Moet je luisteren: zó klinkt klimaatverandering op muziek

Hoe laat je mensen de effecten van klimaatverandering écht direct ervaren? Simpel: zet klimaatverandering op muziek. Dat is het idee van de Amerikaanse artiest Stephan Crawford, initiatiefnemer van The ClimateMusic Project. Het project bestaat uit wetenschappers, muzikanten en componisten die samen muziek maken op basis van klimaatdata. Op dit moment toeren ze met hun eerste stuk door San Francisco en omstreken. Het stuk duurt dertig minuten, omvat vijfhonderd jaar aan klimaatgegevens, en is behoorlijk indrukwekkend.

Er bestaat al langer software waarmee data direct omgezet kan worden in geluid. Daarmee is alleen één probleem: dat ‘geluid’ lijkt nog helemaal niet op muziek. Op technologiewebsite The Verge legt Crawford uit dat hij dan ook voor een andere aanpak heeft gekozen. Hij liet componisten met een muzikaal idee komen en koppelde dit vervolgens met hulp van wetenschappers aan beschikbare klimaatdata, zoals de CO2-concentratie in de atmosfeer, de gemiddelde wereldtemperatuur of de zuurtegraad van de oceaan.

Aangrijpende ervaring

Online zijn enkele delen van de muziek te beluisteren. Het stuk begint zogenaamd in het jaar achttienhonderd, met kalme muziek en tjilpende vogels. Vanaf ongeveer 1850 neemt het tempo van het stuk toe en wordt de toon steeds meer verstoord. Na 2000 wordt de paniek in het stuk duidelijk hoorbaar. Daar houdt het niet op. Het stuk gebruikt namelijk ook toekomstscenario’s, gebaseerd op de meest gebruikte wetenschappelijke voorspellingen. Zo is de muziek aan het eind van de eeuw niet veel meer dan atonale ruis: het loopt duidelijk niet goed af. Best heftig. De muziek is dan ook niet geschikt voor kinderen jonger dan twaalf jaar.
https://www.youtube.com/watch?v=RGxYqAgyPak
Gelukkig zijn in de muziek twee verschillende toekomstscenario’s verwerkt. Er is ook een deel waarin de Parijse klimaatdoelstellingen worden gehaald en de muziek langzaam vrediger wordt. Als luisteraar kun je precies in de gaten houden hoe de muziek het klimaat volgt. De muziek is gekoppeld aan langzaam voortbewegende grafieken, die wetenschappelijk gevalideerde klimaatmodellen over de jaren heen laten zien. Zo zie je de CO2-concentratie langzaam oplopen terwijl je hoort hoe de muziek aanzwelt en langzaam maar zeker alle kanten opgaat – een behoorlijk aangrijpende ervaring, zeker als je in een concertzaal zit.

Abstract wordt persoonlijk

Bij The Verge wordt Crawford gevraagd hoe het publiek op het stuk reageert. Hij vertelt over een vrouw die na het concert opstaat en vertelt hoe ze aan de visuals zag dat de muziek haar geboortejaar had bereikt. Vervolgens luisterde ze ook naar de klimaatmuziek bij het geboortejaar van haar dochter, en de muziek in de toekomst, wanneer misschien wel haar kleindochter geboren wordt. Zo hoorde ze als het ware hoe het klimaat er gedurende de loop van haar leven voor stond. Crawford: ‘Voor de eerste keer in haar leven werd het heel abstracte idee van klimaatverandering ineens heel persoonlijk, en verschoof deze naar de context van haar eigen familiegeschiedenis. Voor haar was dat behoorlijk krachtig.’
Het project is van plan om dit jaar meer werken op te nemen, die waarschijnlijk minder lang zullen zijn en ook andere genres dan klassiek zullen verkennen. Op de website van het project staat vermeld dat ze tot nu toe vooral nog in de regio van San Francisco optreden. Maar er zijn plannen om het project uit te breiden en ook op andere plekken op te treden. Of het orkest op termijn naar Nederland komt is nog de vraag. Desondanks staat het iedereen vrij om via de website een aanvraag in te dienen. Wellicht zien de orkestleden een trip naar Nederland best zitten, en kunnen we binnenkort zelf in een concertzaal gaan luisteren naar de opwarming van de aarde.