Voor veel mensen is stemmen best ingewikkeld. Elke partij vertegenwoordigt verschillende thema’s zoals zorg, onderwijs en defensie. Voor elk thema heeft de partij een ander standpunt. Vaak sta je niet 100% achter alle standpunten van de partij waar je op stemt. Bovendien worden door politieke belangen verkiezingsbeloften gebroken en standpunten bijgesteld. Rudy van Belkom frustreerde zich hier over en bedacht een nieuw kiessysteem om dit complexe probleem op te lossen: Het Nieuwe Kiezen. We vroegen hem naar zijn inspiratie en toekomstbeeld voor dit bijzondere initiatief.
Wat is jouw achtergrond?
We leven in een fascinerende tijd! De nieuwe economie is er niet langer een van enkel tarieven en rendement, maar van verbindingen. Verbinding tussen mensen, organisaties en de omgeving. Creatieve start-ups zoals Airbnb en Peerby zetten de gevestigde orde buiten spel en de economie op zijn kop.
Deze fascinatie voor verandering probeer ik zoveel mogelijk over te dragen. Ik ben docent aan de Fontys Academy for Creative Industries in Tilburg, waar ik les geef in Conceptontwikkeling. Hierbij ligt de focus op innovaties die bijdragen aan de kwaliteit van leven. Daarnaast ben ik eigenaar van Imagobureau TINK!. Hier adviseer ik bedrijven op welke wijze zij (gewetensvol) kunnen anticiperen op veranderingen in hun sector. Om mijn kennis verder te verdieping volg ik momenteel de Master of Reputation Management aan EURIB in Rotterdam. Ik schrijf daarvoor een scriptie over de relatie tussen innovatie en vertrouwen.
Je hebt een nieuw kiessysteem bedacht, wil je daar iets meer over vertellen?
Het Nieuwe Kiezen is een initiatief voor een modulair kiesstelsel. In plaats van je volledige stem aan één partij te geven, kies je per thema voor het standpunt van de partij die bij jou past. Stel: Je mening over onderwijs sluit perfect aan bij D66. Maar voor defensie kun je jezelf toch meer vinden in de VVD. Dan combineer je die standpunten toch gewoon! Je stemt dan niet meer op de persoon, maar op de inhoud.
Partijen kunnen zich meer gaan specialiseren en zullen stoppen met thema’s waar ze minder sterk in zijn. Zo krijgt de kiezer meer overzicht en wordt stemmen minder lastig. Meer keuzevrijheid moet op deze manier leiden tot meer inspraak en betrokkenheid. De regering bestaat dan niet meer uit één grote coalitie, maar er wordt per thema een werkgroep gevormd. Politieke partijen moeten meer gaan samenwerken, in plaats van elkaar zwart maken in het debat.
In onderstaande animatie wordt het idee in 2 minuten uitgelegd:
Hoe ben je op het idee gekomen voor dit nieuwe kiessysteem?
Het idee is voortgekomen uit persoonlijke frustratie. Het is niet eenvoudig om een partij te vinden die bij je past. De Stemwijzer is een goed hulpmiddel, maar daaruit blijkt vooral dat je het met geen enkele partij helemaal eens bent. Toch kun je tijdens de verkiezingen maar op één partij stemmen. Dat vind ik raar. Persoonlijk vind ik het hele circus omtrent de politiek ook niet kloppen. Je hoort een hele tijd niets van ze en rond de verkiezingen komen ze ineens aanzetten met rozen en mandarijntjes. Campagne-posters bestaan daarbij voornamelijk uit de portretten van lijsttrekkers. Dit zegt helemaal niets over de inhoud en populisme regeert. Ik voel me daardoor niet meer aangesproken tot de politiek en zie dat ook in mijn omgeving gebeuren. Ik ben in dat opzicht gewoon een betrokken burger die vind dat het anders moet. Ik doe dit dan ook volledig vrijwillig. Mijn achtergrond in reputatie en innovatie heeft me daarbij geholpen om het verder door te zetten.
Waarom moet dit op de politieke agenda komen te staan?
Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat de helft van de Nederlanders ontevreden is over de politiek. Mensen willen meer inspraak en zeggenschap. Toch is het huidige kiesstelsel al sinds 1918 onveranderd. De samenleving is inmiddels enorm veranderd, maar het politieke stelsel niet. De ideologie waar veel partijen op gebaseerd zijn, wordt niet meer gedragen door burgers. Slechts 2,3% van de burgers is nog lid van een politieke partij. Mensen zijn het vertrouwen in de politiek verloren. Steeds meer burgers stemmen ongeïnformeerd, of helemaal niet. Wanneer mensen een loodgieter zoeken, struinen ze het hele internet af en informeren ze bij familie en vrienden. Terwijl ze een volksvertegenwoordiger voor een periode van 4 jaar kiezen op basis van onderbuik gevoel. Ik denk dat het huidige politieke systeem hier te veel aan bijdraagt.
Zijn er landen waar een soortgelijk kiessysteem al wordt gebruikt?
Voor zover ik weet is een modulair kiesstelsel uniek in de wereld. Er zijn uiteraard ook andere modellen denkbaar. In Zwitserland werkt men bijvoorbeeld met een directe democratie, waarbij besluitvorming door middel van referenda tot stand komt. Uit hetzelfde onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt echter dat slechts een kleine groep van de Nederlanders referenda beter vindt dan de huidige vorm van volksvertegenwoordiging. Mensen vertrouwen elkaar blijkbaar niet genoeg in het besturen van een land. Daarbij denk ik dat directe democratie te ver af staat van het huidige systeem. Ik geloof dat transformatie een vorm is van evolutie. We hebben het huidige systeem dus nodig om de gewenste veranderingen in te zetten.
Wat zijn de nadelen van dit systeem?
Sommige mensen zijn bang dat bepaalde politici binnen bepaalde thema’s te veel macht zullen krijgen. Maar het omgekeerde is juist waar. In het huidige systeem kan een politici op basis van één standpunt binnen één thema de volledige stem van de kiezer winnen. In theorie kan deze dus met een enkele uitspraak premier worden. In het nieuwe systeem is dit ondenkbaar. Een populistisch standpunt heeft geen kracht meer, omdat partijen per thema op de inhoud moeten gaan werven. Hierdoor verschuiven de ‘poppetjes’ tevens naar de achtergrond. Mijn verwachting is dat hierdoor ook andere mensen de politiek in zullen gaan. Denk aan wetenschappers en mensen uit de beroepspraktijk.
Daarnaast verwachten sommigen dat burgers binnen elk thema voor de kers op de taart gaan en dat het daardoor onbetaalbaar wordt. Hierbij ga je er echter van uit dat de beste oplossing ook altijd de duurste is, terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Sommige standpunten zorgen juist voor een kosten verlaging, zoals decentralisering. Het gaat daarbij altijd om inhoudelijke standpunten; minder belasting betalen is geen standpunt.
Hoe gaan jullie Het Nieuwe Kiezen bereiken?
Het Nieuwe Kiezen wil tijdens de landelijke verkiezingen op 15 maart 2017 een grootschalig online experiment uitvoeren. Dit betekent dat mensen naast de reguliere stemming ook aan de hand van het nieuwe systeem kunnen stemmen. Met de inzichten van deze ‘schaduwverkiezing’ kan de overgang naar een nieuw systeem ingezet worden. Voordat we het landelijk willen uitrollen, proberen we het systeem eerst ook op kleinere schaal te testen. Momenteel zijn we in de onderhandeling met de Gemeente Breda om een pilot in de stad te houden.
Hoe kunnen mensen helpen?
Om een dergelijk initiatief te kunnen laten slagen is het van belang dat er draagvlak is vanuit de burgers zelf. Dit werkt alleen als het van onderuit wordt gedragen en dus niet van bovenaf wordt opgelegd. Ik heb daarom een petitie in het leven geroepen die mensen kunnen ondertekenen als ze ook verandering willen. Hiermee wil ik naar Den Haag stappen om te laten zien dat het tijd is om een nieuw kiessysteem ook daadwerkelijk in de praktijk te testen.
Daarnaast zijn we altijd op zoek naar mensen die het initiatief kunnen steunen en partijen die het online stemsysteem kunnen helpen ontwikkelen. De petitie, meer informatie en contactgegevens zijn te vinden op de site. Om op de hoogte te blijven kunnen mensen ook lid worden van de Facebook pagina.
Ben of ken jij iemand die ook aan een inspirerend initiatief werkt? Dan kan je ons een mailtje sturen op redactie@hetkanwel.nl. Als je in het onderwerp ‘inspirerende initiatieven’ zet komt het bij de juiste persoon terecht. We zijn benieuwd!
De prachtige afbeelding boven is van Het Nieuwe Kiezen
4 gedachten over “Inspirerend initiatief: Het Nieuwe Kiezen”
Gaan stemmen, dan zal ik toch eerst ergens …. (?) …. het vertrouwen in de politiek moeten zien te vinden. Met supermarkten die bol staan van chemische maagvulling, levensgevaarlijke medicijnen die via frauduleuze onderzoeken op de markt mogen komen, de economie die draait op geld wat geen enkele waarde vertegenwoordigd, met een overheid die toestaat dat we besproeid worden met Chemtrails. Met een overheid die geheime besprekingen voeren over TTIP etc, etc. Stemmen ja, elke dag met mijn portemonnee. Dit lijkt mij op lokaal niveau al een goede stap, 1500 gemeentes waar de burgers de boekhouding doen en het beleid mee uitstippelen https://decorrespondent.nl/3983/In-meer-dan-1500-steden-vindt-nu-een-democratische-revolutie-plaats/220063103953-e4dafc72
Beste Henk,
dank voor uw reactie. Veel mensen met u zijn het vertrouwen in de politiek verloren. De voorbeelden die u benoemt zijn dan ook herkenbaar.
Ik ben bekend met het zogenaamde ‘participatief budget’. Ik denk dat dit op lokaal niveau zeker een mooie ontwikkeling is. Ik geloof echter niet dat dit op grote schaal haalbaar is. Hierbij is tevens het argument wat ik in het artikel gebruik in relatie tot directe democratie toepasbaar:
‘Uit hetzelfde onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt echter dat slechts een kleine groep van de Nederlanders referenda beter vindt dan de huidige vorm van volksvertegenwoordiging. Mensen vertrouwen elkaar blijkbaar niet genoeg in het besturen van een land. Daarbij denk ik dat directe democratie te ver af staat van het huidige systeem. Ik geloof dat transformatie een vorm is van evolutie. We hebben het huidige systeem dus nodig om de gewenste veranderingen in te zetten.’
Helaas….. het lijkt een loflijk en ook goed streven, maar het gaat bij verkiezingen nu juist om de combinaties van standpunten. Die hebben alles met elkaar te maken. Juist omdat dat zo moeilijk is laat je je dus representeren door een volksvertegenwoordiger, die je vertrouwt. Een die verbonden is aan een partij waarvan je de uitgangspunten kent.
Als je per onderdeel je standpunt gaat kiezen dan krijg je (als één heel klein voorbeeld, maar zo kun je er tientallen bedenken):
– Ik ben voor betere uitkeringen
– In ben voor een uitgebreide defensie
– Ik ben voor een beter dijk- en waterbeheer
– Voor meer politie, meer veiligheid.
– Daarnaast moet de belasting een heel eind omlaag, we betalen al genoeg.
Dat gaat dus niet. Als je dit doorvoert, deze manier van stemmen, dan krijg je onuitvoerbare stem-uitslagen, waardoor het vertrouwen in de politiek nog een stuk lager zal blijken te kunnen dan nu al het geval is.
Dat lijkt me geen goed idee.
Het per onderwerp kiezen komt ook behoorlijk opportunistisch over. Het leven is geen menu-keuzetje hier en en een leuk keuzetje daar. Het is één groot geheel waarin de balans behouden moet blijven. Hoe doe je dat? Ik denk door het vertrouwen in de mensen die ons vertegenwoordigen weer wat op te peppen. Laat zij, en de partijen, heel duidelijk maken wat de uitgangspunten zijn op basis waarvan zij hun keuzen maken in specifieke vraagstukken. Zoals bijvoorbeeld het grote verschil: Collectief of individueel, op basis waarvan partijen bestaan. Dat weet bijna niemand meer. En zo kun je meer onderwerpen bedenken. Dan kiezen we de mensen die we vertrouwen, en zij verdiepen zich (als dagtaak!) in die moeilijke zaken. Dat is wat een representatieve democratie behelst. Uiteraard slingeren die vertegenwoordigers wel de publieksdiscussies aan voor die burgers die dat specifieke onderwerp aan het hart gaat. Ongeveer zoals het nu gaat dus. Zo kunnen wij hun mening weer beïnvloeden als we dat willen.
Als we dat weer gaan aanslingeren, dan krijgen we een beter nieuw kiezen dan de versnipperde focus die het gevolg is van dit idee.
Met vriendelijke groet,
JJ Koole
Dank voor uw uitgebreide reactie.
Op uw opmerking aangaande de onuitvoerbare stemuitslagen ben ik in het artikel zelf al ingegaan: ‘Hierbij ga je er echter van uit dat de beste oplossing ook altijd de duurste is, terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Sommige standpunten zorgen juist voor een kosten verlaging, zoals decentralisering. Het gaat daarbij altijd om inhoudelijke standpunten; minder belasting betalen is geen standpunt.’
U geeft verder aan dat het om een balans gaat. En dat klopt uiteraard. Maar in plaats van de balans binnen een partij te zoeken, dienen de werkgroepen in het nieuwe systeem sámen de balans te zoeken. Politieke partijen moeten dus meer gaan samenwerken, in plaats van elkaar in het openbaar zwart te maken. Dat zal tevens het geloof en vertrouwen in de politiek verbeteren.
Uw voorstel om het vertrouwen in de volksvertegenwoordigers weer wat op te peppen lijkt me een gepasseerd station. De helft van de Nederlanders is het vertrouwen in de politiek reeds verloren en stemt steeds minder geïnformeerd of helemaal niet. Zoals ik al aangaf is slechts 2,3% van de burgers nog lid van een politieke partij. U geeft aan dat partijen weer duidelijk moeten maken waar ze voor staan. Maar juist waar ze voor staan spreekt de burger niet meer aan. Het huidige systeem is gebaseerd op een verzuilde samenleving. Een samenleving die er niet meer is.
Reacties zijn gesloten.