Schone energie zorgt voor een dubbelslag in de crisis

Voor Joris Wijnhoven, campagneleider van Greenpeace, is het kraakhelder: met investeringen in groene energie maken we een dubbelslag. Als we nu overschakelen op duurzame energie creëren we duizenden banen én we beperken de schadelijke uitstoot met 80 tot 90% in 2050. Volgens het Duitse Lucht en Ruimtevaart Centrum is het bovendien echt mogelijk om binnen één generatie onze fossiele brandstof economie te verruilen voor een schone energie economie.
Zonder veel omhaal van woorden vertelt Joris Wijnhoven hoe de kaarten volgens hem geschud moeten worden in de energiemarkt. “Een scenariostudie van het Duitse Lucht en Ruimtevaart Centrum laat zien dat we met een transitie naar schone energie onze uitstoot stevig kunnen reduceren om klimaatverandering binnen de perken te houden. Maar dan moeten we wel alles uit de kast trekken: windmolens op land én zee, en vol inzetten op zonne energie, aardwarmte, energiebesparing en elektrisch vervoer.”
Jullie plan klinkt veelbelovend, maar in Nederland lijkt nu juist te worden ingezet op kolen en gas, zeker nu schaliegas voor een revolutie op de energiemarkt zorgt.
“Als we alle fossiele brandstof uit de aarde persen en opstoken, krijgt klimaatverandering vrij spel. Dan wordt onze planeet onleefbaar. Dus misschien kunnen we technologisch wel steeds meer op het gebied van fossiele brandstof, maar de vraag is of we het ook moeten wíllen. Het is bovendien een illusie om te denken dat wij in ons land schaliegas kunnen oppompen voor de prijzen die nu in de VS gelden. Sterker nog, ook in de VS maakt nog niemand winst met schaliegas. De Nederlandse situatie is niet te vergelijken met de Amerikaanse. Het is nog maar de vraag hoeveel schaliegas er in de Nederlandse bodem zit en ons land heeft milieuwetten met strenge regels over hergebruik, zuivering en afvoer van vervuild water. In het dichtbevolkte Nederland is simpelweg geen ruimte voor schaliegaswinning. In de VS is de grond van particulieren die met de winning van schaliegas goud geld kunnen verdienen. In Nederland is de grond staatseigendom.”
Wijnhoven raakt op stoom. “De situatie in ons land is nu dat schonere gascentrales stilstaan, terwijl oude, smerige kolencentrales loeien, omdat kolen op de markt gedumpt worden vanwege het goedkope schaliegas in de VS. Onze gezondheid heeft te lijden onder de hogere uitstoot door al die kolen. Daar kunnen we niet mee doorgaan. Dat is cynische politiek. Het kan toch niet waar zijn dat die hele oude kolenbeestjes uit de jaren tachtig staan te loeien, terwijl relatief schone, moderne gascentrales stilstaan? De gascentrale van Eneco op de Maasvlakte heeft vorig jaar 8% van de tijd gedraaid. Dat is echt krankzinnig. En dan vertelt Rolf Fouchier van E.on in het Financieel Dagblad dat hij dure investering in kolencentrale heeft gemaakt en nu geen winst kan maken. Dan denk ik dat hij ook even naar zijn collega van Eneco moet kijken: die heeft geïnvesteerd in een duurdere en schonere gascentrale en hij kan óók geen winst maken!”

Wijnhoven haalt een keer diep adem. Het is even stil. Dan zegt hij rustig en zelfverzekerd: “Maar we hebben al die nieuwe fossiele voorraden helemaal niet nodig als we kiezen voor een schone energievoorziening, gebaseerd op eeuwig hernieuwbare bronnen zoals zon en wind.
En weet je hoeveel werkgelegenheid we in Nederland creëren als we goed gebruik maken van het overheidsbudget om de doelstelling van 16% duurzame energie in 2020 te halen? Met die 3,8 miljard euro zorgen we voor 60 duizend banen, volgens een rapport van EcoFys.”
Duitsland en Denemarken lopen al ver op ons voor op het gebied van duurzame energie. Springen we niet te laat in die markt?
“Wij kunnen profiteren van de wet van de versnellende achterstand. Het aanbod zonnepanelen was enige jaren geleden nog een probleem: nu zijn er veel meer beschikbaar, waardoor ze veel goedkoper zijn. Zo kunnen we – tegen een acceptabele investering – snel groeien in ons aandeel decentraal opgewekte energie. Maar ook energiebesparing biedt veel economische kansen. Vorig jaar zijn er 12 duizend mensen ontslagen in de bouw. Die kunnen, met misschien een beetje omscholing, snel aan de slag met de installatie van energiebesparende oplossingen.”
En wie gaat dat betalen?
Het kabinet heeft getekend voor de doelstelling van 16% hernieuwbare energie in 2020, dus de overheid heeft hier al geld voor gereserveerd. We kunnen extra belasting heffen op fossiele brandstof, in het kader van ‘de vervuiler betaalt’. Daarnaast kunnen we ook geld van pensioenfondsen inzetten voor woningisolatie, want dat biedt een veilig rendement. Mensen lenen bijvoorbeeld geld voor energiebesparingen in hun huis. Die lening betalen ze in 5 jaar terug. Dat gaat zo: hun energierekening blijft even hoog , maar omdat ze minder geld kwijt zijn aan energie, kunnen ze met het resterende deel het geleende bedrag met een beetje rente terugbetalen. De bewoners hebben dan na vijf jaar een huis dat meer waard is geworden door de energiebesparingen, zonder dat ze hiervoor meer hebben betaald. En de pensioenfondsen hebben via een rendabele investering bijgedragen aan de schone energietransitie en de creatie van werkgelegenheid.”
Hoe zorgen jullie dat jullie plannen gehoord worden en dat er iets mee gebeurt?
“Op dit moment onderhandelt Greenpeace mee in de Sociaal Economische Raad over een Nationaal Energie Transitie Akkoord. Daarbij hameren we er op dat er snel commitment moet komen van de overheid aan het bedrijfsleven. Als de overheid zegt: wij gaan voor wind op zee – wat een erg goed idee is, want daar kunnen we echt een klapper maken – dan moeten bedrijven snel horen hoeveel geld ze krijgen en wanneer ze aan de slag kunnen.
Burgers moeten ook veel meer kunnen participeren. Als je kijkt naar Duitse energie wende: daar is slechts 6% van de opwekking van duurzame energie in handen van grote energiebedrijven, de rest is in handen van burgers en kleine bedrijven. Maar in ons land bestaat nog veel publieke weerstand tegen windmolens. Dat kan veranderen als burgers kunnen participeren in een energiecorporatie, zoals bij de Windcentrale. Als je zelf profijt trekt, kijk je heel anders naar een windmolen bij jou in de buurt.
In onze campagne ‘Mission Possible’ richten we ons ook sterk op het betrekken van ondernemers. We willen samen optrekken met bedrijven die we kunnen aanspreken echte politieke doelen. Hoeveel CO2 gaat het bedrijf reduceren? Hoeveel duurzame energie wordt er opgewekt en hoeveel energie wordt bespaard? Maar bedrijven zijn nog erg terughoudend om zich ergens op te laten vastpinnen. Op het terrein van bijvoorbeeld energiebesparingen zullen we daarom ook verplichtender moeten zijn. Bedrijven die geen energie besparen, moeten we straffen met een hogere energiebelasting. Dat moeten we in de wet zetten en handhaven, maar daar zijn we in ons land huiverig voor. Wij geloven meer in verleiden, maar met alleen verleiden kom je er niet.”
Lees ook:
Zo krijg je echt groene stroom uit Nederland
Zo krijg je zonnepanelen op je dak
Wil je geld verdienen met wind?