Individuele bewoners balen van collectieve stadsverwarming

Stadsverwarming lijkt een goedkope en milieuvriendelijke manier om warmte te produceren en transporteren. In Utrecht worden bijvoorbeeld nieuwbouwwijken daarom aangesloten op stadsverwarming in een poging van het gas af te komen. De veronderstelling is dat een warmtenet een fikse CO2-besparing oplevert ten opzichte van andere technologieën en een stuk goedkoper is. Maar dat blijkt in Utrecht nu een sprookje. Bewoners in Leidsche Rijn balen bovendien van de torenhoge afsluitkosten als ze willen kiezen voor goedkopere en duurzamere verwarming via een warmtepomp.
Stadsverwamingsnetten draaien op restwarmte die overblijft bij centrales, fabrieken of verbranding van afval. In Utrecht kreeg het stadswarmtenet zogenaamde ‚aftap’-warmte van de Eneco gascentrale die stroom opwekte. Maar door veranderingen op de stroommarkt gebruikt Eneco de gascentrale alleen nog voor warmteproductie, dus de centrale draait nu alleen nog voor de stadsverwarming en niet meer voor stroomproductie. Weg milieurendement. Eneco maakte dit al in mei 2015 bekend. Desondanks bleef de gemeente bij aanvragen voor bouwvergunningen ‘gewoon’ het hoge rendement hanteren.
Mede door het werk van één bewoner, Bart van den Heuvel van Stadsverarming, kwam dit aan het licht. Nu heeft het stadsbestuur in de Domstad besloten dat de gemeente niet langer uitgaat van een milieurendement van ongeveer 177,5% maar van 110% Daarmee is een warmtepomp, zelfs op grijze stroom, direct een milieuvriendelijker keuze.
Hoge afsluitkosten stadsverwarming
Als bewoners vervolgens van het stadswarmtenet af willen, dan moeten ze hiervoor hoge afsluitkosten betalen. Het gaat dan om bedragen tot wel €3500,-. Volgens Eneco maakt het bedrijf hier geen winst op: het gaat om kosten die gemaakt worden voor het daadwerkelijk veilig afsluiten van de aansluiting op het stadswarmtenet. De geschillencommissie was het hierover met Eneco eens, toen Bart van den Heuvel een zaak aanspande tegen het hoge afsluittarief.
Maar in een andere zaak tegen Eneco over dit onderwerp stelde de kantonrechter bewoner Willem van den Brul in het gelijk. Eneco kon niet bewijzen dat het de Algemene Voorwaarden had verstrekt waarin wordt gesteld dat de inwoners voor de afsluitkosten voor rekening van de consument komen. Daarmee is wellicht een precedent geschapen voor andere bewoners die ook zonder afsluitkosten van stadsverwarming af willen. Advocaat Frank Dijkslag (Vereniging Eigen Huis) raadt huiseigenaren die willen stoppen met stadsverwarming aan om niet zomaar de daarvoor in rekening gebrachte verwijderingskosten te betalen, maar eerst te controleren wat daarover in het contract met de leverancier is vastgelegd.
Nu het milieurendement voor stadsverwarming tegenvalt, kunnen eigenaren van nieuwbouwhuizen beter kiezen voor een zogenaamd ‚all electric’-huis, met een stevige isolatie, zonnepanelen en een warmtepomp. Als alle stroom kan worden opgewekt met zonnepanelen, dan produceert zo’n woning zelfs helemaal geen CO2-uitstoot meer, niet voor warmte én niet voor stroom. Bovendien is deze vorm van warmte goedkoper dan stadsverwarming.
Spannende week voor stadsverwarming
Eigenaren hebben het in deze kwestie echter niet alleen voor het zeggen: de keuze voor stadsverwarming is vaak al eerder gemaakt, door projectontwikkelaars in samenspraak met de gemeente. Het wordt daarom interessant om te zien of de gemeente Utrecht nu vaker gaat kiezen voor de ‘all electric’-variant. De gemeente heeft al bekend gemaakt hierover met Eneco in gesprek te gaan. Op 10 maart vindt in Utrecht een raadsinformatiebijeenkomst plaats over het onderwerp stadsverwarming.
Overigens komen niet alleen in Utrecht, maar op allerlei plaatsen in Nederland bewoners in opstand tegen de verplichte aansluiting op stadsverwarming. In Tilburg claimt een groep bewoners van de wijk Reeshof zelfs 76 miljoen euro van Essent, aangezien het bedrijf elk jaar 150 euro per woning aansluitkosten berekent. Maar volgens de bewoners zijn de aansluitkosten al bij de bouw van de huizen betaald. De uitspraak in deze kwestie is 9 maart aanstaande.
Matthijs Sienot (Frissewind) is raadslid voor D66 Utrecht.