Over 30 jaar bepaalt de consument wat de boer verbouwt

– DE GROE(N)TEN VAN SANDRA –

Twee ons groenten eten op één dag: slechts 5% van alle volwassenen redt dit. Traditionele voorlichtingscampagnes hebben nauwelijks effect. Wat werkt wel? Betere marketing? Ingrijpen van de overheid? Groentepillen? De komende weken ga ik op deze plek op onderzoek uit. Op het Groentecongres op 26 maart in Rotterdam presenteer ik mijn bevindingen.

Heel Nederland is in de ban van de moestuintjes van Albert Heijn. Ook op mijn aanrecht prijken negen rommelige bruine bakjes met dille, broccoli en basilicum-in-wording die mijn vriendin en ik ruimhartig water geven. Bij drie steken er na een week trouwe verzorging een paar groene sprietjes voorzichtig boven de aarde uit. Schuilt er in mij een tuinder? Gaat dit zachtgroene gepriegel ooit lijken op een volwassen broccoli zoals ik die uit de winkel ken? En zo ja: hoeveel tijd en moeite is daar voor nodig? De moestuintjes zijn een geweldige marketingtruc van onze grootgrutter. Toch moet ik eerlijk zeggen dat ik voor het eerst van mijn leven de kassière complimenteerde met het feit dat we niet een stompzinnig plastic speeltje kregen, maar iets waar we echt wat aan hebben. Ze trok haar schouders op: “Ik werk hier nog maar net”.

Zelf verbouwen leidt tot het eten van meer groente

De vraag is of mensen meer groenten eten als ze het zelf verbouwen. Hoewel er nog weinig hard feitenmateriaal voor handen is, wijzen de voortekenen wel in die richting. De moestuiniers, coördinatoren van lokale tuinen of stadsboeren die ik de laatste weken hierover sprak, zijn stellig. “Kinderen eten absoluut meer groenten als ze de plantjes zelf in de grond hebben gestopt, verzorgd en geoogst. Dan hebben ze er een band mee en vinden ze het ineens lekkerder.” Okay, in deze gedachtegang wil ik best mee. Als mijn rommelige AH-potjes ooit tot wasdom komen, zal ik ze met het grootst mogelijke plezier oogsten en verorberen. Een beetje omslachtig is het wel. En ik geloof er niet zo in dat wij op een zekere dag allemaal in de positie zijn om onze eigen groenten te verbouwen en daarmee in onze eigen behoefte te voorzien. Hoe hard Albert Heijn ook zijn best doet, de super heeft er natuurlijk geen enkele baat bij. Concurrent Jumbo maakte er in een van zijn recente spots zelfs keihard korte metten mee.

Omgekeerd voedselsysteem

Het kan ook anders. Gaston Remmers, zelfstandig onderzoeker onder de naam Habitus en voormalig lector eco-effectief ondernemen aan de CAH Vilentum in Almere, denkt al jaren na over de relatie tussen voeding en gezondheid. Toen hij mij een half jaar geleden voor de eerste keer over zijn onderzoek vertelde, spatte mijn hoofd bijna uit elkaar. Remmers schetst een wereld waarin we het hele voedselsysteem hebben omgedraaid. Van een complete aanbodsturing zoals we die nu kennen (we kopen wat er wordt verkocht), naar een geheel vraag gestuurd systeem. In zijn toekomstige wereld weten consumenten als geen ander welk voedsel goed is voor hun lichaam, hoe ze met het eten van de juiste dingen ziekten kunnen voorkomen. En kunnen ze – nog een stapje verder – een bestelling plaatsen bij de tuinder voor een tomaat of een paprika die precies die stoffen bevat waar hun lichaam goed op reageert. Het eindshot van deze science fiction film is de kas die in ons huis is ingebouwd en precies die producten verbouwt waar jij goed op reageert. “Iedere klant zijn plant”, noemen visionairs dat. Oftewel ‘Personalised Food’, als tegenhanger van ons huidige ‘Common Food’.

Remmers, sinds een aantal jaren ook kankerpatiënt, is er nuchter over. “Hoe dan ook gaat de productie van ons voedsel deze kant uit bewegen”, meent hij. Niet morgen, maar binnen twintig, dertig jaar. Hij gaat al heel snel enkele pilots starten. “Binnen het Platform Patiënt en Voeding willen we toe naar een frisser begrip van gezondheid. Als iets wat je vanzelfsprekend onderhoudt, niet als iets dat je verliest als je ziek wordt. Voedsel kan daar een hele positieve bijdrage aan leveren. Maar ieder mens is anders en heeft baat bij voedsel of medicatie die past bij hem of haar, afhankelijk van iemands constitutie, conditie, levensfase en leefstijl. Gezondheid is maatwerk. En ons eten kan daar veel beter op worden afgestemd. Niet met genetische modificatie, wel met behulp van moderne teelttechnieken. Zowel in de kas als in de volle grond. Zowel met LED-verlichting, als met een uitgekiende bodemverzorging Zo kunnen tuinders planten bepaalde positieve eigenschappen meegeven.”

Nederlandse tuinders koplopers vraaggestuurde landbouw

Juist. Maar maken we onze tuinders met al deze vraagsturing, technologie en ons eigen gehobby niet overbodig? “Nee hoor”, meent Remmers. “Ik zie het als een mega-kans juist voor de tuinbouwsector om zich positief te onderscheiden. Deze matching van vraag van consumenten en aanbod van tuinders kan alleen maar in regionale en specifieke gemeenschappen plaatsvinden, anders werkt het niet. Het geeft dus veel meer binding met het product en de klant, iets wat in de huidige tuinbouwsector ver weg is. Nederland heeft de technologie en veel krachtige, bewuste consumenten. We zouden hierin internationaal voorop kunnen lopen, een Silicon Valley ervoor kunnen zijn.”

Onmiskenbaar is de trend gezet dat we ons meer met ons eten willen bemoeien. We nemen straks geen genoegen meer met standaard producten. En groenten zijn de levensmiddelen die zich daar nu eenmaal het beste voor lenen. Een super kans dus voor groenten om de ‘oorlog op ons bord’ glansrijk te gaan winnen.

Sandra van Kampen is transitie-expert en oprichter van De schaal van Kampen.

Voor meer info over het onderzoek naar Personalised Food van Gaston Remmers: g.remmers@habitus.nu