Vliegschaamte. Krijg jij er ook de kriebels van? Met een opgeheven vinger elkaar een schuldgevoel aanpraten, dat werkt niet. Vliegen is namelijk weer net zo populair als voor de pandemie, ondanks duurdere tickets. De boodschap is duidelijk: met schaamte gaan we het probleem niet oplossen. Als we écht duurzamer willen reizen moeten we het hebben over de effecten van vliegen op het klimaat. Want als we begrijpen hoe dat zit, hebben we de kennis in huis om betere keuzes te maken. Dus we gaan de vliegschaamte voorbij en ontwikkelen onze vliegkennis! Daisy Scholte van Better Places weet er alles van en deelt haar kennis met ons.
Vliegschaamte
Dat een vliegtuig CO2 uitstoot om je van de ene plek naar de andere te krijgen, weten we allemaal. Maar wist je dat een vliegtuig ook andere schadelijke stoffen de lucht in slingert? Dan hebben we het over stikstofoxiden, waterdamp, zwavel en fijnstof. En deze stoffen hebben een sterker opwarmend effect dan CO2, vooral als ze op grote hoogte in de atmosfeer worden uitgestoten.
Daisy: Het effect van de andere schadelijke stoffen is moeilijk te meten, omdat het afhankelijk is van heel veel zaken. Denk aan het weer, de vluchtroute, het type toestel en de hoogte waarop het vliegtuig vliegt. Daarom kiezen veel reisorganisaties ervoor om alleen te vertellen hoeveel CO2-uitstoot je vlucht veroorzaakt. Neem je de andere stoffen mee in de berekening? Dan is de vervuiling al snel twee keer zo groot.”
Van 15 januari tot 13 februari 2024 organiseert hetkanWEL samen met Better Places en Avontuur Dichtbij de Anders Reizen Maand. In deze maand komen er extra veel blogs online over andere, meer duurzame manieren van reizen. Van fietsvakanties tot eindeloze wandelingen. Van eeuwig op reis met een omgebouwd busje, auto of zeilboot tot weekendjes weg vol avontuur. Van luieren in een hangmat tot stedentrips vol activiteit. We brengen inspirerende verhalen vol avontuur en praktische tips, bijvoorbeeld over het vinden van internationale treinreizen zonder al te veel gedoe en geregel. Wil jij niks missen van deze heerlijke wegdroommaand? Schrijf je dan in en ontvang een maand lang wekelijks de Anders Reizen Nieuwsbrief. Deze stopt automatisch. Meer informatie over de Anders Reizen Maand vind je hier.
Vliegtuigstrepen in de lucht
Een goed voorbeeld van die extra vervuiling is de vorming van vliegtuigstrepen door de uitstoot van waterdamp. Op sommige dagen zie je er tientallen, op andere dagen niet een. Deze tijdelijke ‘wolken’ houden de warmte van de aarde vast en zorgen er dus voor dat de temperatuur stijgt. Daisy: “Of die strepen er wel of niet zijn heeft te maken met het weer. Op de grond zorgen de gassen en fijnstof voor luchtvervuiling. Het goede nieuws is dat de Nederlandse overheid het belangrijk vindt dat we deze zogenaamde niet-CO2-klimaateffecten van de luchtvaart verminderen. Daarom wordt er nu hard gewerkt aan een manier om deze effecten te meten. Daar hoeven wij natuurlijk niet op te wachten. We kunnen alvast actie ondernemen door anders te reizen.”
Zo berekenen je de uitstoot van een vlucht
Daisy: “Gelukkig zijn er al rekentools die de overige klimaateffecten van een vlucht meenemen in de berekening. Zij kiezen voor gemiddelden en schattingen. Ze zijn niet perfect, maar geven wel een eerlijker beeld van de uitstoot van een vlucht, dan wanneer we alleen CO2-uitstoot laten zien. Om deze schadelijke broeikasgassen mee te kunnen nemen in een berekening, worden ze omgerekend naar CO2-equivalenten (CO2 e). Eén CO2 e staat gelijk aan het effect dat de uitstoot van één kilogram CO2 heeft. De rekenmethode van Atmosfair houdt ook rekening met de overige vervuiling. De tool is verre van perfect, maar geeft in elk geval een eerlijker beeld van veel andere calculators. Daarom gebruiken wij die bij Better Places. Intussen zijn we hard op zoek naar een nóg nauwkeurigere rekenmethode.”
Een retourtje Bali stoot 14 keer zo veel uit dan een retourtje Kroatië
Maar hoeveel schadelijke stoffen stoot je dan uit als je vliegt? Daisy: “Om je een idee te geven wat de vervuiling van en vlucht is, nemen we een retourvlucht naar Indonesië als voorbeeld. Deze vlucht veroorzaakt twee keer zoveel CO2e-uitstoot als een gemiddeld huishouden elk jaar aan energie verstookt. Dat is schrikken!
Een kortere vlucht veroorzaakt vanzelfsprekend minder broeikasgassen. Omdat een vliegtuig op een korte afstand lager vliegt, is het opwarmend effect van de andere stoffen ook kleiner. Laten we kijken hoeveel dat scheelt: op en neer vliegen naar Indonesië veroorzaakt 7031 CO2e. Dat is veertien keer meer dan een retourtje Kroatië, waarmee je 501 CO2e veroorzaakt. Beide landen hebben een warm klimaat. prachtige stranden en betaalbare cocktails, maar de klimaatimpact van je reis maakt een groot verschil.”
Jouw keuze maakt wel degelijk een verschil
Maar heeft het wel zin om je eigen vlieggedrag onder de loep te nemen als de rest van de Nederland en de wereld te pas en te onpas in het vliegtuig lijkt te stappen? Dat heeft het wel degelijk! Daisy: “Volgens luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft heeft maar 11% van de wereldbevolking ooit gevlogen en vliegt maar 3 procent elk jaar of vaker. Heb jij wel eens gevlogen? Dan hoor je bij de ‘lucky few’.
En de mensen die het minst vliegen, vooral in de armste landen, hebben de meeste last van de gevolgen van klimaatverandering. Het goede nieuws: als (veel)vlieger behoor je tot een kleine groep en is het effect van jouw keuze dus misschien nog wel veel groter dan je denkt.”
Zoek een alternatief
Zolang we niet in elektrisch aangestuurde kokers door de lucht zweven (en dat duurt echt nog wel even), is het dus slim om anders te reizen. Tips van Daisy zijn: reis zoveel mogelijk met de trein, bus of met je eigen auto. Ga je toch vliegen? Kies dan voor een bestemming dichter bij huis. Voor mooie wandeltochten, bijzondere culturen en parelwitte stranden hoef je niet naar de andere kant van de wereld te vliegen.Kies je toch voor een bestemming buiten Europa?
Zorg er dan in elk geval voor dat jouw reis de vervuilende vlucht waard is: ga zo lang mogelijk op vakantie, kies voor kleinschalige en lokaal gerunde accommodatie en zorg ervoor dat jouw geld goed terechtkomt. Het jaar daarop ga je weer voor een vakantie met een kleinere impact op het klimaat.
In januari en februari organiseert reisorganisatie Better Places een online reisevent. Zo kun je allerlei inspirerende presentaties bijwonen, waarin lokale reisexperts vertellen over hun bestemming. Op maandag 22 januari om 20.15 uur geeft Daisy Scholte een online workshop over duurzaam reizen. Ze vertelt je wat duurzaam reizen is, hoe je dat doet en waar je op kunt letten. Dit is de perfecte gelegenheid om live vragen te stellen en tips te krijgen voor je volgende vakantie.
In hoeverre denk jij dat kennis over de klimaatschade van vliegen helpt om anders te reizen? Laat het ons weten in een comment.
