeds minder wijkers nodig. Vandaar ook de naam ‘wijker’. De wijkers zijn bijvoorbeeld lindes en berkenbomen. Op die manier hebben we dus helemaal geen meststoffen nodig.”
Wat slaat aan en wat niet?
“We zijn nu 1,5 jaar verder. Spannend is het nog steeds. Want het blijft de vraag welke bomen en planten op welke plek goed aanslaan. Dat bepaalt de natuur zelf, niet wij als mensen. We krijgen ook veel planten van mensen, hartstikke leuk om dan uit te proberen waar het aanslaat. Zo heb ik winterpostelein geplant die uit de wei van de buurman komt die nog steeds paarden houdt. Hij wist niet dat die planten eetbaar waren. En wij zijn er blij mee. Ook hebben we goed gekeken naar de juiste combinaties. Zo groeit een perenboom graag in de buurt van een mispel- en een frambozenstruik. Met hun afval helpen ze elkaar beter te groeien.”
In de eerste jaren is water het belangrijkst
“Nu en dan planten we nog wel eens iets aan. Maar we ploegen en mesten niet. Eigenlijk is water het enige dat de eerste jaren belangrijk is. Vorig jaar zijn we niet op vakantie gegaan, omdat we druk waren om de jonge bomen en planten water te geven in de droge zomer. We zijn heel blij dat het voorjaar dit jaar een stuk natter begonnen is. Daarom komen we nu langzaam in de fase dat we de bomen en planten met rust kunnen laten. Wel zijn we nog aan de slag gegaan met paden en het gebouw op het terrein zodat we later ook bezoekers kunnen ontvangen.”
Een volwassen voedselbos duurt ongeveer 7 jaar
“We hebben geleerd dat het ongeveer 7 jaar duurt voordat bomen en planten echt goed hun weg en plek weten te vinden. Dan gaan ze volop vruchten geven en zaaien ze zichzelf uit. Ingrijpen van ons is dan helemaal niet meer nodig. Ook kunnen ze dan veel beter tegen een periode van droogte. En al die tijd laten we groeien wat groeit en bloeien wat bloeit. Er komen natuurlijk ook veel zaden letterlijk aanwaaien. Alles is welkom bij ons. Onkruid bestaat bij ons niet.”
Ode aan brandnetels
“Op het moment hebben we veel brandnetels in ons voedselbos staan. Andere mensen zien brandnetels als onkruid, maar wij niet. Wist je dat brandnetels heel rijk zijn aan voedingsstoffen en bloedzuiverend zijn? Je kunt er soep en thee van maken. Ik vind het heel belangrijk om mensen te laten zien dat planten die wij onkruid noemen, en die overal groeien, ook van waarde kunnen zijn. Soms doen we mee aan activiteiten. Zo zijn we sinds kort een uitleverpunt voor de NLGR, de natuurvereniging in ons dorp. Er komen dan soms wel 200 mensen langs om bijvoorbeeld bloembollen op te halen. Dat moment grijpen we graag aan om een tafel in te richten over de voordelen van brandnetels.”
Plukdagen, kookworkshops, activiteiten voor kinderen
“Wat we precies gaan doen in de toekomst met het voedselbos weten we nog niet. We hebben een gebouw dat nog opgeknapt moet worden, mogelijk kunnen we daar activiteiten voor groepen in organiseren. Plukdagen, kookworkshops bijvoorbeeld. Of activiteiten voor scholen met kinderen. Maar we kunnen ook een samenwerking starten met een chefkok die op zoek is naar bijzondere kruiden of planten. We zijn wel een officieel bedrijf als familiemaatschap, en het zou leuk zijn als er op termijn ook echt een salaris uit kunnen halen. Maar dat hoeft nog niet op korte termijn. We willen vooral meebewegen met wat we gaan ontvangen uit het voedselbos. Zoals de natuur zijn weg vanzelf vindt, vinden wij dat vast ook.”
Petra runt het voedselbos in een familiemaatschap samen met man Harrie, dochter Kim met haar partner Toon en zoon Ralph met zijn partner Roos. Iedereen helpt mee en levert een eigen bijdrage. Wil je dit beginnende voedselbos volgen? Dat kan via Woudoogst op Instagram.
Lees ook interview met Wouter van Eck in ons boek. En andere verhalen van mensen die een voedselbos startte:
