Social media spelen sleutelrol in vergroening maatschappij

Sociale media zullen een cruciale rol spelen in de overgang naar een meer duurzame maatschappij. Patrick Crane, voorheen hoofd marketing van socialenetwerksite LinkedIn, is ervan overtuigd sinds hij vorig jaar zonnepanelen op het dak van zijn huis in Californië liet installeren. Hij wist hij het meteen: dit is een sociaal fenomeen. Op straat waren zijn zonnepanelen het gesprek van de dag. Bovendien was hij zo enthousiast over het opwekken van zijn eigen energie, dat hij het met al zijn vrienden wilde delen.
Maar wacht eens even… Wie eens een paar minuten doorbrengt op Twitter of Facebook zal zien dat het gemiddelde berichtje over Britney Spears gaat, of over die regenbui van een uur geleden. Is dat hetzelfde medium dat ons dichter bij een duurzame samenleving gaat brengen? Het antwoord is: ja! Sociale media hebben namelijk een groot voordeel, vertelt Jan Jonkers, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze kunnen van het holle woord duurzaamheid, wat voor mensen geen betekenis heeft, iets tastbaars maken.
Drie essentiele elementen voor verandering
Wie met sociale media duurzame verandering teweeg wil brengen, moet wel drie essentiële dingen hebben: een inspirerende boodschap, een eenvoudig en snel haalbaar doel, en de zekerheid dat iedereen die bijdraagt dat aan al zijn vrienden kan laten zien.
Het project Open Source House van de jonge sociale onderneming Enviu is een voorbeeld van zo’n succesvol project via sociale media. Het bevatte de alle genoemde elementen. Enviu bracht allereerst een inspirerende boodschap: ‘In ontwikkelingslanden wonen meer dan een miljard mensen in sloppenwijken. Maar daar kunnen jullie verandering in brengen. Want veel van deze mensen zouden zich een huis kunnen veroorloven, als er meer goedkope en kwalitatief goede huizen beschikbaar zouden zijn.’ Enviu, gevestigd in Rotterdam, gaf vervolgens een haalbare opdracht aan de duizenden mensen uit zijn netwerk: ontwerp een duurzaam en goedkoop gezinshuis dat een einde kan maken aan de ongebreidelde verstedelijking in opkomende landen waar vaak dure flats worden gebouwd van materialen die schadelijk zijn voor het milieu. De oproep mobiliseerde online in enkele maanden meer dan 3000 architecten uit binnen- en buitenland, die samen meer dan 250 ontwerpideeën aanleverden. En iedereen kon vervolgens aan zijn vrienden en aan de wereld laten zien wat hij had bijgedragen: al hun ideeën zijn gratis online te bekijken en mogen door iedereen worden gebruikt. Het eerste huis – met muren van aangestampte aarde en een groen dak met compostsysteem – is inmiddels gebouwd in Ghana. Enviu doet hiermee aan co-creatie, en bouwt zo voort op een van de onbegrensde mogelijkheden die sociale media bieden: de kans om met een groep mensen samen producten en diensten te ontwikkelen en verbeteren.
Beloning
Een nieuwe trend, die aansluit bij de derde voorwaarde voor verandering via sociale media is volgens Stef van Dongen, oprichter van Enviu, gamification, in spelvorm gedragsverandering teweegbrengen. Daarbij komen het o zo menselijke streven naar winst en ook de zoektocht naar directe voldoening om de hoek kijken. Mensen zoeken nu eenmaal naar een beloning, op sociaal vlak, bijvoorbeeld door een compliment te ontvangen, of een cadeau te krijgen. ‘Het is hierbij belangrijk dat mensen zichzelf kunnen stagen, want dat is hun beloning.’ zegt Van Dongen. Social media biedt mensen zo’n stage, een podium om aan hun vrienden te laten zien dat ze werken aan positieve verandering.
De applicatie Foursquare, die gebruikers de mogelijkheid geeft aan vrienden door te geven waar ze zich bevinden, is een typisch voorbeeld van gamification. Een gebruiker wordt beloond als hij incheckt door het ontvangen van een icoontje. ‘Het is puur virtueel, maar mensen vinden het toch leuk. Het andere element is competitie, zegt van Dongen. ‘Maak het uitdagend om verandering teweeg te brengen, door bijvoorbeeld te strijden met je directe omgeving, door met een scorebord te werken.’
Kraamkamers van duurzaamheid
Jan Jonker noemt sociale media ook wel de ‘kraamkamers van duurzaamheid’. Het zijn ontmoetingsplaatsen waar duurzame ideeën kunnen worden opgemerkt, bedacht, ontwikkeld, verspreid en gefinancierd, door zowel bedrijven, organisaties en individuen. En wat volgens hem het belangrijkste is, ‘de vage term duurzaamheid gaat zich op sociale media hopelijk overbodig maken’. ‘Je doet het gewoon.’
En dat zullen we allemaal wel herkennen: als jij je altijd al ergerde aan rondzwervend vuil in het mooie bos achter je huis, dat op Twitter deelt en zo in verbinding komt met tientallen anderen die dat gevoel delen, heb je de mogelijkheid om volgende week met honderden anderen het bos schoon te maken. Alleen via sociale media kun je zo snel met gelijkgestemden in contact komen, en zo snel actie ondernemen die een concreet resultaat oplevert. Duurzaamheid is niet meer een rationele ver-van-je-bed-show, maar drie muiskliks van je vandaan.
In die zin zijn sociale media niets nieuws, vindt Crane. ‘We gebruiken ze om naar elkaar te kijken, om te observeren wat anderen doen, wat ze bezighoudt. Zo beïnvloeden we elkaar. Dat doen mensen al zolang ze bestaan.’ En precies op deze manier, legt Crane uit, kunnen een paar enthousiaste zonne-energie-opwekkers via sociale media anderen beïnvloeden en zo de wereld een stukje duurzamer maken.
Lees het hele artikel met uitgebreide inspirerende voorbeelden exclusief in Ode’s bijlage, op 17 en 18 maart bij NRC Handelsblad. Bekijk hier de inhoud van deze bijlage.
Meer lezen?
– Ondernemen in idealen
– Over Enviu: ‘Je bent Stef en je wilt wat’
– 1 procent, 1 passie
Volg Ode ook op Twitter of Facebook, via de digitale nieuwsbrief, of neem een proefabonnement op Ode voor slechts €3,33 per maand