Jan van Betten: “Je mag best cynisch zijn, maar niet in mijn buurt”

[Dit artikel verscheen eerder in magazine GRNVLD.] Op het gebied van duurzaamheid maakt Nederland bepaald geen meters, eerder centimeters. Desondanks ondernemen burgers en bedrijven allerlei groene initiatieven. En dat is goed nieuws, volgens Jan van Betten, de oprichter van consumenten-platform Nudge. Want eco-projecten vliegen pas echt als burgers ze zèlf willen of zèlf het initiatief nemen.
Met Nudge wil Van Betten groene burgerinitiatieven versnellen door ze te verbinden met de juiste partijen in onderwijs, wetenschap, overheid of bedrijfsleven. En voor duurzame initiatieven van bedrijven zoekt Nudge juist geïnteresseerde consumenten.
Noem Jan van Betten, voormalig CEO van Reed Elsevier Duitsland, gerust een expert op het terrein van de relatie van de gemiddelde consument met duurzaamheid. Hij was er namelijk zelf één. “Daarom begrijp ik ook zo goed hoe de meeste mensen er in zitten, die zijn er helemaal niet mee bezig.”
Maar hoe zag jij dan het groene licht?
“Ja, dat vragen veel mensen. Het was geen bliksemschicht die insloeg, het was meer een proces. We verhuisden van een Nederlandse stad naar het Duitse platteland waar ik veel meer in contact kwam met de natuur. Voorts raakte ik na een lange wandeling in gesprek met mijn buurman, een keuterboer die zijn hoofd nauwelijks boven water kon houden. Hij vroeg mij: “Vindt u het normaal dat er boeren zijn die hun koeien de hele dag anti-biotica in het water geven, omdat ze bang zijn dat ze ziek worden?” Zo zette hij me aan het denken. Ook andere gebeurtenissen en mensen zorgden dat ik uiteindelijk dacht: “Het moet anders en dat moeten we met elkaar doen, maar hoe?”
Die hoe-vraag beantwoordde Jan van Betten met Nudge, een consumentenbeweging die streeft naar een groene economie door duurzame initiatieven overal kleine zetjes (“nudges”) te geven. Inmiddels, een jaar na oprichting, hebben al bijna 25.000 mensen zich aangesloten. Ze hebben daarvoor een stip gezet op de online Nudge-kaart van Nederland.
Wordt onze samenleving echt duurzamer van groene stippen op een website?
“Tja, we krijgen vaker cynische vragen over onze stippen. Maar dat laat ik een beetje over me heen komen, want daarmee ga je in elk geval niks bereiken. Mensen mogen best cynisch zijn, maar niet in mijn buurt. Uit het koor van cynici klonk ook : je komt nooit verder dan 15.000…”
Ook op vragen over het, inmiddels demissionaire, ‘kolenkabinet’ dat een verdere verduurzaming zou frustreren, reageert Jan van Betten luchtig. “De overheid zie ik als de wind. Als je hem tegen hebt, moet je harder fietsen.”
Dus trapt Nudge lekker door. Waar de organisatie vorig jaar met een klein team werkte aan 7 projecten die zich op z’n best laten kwalificeren als “sympathiek”, daar helpen nu al bijna 3500 vrijwilligers actief mee aan 32 impactvolle initiatieven. Neem de actie Zonnekracht. Hierbij geven Nudgers zich op als ‘buurtburgemeester’ om samen met buurtbewoners zonne-energie in hun wijk mogelijk te maken. Er zijn nu al 174 buurtburgemeesters. En Nudge streeft naar 1000 buurtburgemeesters, die elk gemiddeld 20 daken bedekken met tenminste 6 zonnepanelen.
Zo bouwt Nudge aan een groene economie die begint aan de basis. Jan van Betten: “Want het helpt natuurlijk veel als mensen zelf willen.” Grote bedrijven als Alliander, ING en Accenture onderschrijven de consumentenkracht van Nudge en hebben zich aangesloten als partner. Hierdoor krijgt Nudge van kritische eco-twitteraars echter nog wel eens het verwijt dat ze de duurzame beweging van onderaf inzet voor winstgroei van grote bedrijven. Jan van Betten: “Moeten we ons concentreren op nichespelers die groen als gras zijn of op grote jongens die nog een lange weg te gaan hebben? Ik zeg beide, want als je die mammoettankers in de juiste richting krijgt, heb je nog meer impact.”
Neem een abonnement op GRNVLD, magazine over het verbinden van stad en land.
Lees ook:
Nederland telt al 164 buurtburgemeesters voor zonne-energie
Eerste Nederlandse woonhuizen op aardwarmte
Regenwoud in de afvalbak getuigt van slechte smaak