Ook in bestaande huizen kun je van de zon leven in Nederland

(Gastbijdrage van Jan Juffermans) We stonden vorig jaar voor een huis – gebouwd in 2001 – met op de schuur een soort koelapparaat. We hadden op onze fietstocht door Boxtel al diverse huizen gezien met zonnepanelen, maar wat was hier nu interessant aan? ‘We zijn sinds kort afgesloten van het gas, en kunnen nu geheel van de zon leven’ vertelde de eigenaar.’ Wow! Dat dit bij nieuwbouw al kon was wel bekend, maar bij bestaande huizen?

Energieneutraal met een lucht-warmtepomp

Het huis was dus fossielvrij gemaakt en we werden er gas(t)vrij ontvangen. Ik was stomverbaasd. Hoe kregen ze dat voor elkaar? Dit was iets nieuws voor mij. Het apparaat op het dak bleek een lucht-warmtepomp, die op stroom draait van extra zonnepanelen. Dus geen warmtepomp op aardwarmte met een zeer diepe boring in je tuin, en doorgaans een flink energiegebruik voor het rondpompen van het water. Direct kwam de gedachte in me op dat ik dit heel graag ook zou willen, en zou dat lukken met ons huis dat in 1974 is gebouwd? En zo begon mijn zoektocht naar de ervaringen en mogelijkheden voor bestaande huizen, en het is gelukt. Sinds 22 mei 2015 is ons eigen huis ook van het gas af en energieneutraal gemaakt, zoals het ook wel genoemd wordt. Over een jaar weten we of ons huis dan genoeg energie heeft opgeleverd voor ons jaargebruik. We hoeven ons nu gelukkig niet meer schuldig te voelen voor de aardbevingen in Groningen, en ook van Putin en zijn gasleveranties zijn we ontkoppeld. Ook wij leven nu geheel van de zon! Bovendien is onze klimaatvoetafdruk daardoor fors verkleind.

Naar 0 op de energierekening

De bewoner van het bezochte fossielvrije huis bleek zelf EPA-adviseur te zijn. EPA staat voor Energie Prestatie Advies en die wordt gemaakt om het goede energielabel van een huis vast te stellen. Bij hem vroeg ik daarom al snel zo’n EPA aan, met de vraag ook een advies te geven voor ‘0 op de energierekening’. Zijn conclusie was dat het ook met ons huis, en de manier waarop wij erin leven, zou kunnen. Met twee installateurs nam ik contact op en vroeg offertes aan. Daarbij kwamen nieuwe vragen op, met name hoe onze bestaande zonneboiler (geïnstalleerd in 1991 en doet het nog uitstekend) gekoppeld kon worden aan een warmtepomp. Intussen vernam ik dat de Stichting Urgenda in Amsterdam een proefproject deed op Texel, waarbij vooral oudere huizen energieneutraal werden gemaakt. In meer gemeenten kwamen vergelijkbare initiatieven van de grond. En er bleek zelfs al een tv-programma over uitgezonden te worden, op RTL4. Zo dook ik nog dieper in de materie, kreeg diverse adviezen, maakte bijvoorbeeld kennis met de slimme infrarood-panelen die warmte uitstralen, en bezocht enkele voorbeeld-huizen en bedrijven.

Rekening van 15 jaar: 35.000 euro

De aanpak van Urgenda sprak me uiteindelijk het meeste aan. Ze hebben een gratis boekje uitgegeven (‘Ons huis energieneutraal’, zie info onder) met 6 concrete voorbeelden van huizen waar men al de stap heeft gezet naar 0 op de rekening, compleet met een overzicht van de toegepaste apparatuur en de kosten. Daarbij hanteert Urgenda een interessante formule. Een gemiddeld huishouden geeft in Nederland in 15 jaar in totaal 35.000 euro uit aan energiekosten. Met dat bedrag kun je doorgaans de investeringen voor het energieneutraal maken bekostigen. Dat blijkt bij de 6 voorbeelden in het boekje goed uit te pakken; een enkele keer hoger, maar vaker een stuk lager. Wij komen zelf uit op ongeveer 23.000 euro (inclusief elektrisch fornuis en nieuwe meterkast), omdat we eerder al het een en ander aan het huis hadden gedaan. Het zijn natuurlijk forse bedragen, maar zodra het plan is uitgevoerd krijg je voortaan 0 op de energierekening, als het allemaal goed gedaan is tenminste. Urgenda geeft daar zelfs een garantie voor af. En zolang de apparatuur na die 15 jaar nog rustig doorfunctioneert, heb je nog jaren gratis energie extra, van de zon! Lang niet altijd zullen mensen echter het benodigde geld op de bank hebben staan. In dat geval kan een speciaal hiervoor in het leven geroepen lening interessant zijn, namelijk de landelijke ‘Energiebespaarlening’ van max. 25.000 euro á plusminus 3% rente, met een looptijd van precies die 15 jaar (www.ikinvesteerslim.nl).

Zonnepanelen op het oosten

Een knelpunt bij ons was nog wel om de benodigde ruimte te vinden voor de extra zonnepanelen, om voldoende stroom op te wekken voor de warmtepomp en voor het overschakelen op elektrisch koken. Op ons westdak liggen namelijk sinds 1993 al 9 zonnepanelen rondom de zonnecollector van 4 m2. Dus daar was geen ruimte meer over. We laten die systemen rustig doordraaien om te zien hoe lang het goed gaat. Aanvankelijk maakten we plannen voor zonnepanelen aan de zuidgevel, maar schaduwwerking en een dure constructie brachten ons toch op andere gedachten. Op het oostdak was nog ruimte genoeg, maar daar is de opbrengst wel een stuk minder. Van een deskundige van TNO kreeg ik advies over dunne-filmpanelen van TSMC Solar, die extra gevoelig zijn voor licht, milieuvriendelijker gemaakt worden en ook gegarandeerd worden gerecycled. Het bleken bovendien prachtige matzwarte panelen te zijn, dus dat advies hebben we niet in de wind geslagen. Ze liggen nu sinds mei op het dak, in totaal 23 stuks. Al diverse mensen hebben opgemerkt dat ze deze panelen veel mooier vinden dan de veel opvallender panelen met die glimmende aluminiumranden. We zijn nu ruim een maand verder en de opbrengst van ‘onze’ panelen is boven verwachting! Hopelijk besluiten nu nog meer mensen om zonne-energie te nemen, en wellicht ook de stap te zetten naar 0 op de energierekening, want dat is toch een heel aantrekkelijk perspectief!

Versnelling door (gewonnen) rechtszaak

Met Urgenda hebben we begin juni in Boxtel een studiedag gehouden voor installateurs uit de regio en voor mensen van onze ECB, de Energie Coöperatie Boxtel. De bedoeling is om met de ervaring op Texel en elders hier in de regio een project te starten voor de mensen die hun huis ook graag energieneutraal willen laten maken. Urgenda heeft daarvoor een nieuwe functie ontwikkeld, namelijk van Ecomediair. Dat zijn mensen die zowel de technische mogelijkheden van het huis als de sociale aspecten en wensen van de bewoners optimaal kunnen combineren om tot een specifieke ‘configuratie’ van maatregelen en apparatuur voor het huis te komen; maatwerk dus. In overleg met installateurs en de bewoners worden de besluiten genomen. Dus de procedure voor energieneutrale bestaande huizen kan hiermee verbeterd én versneld worden. En nu Urgenda (met 886 mede-eisers) de rechtszaak tegen de Staat heeft gewonnen om het klimaatbeleid flink aan te scherpen, kan de versnelling wellicht nog een extra zet krijgen. Nederland moet nu namelijk voor 2020 de uitstoot van CO2 met 25% reduceren. In feite zouden we dat zelf ook moeten gaan doen. Met een energieneutraal huis haal je dat percentage met het grootste gemak. Gemiddeld zal de klimaatvoetafdruk van de bewoners dan 50% kleiner worden (de andere 50% zit in onze aankopen en reizen). En dat bereik je dus door van de zon te gaan leven, en het kan nu zelfs in Nederland, prachtig toch!

Meer info horen, lezen en zien?

Voor de publicatie ‘Ons huis energieneutraal’ en ook de rechtszaak tegen de Staat, zie: www.urgenda.nl; het boekje staat op de home page onderaan.
Voor meer info over het project in Den Bosch, zie: www.energienul73.nl

Ook in Utrecht is men actief met 0 op de energierekening; zie de voorbeelden op: http://www.opnaarenergieneutraal.nl/goede-voorbeelden/

Voor het Tv-programma ‘Ons huis verdient het’ op RTL4, ga naar http://www.onshuisverdienthet.nl/

Jan Juffermans werkte van 1978 tot 2010 voor De Kleine Aarde in Boxtel en nu voor de Werkgroep Voetafdruk Nederland, het Platform Duurzame & Solidaire Economie en Transition Town Boxtel.

Dit artikel is geschreven door Jan Juffermans. Het is met toestemming opnieuw gepubliceerd op hetkanWel.