We zijn deze maand met meer dan 500 mensen op plastic dieet gegaan. Daarvan hebben meer dan 150 mensen zich aangemeld bij onze besloten Facebookgroep (je kan nog lid worden) waar we deze eerste week de plastic inhoud van onze keuken onder de loep namen. En dat was best confronterend. Van schoonmaakmiddelen onder de gootsteen tot plastic verpakkingen in onze voorraadkast en bakjes met etensresten in de koelkast. Plastic is overal en dan komt al snel de vraag op: wat is het alternatief. Zo vroeg iemand zich af of siliconen verpakkingen een goed alternatief zijn voor plastic? Interessante vraag vonden wij, dus we zijn er eens ingedoken.
Wat zijn siliconen?
Hoewel er in de 19e eeuw al met siliconen werd geëxperimenteerd, zorgde de Engelse scheikundige Frederic S. Kipping voor de echte doorbraak. Hij gebruikte de term in 1901 voor het eerst. Siliconen zijn polymeren, die -simpel gezegd- gemaakt worden van zand en zuurstof. Of preciezer: van silica, kiezelaarde. Het bestaat uit een keten van silicium- en zuurstofatomen en wordt -in tegenstelling tot plastic- dus níet van aardolie gemaakt. En hoewel het te ver gaat om te stellen dat zand een oneindig voorradige grondstof is, is het zeker niet zo eindig als onze fossiele brandstoffen en in die zin dus misschien wel duurzamer.
Als je ‘siliconen’ googelt, kom je vooral berichten tegen over borstimplantaten, maar siliconen worden in veel meer producten verwerkt. Denk aan kit, lijm, smeermiddel, medicijnen, cosmetica (zoals shampoo en conditioner), keukengerei (zoals spatels en bakvormen), opbergbakjes en -zakjes en menstrual cups. Omdat je siliconen kan verwerken tot zowel een olie-, pasta- als rubberachtige substantie lijkt het materiaal een wondermiddel te zijn waar we niet meer zonder kunnen, maar dat was plastic in eerste instantie natuurlijk ook. Goed dus om kritisch te blijven.
Wat is het verschil tussen siliconen en plastic?
Zoals gezegd zijn siliconen niet van fossiele brandstoffen gemaakt: dat is een groot en belangrijk verschil, zeker als het om duurzaamheid gaat. Maar er zijn meer verschillen. Zo kunnen siliconen goed tegen hitte (oven, magnetron), kou (vriezer) en Uv-straling en valt het materiaal niet uit elkaar in microplastics die bijvoorbeeld in je voedsel of de natuur achterblijven. Dat gezegd hebbende, komen we ook meteen bij het probleem van siliconen: net als plastic worden ze niet afgebroken. Gooi een siliconen spatel in de natuur en het ligt er over een paar honderd jaar waarschijnlijk nog.
Daarbij komt dat we nog niet echt een systeem hebben opgetuigd om siliconen te recyclen. Na tien jaar je menstrual cup of opbergzakjes in een speciale container doen, is één ding. Maar siliconen zitten, zoals gezegd, ook vaak verwerkt in shampoo of mascara. En dat laatste restje product in je plastic verpakking gaat regelrecht naar de vuilnisbelt of de verbrandingsoven in. Bovendien hebben we die containers voor siliconen afval nog niet.
Zijn siliconen verpakkingen een goed alternatief?
Dan komen we natuurlijk bij de hamvraag: zijn siliconen zakjes, bakjes en foodhuggers een goed alternatief voor plastic? Ja, als je kijkt naar het productieproces en het feit dat er geen giftige stoffen of microplastics van af komen. Als je bijvoorbeeld overstapt op siliconen menstrual cups in plaats van tampons of maandverband, bespaar je daarmee zoveel (plastic) afval, dat het absoluut de moeite waard is. Bovendien zijn siliconen goed te reinigen.
Nee, als je kijkt naar het afval wat je ermee creëert. Het kan moeilijk gerecycled worden en breekt -net als plastic- niet af. Dus overweeg je siliconen verpakkingen? Gebruik ze dan ook echt jaren, zodat ze niet na tien keer gebruikt te zijn op de vuilnisbelt belanden waar ze over 500 jaar nog liggen, want dan is het niet duurzaam. Persoonlijk vind ik bijenwaspapier bijvoorbeeld fijner dan foodhuggers, omdat ze overal op passen en niet afhankelijk zijn van vorm en maat. Wat ik ook regelmatig doe, is mijn halve avocado in een gerecyclede glazen pot in mijn koelkast zetten: blijft het ook heel goed in. Maar zoals gezegd, dat is persoonlijk, want als je een liefhebber bent van zakjes met snacks in je tas, dan is een siliconen zakje (die je keer op keer kan afwassen en jaren kan gebruiken) een goed alternatief voor een plastic zakje.
Wat zijn jouw ervaringen met siliconen verpakkingen? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten.
Lees ook over zero waste goeroe Bea Johnson’s en haar 5 R’en, die je helpen om plastic in de ban te doen. En check onze lijst met verpakkingsvrije shops, die we in samenwerking met Zero Waste Nederland maakten.
De hele maand mei zijn we op plastic dieet. Dat doen we niet alleen, maar samen met Dille & Kamille en Zero Waste Nederland. Doe je ook mee?
