Marijke Kuipers: “De wijsheid om de wereld te verduurzamen zit in ons”

Marijke Kuipers zoekt haar hele leven naar manieren om de wereld beter in balans te krijgen. Ze miste een dimensie in de duurzaamheidwereld. Er wordt naar duurzaamheid gekeken met drie p’s: people, planet en profit of prosperity. Marijke Kuipers: “Dat zijn drie elementen uit het platte vlak, het aardse. Ik ben er van overtuigd dat er nog een vierde niveau is, ‘het pneuma’, wat lucht betekent en staat voor bezieling en spiritualiteit. Dat gemeenschappelijk bewustzijn is voor iedereen bereikbaar, iedereen kan bij die informatie. Als je ervoor open wilt staan, want het zit in je hart. Als mensen zouden we aan de wereld moeten werken vanuit ons hart”, legt zij uit.
Marijke Kuipers werkte als directeur bij Agromisa, een organisatie voor kleinschalige duurzame landbouw in het Zuiden, als directeur bij De Kleine Aarde, daar versterkte zij het beleid voor een duurzame leefstijl voor consumenten. Ook werkte zij bij Kraaybeekerhof, centrum voor biologisch-dynamische landbouw en natuurvoeding. In 2009 richtte zij Gaia Sira op, ze organiseert trainingen en workshops en doet projecten rondom voedselvoorziening.
Wat is er zo uniek aan Gaia Sira? 

“Ik wilde het spirituele combineren met duurzaamheid: geïntegreerde duurzaamheid. Er is een algeheel veranderend inzicht gaande, een paradigmawisseling. De crisis op dit moment biedt ons kansen voor een transitie naar een duurzamer wijze van leven en werken, waarin we spiritualiteit integreren.”
Wat betekent de huidige crisis?
“We staan op een keerpunt, we zitten aan de grens van wat mogelijk is: het tipping point. De wereld verandert snel. De crisis betekent een transformatie van het wereldsysteem. Oude zekerheden verdwijnen en we naderen het ‘chaospunt’, zoals wetenschapsfilosoof Ervin Laszlo het noemt. Vanaf dat chaospunt zijn er twee wegen: ofwel de ineenstorting van het systeem, of op een hoger plan verder gaan door nieuwe en effectievere handelswijzen die toekomstbestendig zijn. Je kunt beide tendensen zien. De vele ontwikkelingen die mensen gezamenlijk van onderop vormgeven, bijvoorbeeld op het gebied van energie en voedsel, zijn hoopgevend.”
Wat gaat er veranderen in die paradigmawisseling? 
“We kunnen nog meer gebruik gaan maken van nieuwe vormen van kennis en ons hart volgen. Wij werken in de westerse wereld vooral met onze linker-hersenhelft: ons verstand. Ons wereldbeeld mag weer holistisch worden: er zijn dingen die de wetenschap niet wil begrijpen – vanuit de reductionistische ‘dogma’s’ – zoals watergas, homeopathie en levend voedsel. Terwijl die juist oplossingen bieden.
Er ontstaan ook nieuwe normen in de samenleving. Marja de Vries spreekt daarover in het nog te verschijnen boek ‘Samenlevingen in balans’. Door de geschiedenis heen hebben matrilineaire samenlevingen, waarin vrouwelijke waardes sterker zijn dan mannelijke, een betere balans en voorspoed gekend. Dat komt door sturende vrouwelijke principes zoals partnerschap, gelijkwaardigheid en aandacht voor de natuur. Die waarden komen nu weer naar boven. Stel dat er beslissingen worden genomen waarbij je rekening houdt met de invloed op het grotere geheel. Dat dwingt om te zoeken naar andere manieren van economie. Ik denk en voel dat de menselijke maat terugkeert, daarom ben ik hoopvol.”
Kun je het moment beschrijven waarop je dacht: het moet anders?
“Ik heb altijd al gedacht: het klopt niet hoe we leven. Die realisatie werd bevestigd toen ik bij Agromisa werkte, door wat ik hoorde over kleine boeren. Bijvoorbeeld: bij een project in de Filippijnen werd gewerkt met drie variëteiten rijst dus er was risicospreiding, ze ruilden de zaden.  Er werd verbouwd met groenbemester, zonder pesticiden en de producten werden verkocht in de regio. Die boeren waren gezond en welvarend in tegenstelling tot de boeren wiens velden met gekochte zaden, kunstmest en pesticiden werden ingezaaid.”
Wat deed dat met je?
“Ik weet nog dat ik door Wageningen fietste en de pijn van de aarde voelde, door ons handelen. Ik zag geleidelijk aan dat we anders met de aarde kunnen omgaan als we ook gebruik maken van andere kennis en ervaring.”
Wat heb je zelf met spiritualiteit?
“Ik sta in het leven zoals Mahatma Gandhi; ik leer van iedere traditie die ik om mij heen zie. Hij zei: ‘Ik ben een hindoe, maar ik ben ook een christen, een moslim een boeddhist en een Jood’. Ik ben gedeeltelijk in India opgegroeid. Ik heb daar gezien hoe mensen heel anders in het leven kunnen staan, niet vanuit het verstand. In India is spiritualiteit heel normaal, hier komt het nu meer naar boven. We zitten in een evolutie waarin een verbinding met het geheel ontstaat. Het vereist wel een hele herprogrammering van onszelf weet ik uit ervaring.”
Hoe inspireer je vrienden en kennissen?

“Door dingen anders te doen en te laten zien. Bijvoorbeeld door hen mee te nemen naar de pluktuin, waar ik mijn groentes zelf oogst. Ze zien dan de overvloed van gezonde groenten die worden geteeld. Ik kwam op een gegeven moment thuis van de pluktuin en ik zag een buurvrouw ook haar supermarkttassen uit de auto laden. Mijn eigen goedgevulde tassen gaven een zoveel beter gevoel: de voldoening die het geeft omdat ik weet waar mijn eten vandaan komt en wie het teelt en wat daarvoor gebruikt wordt, is groot.”
Wil je meer weten over integrale duurzaamheid en Gaia Sira? Kijk op haar website
 Lees ook
Jan Rotmans: “Wie niet duurzaam doet, is een dief van eigen portemonnee”
John Elkington: ‘Het onmogelijke duurt altijd iets langer‘
Voor massaal groen moet je iets extra’s doen
 
Blogger Roza zoekt voor hetkanWel naar de spirituele drijfveren van tien groene denkers en doeners. Dit is het tweede interview in de serie. Het eerste interview met Jan Rotmans vind je hier.