Marcel Dicke geniet van de kleine dingen in het leven: zoals insecten eten

Marcel Dicke schreef ‘Het Insectenkookboek’ voor Nederlanders die niet goed weten hoe ze insecten moeten bereiden, maar ze wel graag willen eten. In het kookboek staan recepten voor de drie insectensoorten die inmiddels in Nederland te krijgen zijn. Marcel is hoogleraar Entomologie aan de Universiteit Wageningen, hij onderzoekt onder meer hoe planten zich beschermen tegen insecten door insectenetende insecten aan te trekken. Maar die insecten zijn nou precies ook zijn hobby geworden. In 2006 brak hij samen met 1747 mensen het wereldrecord insecten eten door van een hapje meelworm te genieten. Hiervoor kreeg hij de Academische Jaarprijs en een jaar later ontving hij de Spinozaprijs voor zijn eigen onderzoek. Het gaat Marcel Dicke voor de wind en dankzij zijn inspanningen neemt insecten eten in Nederland ook een vlucht. Hij promoot ook wereldwijd: in 2010 hield hij een overtuigend betoog op TED GLOBAL in Oxford. Insecten eten is volgens hem gezond, lekker en duurzaam.
Blogger Roza zoekt voor hetkanWel naar de spirituele drijfveren van groene denkers en doeners. Dit is het zesde interview in de serie. Interviews met Jan Rotmans, Marijke Kuipers, Tom Vroemen, Nils Roemen en Kees Klomp publiceerde zij al eerder. 
De ontdekking van insecten

Vroeger was Marcel vegetariër. Toen hem in de jaren negentig het eten van insecten ten oren kwam, was hij verkocht. De voordelen wogen veel zwaarder dan de nadelen, die er eigenlijk niet zijn: “Insecten eten is een fantastische oplossing voor het blijven eten van dierlijke eiwitten, maar op een veel duurzamere manier. Je hebt heel veel minder voer nodig voor de productie van dezelfde hoeveelheid eiwitten. Door over te schakelen op insecten  kunnen we dus veel meer monden voeden. Het is de oplossing voor de wereldvoedselvoorziening. En ze zijn nog lekker ook.
Een collega van mij met wie ik het kookboek schreef, Arnold van Huis, was de eerste die in de jaren negentig over insecten eten begon. Ik weet nog dat we in de trein zaten en dat hij gefrituurde termieten te eten bij zich had. Iemand die naast ons zat hoorde ons gesprek en keek vol afgrijzen naar wat wij deden. Hij heeft al zijn spullen opgepakt, zijn jas laten hangen en we hebben hem niet meer terug gezien.”
Insecten en duurzaamheid
“Insecten eten paste eigenlijk direct bij mijn opvattingen. Eind middelbare school, begin studietijd begon mijn interesse voor duurzaam leven al. Dat was een heel andere tijd waarin duurzaamheid nog meer in de aandacht leek te staan dan nu. Het was ondenkbaar dat je zomaar plastic liet slingeren.
In de kerk waarin ik groot geworden ben heette dat rentmeesterschap, vormgegeven in een project ‘de nieuwe levensstijl’. Het ging er om dat jij je verantwoordelijk voelt voor de wereld waarin je terecht gekomen bent en dat je die verantwoordelijkheid ook neemt. Ook al realiseer ik mezelf hartstikke goed dat het lang niet altijd lukt, dat ik ook wel eens de auto neem uit gemakzucht.
Ik denk dat er meer dingen zijn tussen hemel en aarde en alles wat we zien. En dat er meer dingen zijn dan wat we grijpen en begrijpen via het rationele. Mijn basis ligt heel duidelijk in religiositeit, wat heel anders is dan kerkelijkheid. Waarbij in de loop van de jaren het behoren bij een kerk verdwenen is en vragen rondom religie gebleven zijn. Ik denk, dat we op een aarde wonen die heel waardevol is. Die hebben we van vorige generaties gekregen. Daar kunnen we zelf een fantastisch leven op leiden. Dat heeft te maken met verplichtingen, naar het verleden maar ook naar de toekomst. Dat zijn drijfveren voor mij om die aarde leefbaar te houden.”
Zinvol werk en leven
“Ik ben opgegroeid in een religieus milieu waarin er gedacht werd dat er een leven na dit leven was. Ik denk niet meer dat het zo is zoals we dat ons toen voorstelden. Ik vraag me wel af: als ik er niet meer ben, heb ik dan een bijdrage geleverd? Dan moet ik denken aan het lied van Bram Vermeulen: als ik een steen in de rivier gelegd heb die het water een klein beetje veranderd heeft, ben ik al heel tevreden.

Wat voor mij belangrijk is: in harmonie met de natuur zijn, al het leven op aarde respecteren en daar waar we inbreuk moeten doen, dat zo beperkt mogelijk te doen. Bijvoorbeeld in het geval van insecten, er bestaan zo’n zes miljoen soorten, maar daar kennen we pas één miljoen van. Van het grootste gedeelte weten we nog niet eens wat voor kwaliteit van leven zij brengen en in hoeverre ze belangrijk zijn voor het leven op aarde. De eerste reactie van mensen is vaak: ik vind insecten irritant en vies. Mijn uitdaging is dan om na drie kwartier die mensen te laten zeggen dat insecten belangrijk zijn voor het leven op aarde.”
Groen leven anno nu
“Op dit moment is duurzaamheid een vanzelfsprekend onderdeel van mijn leven geworden. Ik fiets met veel plezier naar mijn werk en naar het station en ik probeer zo min mogelijk in de auto te zitten. Ik ga naar de markt en koop daar producten die niet in het plastic zitten. Het afval wat ik werkelijk in de container gooi is maar heel weinig.
In de tijd dat ik er mee begon was duurzaamheid nog in de geitenwollensokkensfeer. Dat slaat bij de jonge mensen van nu niet aan. Je moet laten zien dat het modern is! Dat het veel beter is dat je een lekkere fiets hebt om op te zitten dan een dure auto. Ik denk dat duurzaamheid pas echt gangbaar wordt als er de juiste rolmodellen zijn.”
Genieten van de kleine dingen
“We zijn in een consumptiemaatschappij terecht gekomen die overspoeld is met het idee dat we iedere keer weer wat nieuws moeten hebben. Het is normaal om na twee jaar je kleding te vervangen. Mensen kunnen niet meer thuis blijven en van de rust genieten, maar moeten per se op vakantie. Dat wordt allemaal door de reclame ingegeven. Vormen van tevredenheid met wat je hebt bestaan bijna niet meer. We zijn steeds minder in staat te genieten van een dagelijks leven waarin je niet per se hoeft te consumeren. Maar je hoeft niet allerlei dingen te gaan kopen om gelukkig te zijn!
Het beste voorbeeld blijven nog steeds kleine kinderen. Als zij kadootjes krijgen, is het papiertje waarin het kado ingepakt zat, leuker dan wat er in zat. Dat soort kinderlijkheid zijn we kwijtgeraakt door niet meer te genieten van kleine dingen. Er is altijd maar overvloed, ouders die een kinderfeestje geven worden overspoeld met speelgoed en weten niet

wat ze ermee aanmoeten.
Ik denk dat er meer aan de hand is dan alleen een economische crisis. Die crisis is eigenlijk een uiting van hoe wij in het leven hebben gestaan de afgelopen tientallen jaren: we dachten dat de bomen de hemel in groeiden. Onze hele cultuur is ervan doordrongen dat het altijd maar meer moet zijn dan het jaar ervoor. Maar méér is niet per se beter.”
Benieuwd geworden naar Het Insectenkookboek? Kijk hier
Wil jij je door Marcel Dicke laten overtuigen waarom insecten het winnen van varkens en koeien? Bekijk zijn betoog op TED talks:

Lees ook
“Ober, er zit géén vlieg in mijn soep”
40% Nederlanders zegt ja tegen insecten
Algen, insecten en kweekvlees: het eten van de toekomst

Blogger Roza zoekt voor hetkanWel naar de spirituele drijfveren van groene denkers en doeners. Dit is het zesde interview in de serie. Interviews met Jan Rotmans, Marijke Kuipers, Tom Vroemen, Nils Roemen en Kees Klomp publiceerde zij al eerder.