Na het Noorse stadje Brumunddal en wereldsteden Amsterdam en Wenen is nu ook Antwerpen aan de beurt: de stad krijgt de eerste houten wolkenkrabber van België op haar naam. De Japanse toparchitect Shigeru Ban, bekend van zijn innovatieve werk met papieren en kartonnen buizen als constructiemateriaal, zal de 80 meter hoge woontoren ontwerpen. Daarmee speelt ook België in op de wereldwijde trend van de milieuvriendelijkere, gezondere en goedkopere houtbouw.
Hybride model
De woontoren die vastgoedontwikkelaar Triple Living vanaf eind 2022 zal realiseren is een hybride model: een flatgebouw waarvan de kern weliswaar van staal en beton is gemaakt, maar waar een houten skelet om heen gebouwd zal worden. Ban gebruikte dit ontwerp al eerder voor een houten studentenflat in de Canadese stad Vancouver en won hiervoor in 2014 de Pritzker Prize – de Nobelprijs voor architectuur. In het oorspronkelijke ontwerp zou de hele Antwerpse woontoren uit hout worden opgetrokken, maar dit ontwerp moest op last van de brandweer worden aangepast. Projectdirecteur Roel Wouters spreekt in Belgische krant De Standaarduit dat hij hoopt dat voor de aanvang van de bouw in 2022 een manier gevonden wordt om het gebouw alsnog in hout te realiseren. Een houten structuur zou namelijk niet alleen milieuvriendelijker zijn, maar ook economischer dan het hybride ontwerp dat nu op tafel ligt. Het gebouw wordt onderdeel van een nieuwe woonwijk in Nieuw Zuid in Antwerpen waar duurzaamheid voorop staat. “Een groene, duurzame en gemengde woonwijk”, aldus de projectwebsite.
Wereldwijde houttrend
Met deze volgende houten reuzenconstructie lijkt de wereldwijde houttrend door te zetten. Lange tijd waren hoge gebouwen van hout slechts een theoretische oefening voor veel architecten, maar met de nieuwe beschikbare technologie en materialen zoals ‘cross laminated timber’ (CLT), of kruislaaghout in het Nederlands, kan niet alleen snel en duurzaam worden gebouwd maar ook stevig. Bij kruislaaghout worden gelamineerde houten planken in een hoek van negentig graden kruislings op elkaar gelijmd en tot oersterke balken of panelen geperst en is daarom perfect geschikt om te bouwen.
Minder CO2 uitstoot
Bovendien is het gebruik van hout al enkele jaren een duurzaam alternatief voor grote betonnen constructies. Eerder schreven we op hetkanWEL al over de houten woontoren Haut in Amsterdam, die werd geprezen om zijn duurzaamheid. Traditioneel gebouwde huizen en gebouwen zijn verantwoordelijk voor 40% van het wereldwijde energieverbruik en één derde van alle broeikasgassen. Bomen absorberen deze broeikasgassen hun hele leven lang en kunnen bovendien daarna gebruikt worden in kruislaaghout wanneer een boom het maximum aan CO2 heeft opgenomen. Op deze manier worden broeikasgassen niet opnieuw in de natuur uitgestoten, zoals gebeurt wanneer een boom sterft. Duurzame bouwwerken met een lange levensduur houden zo de CO2 generaties lang uit de atmosfeer.
Lagere kostprijs
Ook een lagere kostprijs speelt mee in de populariteit van CLT. Kruislaaghout is namelijk geen nieuw bouwmateriaal. Al sinds de jaren 90 wordt het in Duitsland en Oostenrijk gebruikt om mee te bouwen en ook de groene voordelen zijn al langer bekend. Volgens Canadese architect Michael Green, die we ook al eerder noemde vanwege zijn interessante TED-talk, heeft de toenemende vraag daarom ook grotendeels te maken met de kostprijs. ‘Hoe meer de methode wordt toegepast, hoe meer CLT-fabrieken er zullen bijkomen. Normaal dus dat de prijs van kruislaaghout zakt en het gebruik ervan interessanter wordt.’ Bovendien spelen ook constructiekosten een rol: met CLT kun je niet alleen sneller bouwen, maar ook met minder mankracht.
Herdefiniëring moderne architectuur
Green claimt dat we los van de technische aspecten ook vooral moeten kijken naar begrippen als ‘moderniteit’ en deze opnieuw moeten definiëren. ‘Eeuwen geleden al werden er reusachtige houten gebouwen opgetrokken. Wereldwijd. Daarmee werd pas gestopt toen beton werd uitgevonden. We moeten in de toekomst opnieuw meer nadenken over wat de mensen een gevoel van comfort geeft, hun stress vermindert en ze productiever maakt. Daarin kan hout een rol spelen.’ Daarmee worden de gebouwen van de toekomst niet alleen groener, maar haar bewoners misschien ook relaxter.
Foto: Shigeru Ban
