De herfst is begonnen; een goed moment om je tuin winterklaar te maken dus. Maar een netjes aangeharkte en gesnoeide tuin ziet er voor sommigen misschien mooi uit, maar betekent niet direct dat het ook een fijne plek is voor vogels, insecten en andere dieren in je tuin. Wij leggen je in 7 stappen uit hoe je je tuin (of balkon) op een diervriendelijke manier ‘winterklaar’ kunt maken.
“Deur dicht, we stoken niet voor de vogels”
Heb je deze uitspraak weleens tijdens koudere dagen gehoord? Als de dagen kouder worden, dichten we het liefst alle kieren en gaten in ons huis om de warmte binnen te houden, maar goed geïsoleerde woningen hebben ook nadelige gevolgen. Zo verliezen vleermuizen, vogels en andere diersoorten door bijvoorbeeld spouwmuur- en dakisolatie vaak hun verblijfplaats. Dan is het belangrijk dat ze ergens anders – zoals in je tuin, dak of balkon – terecht kunnen.
Je tuin of balkon als belangrijk toevluchtsoord voor diertjes
Een tuin vol groen is een ideaal toevluchtsoord voor vogels, vlinders, bijen, egels, vleermuizen of insecten. Dat realiseer je in de volgende 7 stappen.
1. Maak je tuin niét winterklaar
Bij het winterklaar maken van onze tuin denk je misschien aan het opruimen van bladeren, enthousiast snoeien van planten en het verwijderen van uitgebloeide toppen of dorre plantenstengels. Maar de eerste stap naar een duurzame winterklare tuin is gelijk het gemakkelijkste; doe dit niet.
Wat wij als tuinafval zien, beschouwen plantwortels juist als heerlijke winterjas. Voor de bodem is het een goede bescherming en voedingsbron. Voor kleine diertjes ook nog eens een ideale overwinterplek. Hoe meer nuttige insecten in je tuin kunnen overwinteren, hoe meer vrijwillige tuinwerkers komend voorjaar de bodem gezond houden en – net zo belangrijk – hoe aantrekkelijker je tuin wordt voor vogels.
2. Mulchen – behalve het gazon
Het natuurlijk toedekken van de bodem wordt ook wel mulchen genoemd. En is dus -by far- de milieuvriendelijkste manier om je bodem gezond, onkruidvrij en diervriendelijk te houden. Een uitzondering hierop is het gazon. Een dik pak bladeren haal je hier beter weg. Zo krijgt het gras voldoende licht en zuurstof om gezond te blijven. En van dit tuinafval kun je dan weer vruchtbare en gratis compost maken. Bijvoorbeeld voor hergebruik van potgrond of om volgend jaar je grasmat mee te bemesten.
Beperk het winterklaar maken van je tuin dus tot het binnenzetten van gevoelige potplanten en het eventueel inpakken van andere planten die gevoelig zijn voor kou. Met de tijd die je bespaart, zijn er uiteraard wel een paar andere dingen die je kunt doen voor tuindieren.
3. Zorg voor een dierenhotel en nestplekjes
Met een ‘rommelhoekje’ van tuinafval, heb je al een heel prettig toevluchtsoord voor tuindieren aankomende winter. Of grote blokken hout die je gebruikt als dierenhotel. Dierenhotels kun je overigens ook kant-en-klaar krijgen. Neem bijvoorbeeld eens een kijkje op bijenhotelkopen. Hier kun je niet alleen terecht voor bijenhotels, ook voor verschillende nestkastjes, een egelhuis en zelfs een vleermuis kraamkast.
Heb jij al een ‘Airbnb’ voor de vogels? Dan is dit de tijd om deze schoon te maken. Het broedseizoen is namelijk voorbij, dus je hoeft niet bang te zijn voor huisvredebreuk. Doe deze schoonmaak wel voordat de kou eraan komt, want in de winter zijn nestkastjes een prettige slaapplek. Haal de oude nesten eruit en borstel ze goed met water. Laat ze vervolgens drogen, voer eventuele reparaties uit en hang ze tenslotte weer op als warm welkom voor nieuwe gasten.
Hanne Tersmette-Strijland van de Vogelbescherming vult aan: “Vogelhuisjes zijn fijne plekken voor vogels die normaal in holen broeden. Denk bijvoorbeeld aan koolmeesjes. Vogels zoeken nu een plekje om tijdens de herfst en winter warm te zitten. Schuilen ze in de winter in jouw huisje, dan heeft jouw huisje straks bij het zoeken naar een broedplek al een streepje voor.”
Triodos Hypotheek stimuleert duurzame tuin Winterklaar of niet, Triodos Bank ziet het belang van biodiversiteit en meer groen rondom je huis. Ze stimuleren woningeigenaren daarom om, naast het verduurzamen van je woning, ook naar de tuin te kijken. Denk aan een lening voor duurzame maatregelen zoals een sedumdak of korting op hypotheekrente voor biobased woningen.
4. Maak van je tuin een voederplek
Door verstedelijking is het voor tuinvogels steeds lastiger om aan voldoende voeding te komen, dus als je dan toch bezig bent met een fijne verblijfplaats voor de vogels, maak er gelijk een all-inclusive resort van.
Hanne Tersmette-Strijland: “Om een aantrekkelijke plek voor vogels te creëren, hanteren wij altijd de drie V’s. Dit zijn Voedsel, Veiligheid en Voorplanting. Denk aan een heg om in te schuilen, bessenstruiken of fruitbomen om van te eten, een vijvertje (of schaaltje) om uit te drinken en bomen om nesten in te bouwen. Daarnaast kun je bladeren op een hoop vegen, zodat er beestjes in komen die als eiwitrijk voedsel voor de vogels fungeren en laat uitgebloeide bloemen tot februari gewoon staan. Hierin overwinteren insecten en ook dat is een goede voedingsbron voor vogels.
Als je tuin aan alle drie de V’s voldoet, kun je vogels bijvoeren met vetbollen en pindaslingers. Dat is vooral leuk voor jezelf: zo komen de vogels in je tuin wat dichterbij en kun je echt van ze genieten. En weet je wat het mooie is? Als je van je tuin een vogelparadijs maaktt, zul je zien dat er heel veel andere dieren ook van meeprofiteren.”
Extra tip: op de website van Vogelbescherming Nederland vind je veel informatie over een vogelvriendelijke tuin. Je kunt door het invoeren van je postcode precies zien wat je kunt doen voor de vogels in jouw buurt. Je krijgt handige adviezen die passen bij jouw soort tuin of balkon. En ook aan de vlinders en vleermuizen is gedacht!
5. Zorg voor een diervriendelijke omheining
Een strakke tuinomheining is voor kleine diertjes niet zo fijn. Kijk of je deze winter voor warme plekjes kunt zorgen waar ze kunnen schuilen. En maak een doorgang zodat ze zich makkelijk naar andere plekken kunnen verplaatsen. Een groene haag als schutting is tegelijk een fijne beschutting voor diertjes en insecten. En met een beetje geluk bouwen de vogels er in het voorjaar weer een nestje in. Ook leuk om te doen voor de winter: zelf een houtwal of takkenril – opstaande takken in de grond waar je dood hout tussen stapelt of vlecht – maken van afgevallen takken.
6. Nu planten is straks bloeien
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de herfst of zelfs winter (niet bij vorst) de beste tijd om planten in de grond te zetten. Dan staan ze vast voor de winter en gaan ze beter groeien en bloeien in het voorjaar. Kies ook eens voor inheemse plantsoorten. Oftewel planten die oorspronkelijk in ons land voorkomen.
Suzanne van Straaten van Spinklr, het bedrijf dat biologische planten voor binnen en buiten bij je thuis bezorgt om zo de biodiversiteit te vergroten, legt uit waarom inheemse planten zo belangrijk zijn voor de biodiversiteit. “Insecten zijn op Nederlands grondgebied al eeuwen gecoëvolueerd met planten. Dat betekent dat ze zich aan elkaar hebben aangepast om optimaal samen te werken; de planten geven de insecten nectar, de insecten geven er bestuiving voor terug. Dit is heel mooi, maar heeft ook tot afhankelijkheid van specifieke planten en bestuivers geleid. Hierdoor kan het dat als er een plantensoort verdwijnt, ook een insectensoort verdwijnt. Daarom is het belangrijk om inheemse planten in je tuin te zetten, want zo kunnen we voorkomen dat insectensoorten uitsterven en bijdragen aan het behoud van de biodiversiteit.”
Geschikte voorbeelden voor de winter zijn Koninginnekruid, Kattenkruid of een inheemse Heesters zoals de Gele Kornoelje.
7. Wel eens aan een sedumdak gedacht?
Een sedumdak, oftewel een groendak, is ook een perfecte maatregel om je huis diervriendelijk te maken. Ook wanneer je weinig ruimte hebt, kun je zo zorgen voor meer groen in je tuin. Een ander voordeel is dat groene daken het regenwater helpen op te vangen en je huis op een natuurlijke manier isoleren. Dit is de reden waarom sommige gemeentes en waterschappen subsidies aanbieden. Hier kun je als huiseigenaar gebruik van maken wanneer je een sedumdak of daktuin wil aanleggen.
Heb je zelf nog tips? Deel je ze dan met ons?
