Top 5 schokkende feiten over de oceaan

Oceanen gelden nog vaak als onmetelijke watervlaktes waar wij als mensen weinig invloed op hebben. Maar niets is minder waar. We vissen de zeeën leeg en beschadigen de ecosystemen in de oceaan met onze CO2-uitstoot. En dat is niet alleen slecht voor vissen en andere zeedieren. Als wij niet goed voor de oceanen zorgen, zullen ook wij op het land de ernstige, schadelijke gevolgen van onze roofbouw moeten ondervinden.
Dit zijn vijf schokkende feiten over de oceaan – en, gelukkig, ook dingen die jij kan doen om de oceaan te beschermen.
1. In 2050 zijn alle zeeën leeg dankzij massale, gesubsidieerde overbevissing
Biologen hebben met een computermodel aangetoond dat als er niets verandert, de zeeën tegen 2048 leeg zullen zijn (Bron: Prof. Dr. Daniel Pauly in Sea the Truth). Economen van de Verenigde Naties bevestigden deze bevindingen in 2010 (Bron: HLN.be) zij kwamen uit op het jaartal 2050*. De VN adviseert om 13 van de 20 miljoen vissersboten uit de vaart te halen, in het bijzonder de gigantische fabrieksschepen waar Europese vissers vaak mee varen. Het idiote is dat deze schepen vaak gesubsidieerd worden. Het Nederlandse bedrijf Parleviet & Van der Plas, eigenaar van een vloot van 15 “super trawlers”, ontving de afgelopen twintig jaar 55 miljoen euro subsidie. Zonder de subsidie zou het bedrijf economisch niet kunnen bestaan. In totaal subsidieert de EU elk jaar deze bizarre overbevissing met meer dan 1 miljard euro.
2. Honderden miljoenen zeedieren sterven elk jaar als bijvangst
Als je met enorme netten over de bodem van de oceaan sleept, is het niet gek dat je allerlei dieren in je net krijgt, niet alleen de vissen die je wilt vangen. Denk aan dolfijnen, andere vissen, zeesterren, koraal, haaien, schildpadden etc. Vissers gooien deze bijvangst gewoon overboord. Omdat ze het niet kunnen gebruiken, of zelfs omdat ze meer aan andere vissen kunnen verdienen. Elk jaar wordt er ongeveer tussen de 7 tot 27 miljard kg bijvangst (Bron: Greenpeace, FAO) in het water terug gegooid. Deze dieren zijn dan meestal al dood, of sterven in het water. Nederlandse trawlers doen ook aan deze praktijken mee, bleek onlangs uit een rapportage van Zembla. Elk jaar raken miljoenen zeedieren verstrikt in netten en lijnen: naar schatting 100 miljoen haaien en roggen, 300.000 dolfijnen zeeschildpadden en kleine walvissen en 100.000 zeevogels.
3. Verzuring door CO2 bedreigt zee- en landleven, dier én mens

70% van de zuurstof op onze planeet wordt in de oceanen gemaakt (Bron: ecomare). Plantaardig plankton, het zogeheten fytoplankton, zet CO2 om in zuurstof. Maar het fytoplankton in de oceanen kan niet goed tegen opwarmende en verzurende oceanen en sterft af (Bron: BBC, Monash University, National Geographic) . Volgens onderwaterfotograaf Dos Winkel is de afgelopen 50 jaar de hoeveelheid fytoplankton op veel plekken met 40% afgenomen. Daarmee bedreigen wij dus onze eigen zuurstofproductie. Winkel is de oprichter van de Sea First Foundation en verdiept zich al 30 jaar in alles wat met de oceaan te maken heeft. Volgens Winkel raken ook ecosystemen op land in de war: bomen produceren bijvoorbeeld meer pollen door de verminderde zuurstofproductie, wat leidt tot ademhalingsproblemen bij kinderen en volwassenen.
4. 40% van de dioxines en PCB’s in ons lichaam zijn afkomstig van vis
De gifstoffen die wij maken in onze fabrieken komen uiteindelijk ook in de oceaan terecht. Zeer kankerverwekkende middelen zoals brandvertragers, pcb’s en dioxines vergiftigen het zeemilieu – en uiteindelijk ook onszelf.
Onderzoek aan de Universiteit van Gent toonde aan dat meer dan 40% van alle pcb’s, dioxines en dioxineachtige pcb’s die volwassen binnen krijgen afkomstig is van vis en andere zeedieren (Bron: Bilau et al., 2008). Dat is opmerkelijk omdat maar 1-2% van al het voedsel dat we eten uit zeedieren bestaat. Het Nederlandse Voedingscentrum vond het Belgische onderzoek niet correct (Bron: Kassa). ‘Slechts’ 12% van alle dioxines in Nederlanders komt via vis in het lichaam – alsof dat weinig is…
5. Ook “duurzame” vis is lang niet altijd echt duurzaam
Vis met het MSC-label is zogeheten “duurzame” vis. MSC staat voor “Marine Stewardship Council”. In theorie krijgt alleen vis van goed beheerde visgronden dit label. Maar uit een diepgaande reportage van de Amerikaanse publieke omroep, de NPR, bleek dat veel experts MSC niet helemaal vertrouwen. Zij vinden dat de organisatie teveel de belangen van de industrie dient. Zo werd de Canadese zwaardvisvisserij van het MSC-label voorzien, ondanks dat er voor elke zwaardvis die gevangen wordt, twee haaien sterven. Haaien happen namelijk ook naar de lange vislijnen. Veel haaien zijn al dood als ze binnenboord worden gebracht, en ook als ze teruggegooid worden sterven ze na een paar dagen.
Vaak wordt gekweekte vis gezien als een alternatief voor wilde vis. Helaas zijn de meeste kweekvissen roofvissen: voor 1 kilogram kweekzalm moet 2 tot 6 kg vis gevangen worden.
Wat kun jij doen om de oceaan te beschermen?

• Eet minder vis. De snelste manier waarop je zelf iets kunt doen is door minder of geen vis te eten. Dan draag jij niet bij aan overbevissing en bijvangst.
• Neem zelf CO2 besparende maatregelen. Je kunt als consument allerlei besparende maatregelen nemen waarmee je jouw CO2 voetafdruk sterk vermindert. Denk aan minder of geen vlees eten, echte groene stroom uit wind of zon nemen, en je auto delen of ruilen voor fiets en trein.
• Stem voor partijen die de oceaan serieus neemt. Je stem telt echt. In december 2012 heeft het Europarlement mede onder druk van de groene fracties een veel strengere visserijwet voorgesteld (Bron: Stichting Noordzee). Of dit voorstel het zal halen – de visserij ministers van de EU landen hebben ook een flinke vinger in de pap – wordt pas in juni 2013 duidelijk. Maar een streng beleid kan volgens de Belgische Europarlementariër Staes ervoor zorgen dat in 2020 alle Europese visbestanden hersteld zijn.
• Informeer mensen. Facebook, twitter, online petitiesites, de borreltafel: dit zijn allemaal plekken waarop jij kunt vertellen over de problemen van de zee. Hou het bij de feiten – die zijn al schokkend genoeg.

* De schatting van Dr. Pauly dat in 2048 de zeeën leeggevist zijn, wordt betwist. Een criticus noemt dat “apocalyptische taal” en stelt dat veel visgronden juist weer aan het herstellen zijn (Bron: Nature). Het gaat hier echter om visgronden bij ontwikkelde landen. Recente studies geven aan dat meer dan 80% van de visgronden wereldwijd, vooral bij ontwikkelingslanden of gebieden die door niemand geclaimd worden, sterk in verval zijn (Bron: Science, Nature).
Alle bronnen op een rijtje
Wil je meer weten over de stand van zaken van de oceaan? Hier vind je verschillende betrouwbare online bronnen met meer informatie.

• National Geographic: Dossier overbevissing
• National Geographic: Reportage over de teloorgang van de Blauwvin Tonijn
• Greenpeace: Feiten over overbevissing
• Greenpeace: Subsidies houden super trawlers economisch drijvende
• FAO: De stand van zaken op het gebied van visserij
• The Guardian: Aantallen blauwvintonijn met 96% afgenomen
• Nature: EU boten vissen zee bij West-Afrika leeg
• Nature: Chinezen vangen veel meer dan officieel gerapporteerd in West-Afrika
• Nature: Apocalyptische taal over visserijstand is niet gepast
• Science: Optimistische rapportages over visstand klopt niet voor meer dan 80% van ’s wereld visgronden
• Nature: De kracht van phytoplankton
• Ecomare encyclopedie: Fytoplankton verantwoordelijk voor 70% van zuurstof op aarde
• Encyclopedia of the Earth: Overbevissing
• NPR: Experts twijfelen over het MSC-label
• BBC: Plankton neemt af door opwarming oceanen,
• Monash University: De schadelijke gevolgen van verzuring van de oceanen door CO2,
• National Geographic: In een zure zee kan weinig leven
• Zembla: Wild west op zee, Nederlandse trawlers gooien miljoenen kilo’s goede vis overboord

Leestips

• Dos Winkel heeft een verschillende boeken geschreven over de oceaan, zoals “De huilende zee” en “Wat is er mis met vis!?”
• “Non*fish*a*licious”: een leuk visvervangend kookboek door Lisette Kreischer en verschillende andere koks.
• Paul Greenberg, New York Times Magazine journalist en fervent visser, schreef een leesbaar boek over de toekomst van “het laatste wilde voedsel” op aarde: “Four Fish”