Waarom ontkennen mensen klimaatverandering?

Vandaag zijn de Europese verkiezingen. Bij de vorige verkiezingen (de Provinciale) werd Forum voor Democratie de grootste partij. Eén van de stokpaardjes van lijsttrekker Baudet (blijkbaar naast het terug verlangen naar tijden waarin vrouwen geen enkele rechten hadden) is het klimaat. Of eigenlijk de klimaathoax. Want Baudet omschrijft klimaatwetenschap als “mystiek”, noemde Al Gore “een godsdienstwaanzinnige” en smijt met ongefundeerde bedragen als 1.000 miljard euro. Want dat zouden al de Nederlandse klimaatmaatregelen ons gaan kosten. Volgens hem, want zowel de Volkskrant als het NRC rekende dit na en weerlegde het.

Klimaatverandering is een feit

Hoe het ook zij, laten we bij het begin beginnen. Klimaatverandering is een feit. Het wordt steeds warmer, ijskappen smelten, de zeespiegel stijgt en de weersomstandigheden worden extremer. Dat dit door de mens komt, is eigenlijk ook een feit. Of laten we het zo zeggen: de kans dat het níet door de mens komt, is 1 op de 3,5 miljoen. Hiervoor hebben wetenschappers een aantal gezaghebbende onderzoeken op het gebied van klimaatverandering met elkaar vergeleken. De groeiende CO2-uitstoot van de industrie speelt een belangrijke rol bij de opwarming.

We hebben nog 12 jaar de tijd

Waar klimaatwetenschappers het ook over eens zijn: als de temperatuur op aarde met meer dan 1,5 graad stijgt, is de ramp voor onze planeet niet te overzien. We hebben nog 12 jaar de tijd om het tij te keren en een catastrofe te voorkomen. Dat klinkt dramatisch, maar zo is het wel. De 16-jarige Greta Thunberg reist niet voor niets (per trein) heel Europa door om de grote bazen ervan te overtuigen dat we NU actie moeten ondernemen. Het gaat tenslotte om haar toekomst en dat van haar generatiegenoten. En het is ook niet voor niets dat The Guardian deze week aankondigde het vanaf nu niet meer te hebben over ‘klimaatverandering’ (wat nog vrij lief en passief klinkt), maar over ‘klimaatcrisis’.

Klimaathoax

Wellicht dat dit helpt, want er zijn toch nog mensen, die steevast ‘geloven’ dat klimaatverandering een hoax is. Ook wij krijgen daar wel eens opmerkingen over in onze comments. Iets wat bij NUJij van NU.nl trouwens niet meer kan: “Het is niet toegestaan aantoonbare onwaarheden te verspreiden. Het ontkennen van klimaatverandering valt daar ook onder.” Dit staat te lezen in de gebruiksregels van het platform. Maar hoe kan het dat mensen klimaatverandering ontkennen? Het wetenschappelijk bewijs is toch onomstotelijk?

Cognitieve dissonantie

Rob de Wijk verklaart dit in zijn column in Trouw als ‘cognitieve dissonantie’. Dit betekent kort gezegd dat mensen handelen naar hun eigen overtuigingen. We negeren bewust problemen waar we toch geen invloed op denken te hebben. Wat maakt die 1,5 graad uit? 12 jaar is toch best lang? En wat maakt het uit wat een klein land als Nederland doet als de Amerikaanse president Trump het klimaatakkoord van Parijs opzegt? Legitieme vragen natuurlijk, die De Wijk beantwoordt met een quote van Benjamin Franklin: “We must hang together or we shall hang seperately.” Oftewel: samen staan we sterk. Als we de klimaatproblemen willen aanpakken, moeten we internationaal samenwerken en niet afwachten wat de ander doet.

Naast ‘cognitieve dissonantie’ bestaat er ook zoiets als ‘confirmation bias’. Dat betekent feitelijk dat we vooral op zoek gaan naar informatie die onze eigen hypothese ondersteunt en informatie vermijden waar we ons ongemakkelijk door voelen. Dit doen we allemaal (dus niet alleen de klimaatontkenners) en het gebeurt vaak onbewust. We zien de informatie die onze eigen mening ondersteunt niet alleen eerder, we onthouden het ook beter. Het is al langer bekend dat online platforms als Facebook hier handig op in spelen, waardoor we in een soort online bubbel terecht komen en alleen nog maar content zien die onze eigen hypothese bevestigt.

De grootte van het probleem werkt verlammend

Paul de Lange is hoogleraar psychologie aan de Vrije Universiteit en gespecialiseerd in klimaatpsychologie. Ook hij zegt in een interview met Trouw dat de omvang van het klimaatprobleem extra remmend kan werken op actie. “Mensen zijn vatbaar voor de gedachte: wat kan ik nou bijdragen?” Het idee dat één warmtepomp niets bijdraagt, kan ontmoedigen. Dat blijkt ook uit cijfers van recent onderzoek van het NIBUD: bijna de helft van de huiseigenaren is niet van plan hun woning snel te verduurzamen. De Nationale Monitor Energietransitie 2019 laat een soortgelijk beeld zien: mensen zijn afwachtender geworden en kijken eerst naar wat de overheid gaat doen voordat ze zelf actie ondernemen.

We willen niet alleen voorop

We zijn bang om voorop te lopen en alleen te staan. Tenslotte zijn we kuddedieren. We denken over het algemeen ook vaak dat we veel meer met het klimaat bezig zijn dan bijvoorbeeld onze buren. Dat blijkt vaak niet zo te zijn als je het gesprek eenmaal aangaat. “Als we weten dat de buren ook aan de slag gaan met duurzaamheid, willen we het na-apen. Zo werkt ons oerbrein,” zegt Annemarie Pronk (adviseur in klimaatpsychologie) in Trouw.

Huidige leefstijl

Het Amerikaanse magazine Psychology Today komt nog met een andere verklaring. Het is moeilijk omgaan met een ramp, die zich uitspreidt over decennia en die alleen maar afgewend kan worden als we letterlijk alles aan onze huidige leefstijl veranderen. Stop met autorijden, stop met vliegen, eet geen vlees meer, isoleer je huis, schaf zonnepanelen aan, koop geen fast fashion meer, investeer in windmolens etc etc.

Klimaatverandering heeft betrekking op alles en lijkt daardoor onbegonnen werk. Het is makkelijker om de klimaatproblemen aan de kant te schuiven en te kiezen voor zelfbehoud op korte termijn. We sluiten onze ogen of ontkennen zelfs de feiten om onszelf te beschermen tegen ongemakkelijke waarheden. Het is een primitief verdedigingsmechanisme van ons brein.

Eén stap tegelijk

Een oplossing hiervoor is natuurlijk het geleidelijk invoeren van veranderingen. Eet één keer per week geen vlees meer. Neem één dag per week de trein naar je werk in plaats van de auto. Koop één kledingstuk minder per maand. Zet je verwarming één graad lager en douche een minuut korter. Op die manier is het te overzien en hebben we toch het gevoel dat we goed bezig zijn. En dat is ook wat waard. Samen staan we sterk en vele losse druppels vormen een oceaan.

Wat voor invloed heeft de klimaatverandering op jouw brein? Laat het ons weten door hieronder een reactie achter te laten. 

Over de schrijver

27 reacties op “Waarom ontkennen mensen klimaatverandering?”

  1. Iedereen die een beetje opgelet heeft met aardrijkskunde weet dat de aarde in de afgelopen miljoen jaar grote en kleine ijstijden heeft gekend. Periodes waarin de aarde 10-tallen grader kouder was dan en dat de aarde ook elke keer weer is opgewarmd.

    Het is grenzeloos naief om te veronderstellen dat de mens hier een significante invloed op zou kunnen hebben

    Waar ontkenners cognitieve dissonatie wordt verweten zou ik de “beleivers” religieus fanatisme verwijten

  2. Hi. Er zijn gelukkig wel meer deskundige psychologen op dit gebied. Er is een start bijeenkomst op 29 Mei van Klimaat Psychologie Alliantie Nederland, naar voorbeeld van Climate Psychology Alliance dat al 10 jaar bestaat in Engeland.

    1. Je beschuldigt mensen van cognitieve dissonantie maar staat duidelijk niet open voor argumenten/feiten die je geloof zouden kunnen ondermijnen.

  3. Uit bovenstaand artikel:

    Iets wat bij NUJij van NU.nl trouwens niet meer kan: “Het is niet toegestaan aantoonbare onwaarheden te verspreiden. Het ontkennen van klimaatverandering valt daar ook onder.”

    Is dit niet heel erg raar?
    Wat mij betreft zegt dit al genoeg.
    Ik vind hetkanwel een hele leuke pagina, maar jammer dat jullie hier niet beter naar kijken en niet dieper kijken naar wat er achter het promoten van klimaatveranderingangst zit.

  4. Ik ken geen mens die zegt dat het klimaat niet veranderd. Dat doet het al miljoenen jaren en is dus niet vreemd. Dat het klimaat veranderd heeft niets met de mens te doen. Dat een mens veel CO2 produceerd is bekent omdat we ademen moeten en wat er voor elk mens bijkomt om hem in leven te houden is nog veel meer. De milieufanaten moeten dus maar promoten om de mensheid te reduceren.
    De zeespiegel stijgt niet. Nederland klinkt alleen maar in. De gletsers op Groenland groeien al weer jaren. De temperatuur stijgt alleen maar omdat de cijfers gemanipuleerd worden. Daarom zijn de hittegolven uit het verleden verdwenen.
    In mijn 82 jaar is de meimaand nog nooit zo koud geweest. Nu al zijn/ worden de temperatuurcijfers in de USA en Canada al veranderd om het vooral warmer te laten lijken.
    Willem Barendz probeerde on de Noord te varen maar had pech door tegenwind en te laat vertrokken. Het was mogelijk om boven lang Siberië naar Japan te varen en toch verteld u dat dat vandaag niet mogelijk is omdat het warmer zou zijn dan toen.
    De titel had beter kunnen luiden: Waarom geloven mensen klimaatverandering door de mens?
    Allemaal grote onzin

    1. Het is lastig om opinie, mening, standpunt, hypothese, geloof, feit, bewijs, model, wens, idee, en dergelijke begrippen en betekenissen goed uit elkaar te houden en toe te passen. Wetenschappers geloven ook dingen en bestrijden elkaar. Maar er is een groot verschil met niet wetenschappers en dat is dat ze gehouden zijn aan spelregels in wat en hoe ze dat doen. Die spelregels kennen en toepassen maken in het algemeen of iets erkend kan worden als relevant (in de wetenschap) of niet. Klimaat verandering door de mens als aangegeven door de IPCC is de enige wetenschappelijke verklaring die binnen die ertenschappelijke spelregels standhoudt. Andere verklaringen zijn tot nu toe niet gevonden. Dat is de reden dat gezegd wordt dat de mens de oorzaak is. Of je dit vervolgens fijn vindt of niet is iets anders. Nog iets anders is het tempo van klimaat verandering. Binnen dezelfde spelregels van de wetenschap ligt dit sinds de laatste halve eeuw desastreus hoog. Dat is het probleem.

      1. Hoi Rembrandt,

        Zoals ik eerder al aangaf werkt het IPPC met modellen. Het door jou aangehaalde ‘desastreuze tempo van de klimaatverandering’ is niet anders dan een model met mogelijke scenario’s: 0,5 graad of 1,5 graad opwarming over zoveel jaar etc. De werkelijkheid zoals afgemeten aan de zeespiegelstijging laat zien dat die modellen niet kloppen: de zeespiegel stijgt nl. al vele jaren in hetzelfde tempo, ondanks de toename van CO2 in de atmosfeer in de afgelopen jaren. Dat is onlangs nog bevestigd door een uitgebreid onderzoek van Deltaris. Salomon Kroonenberg legt uit waarom de zeespiegel stijgt: dat heeft alles te maken met de laatste ijstijd. (niet om ongerust van te worden trouwens want het is letterlijk millimeterwerk per jaar).

        Dus of je het nou fijn vindt of niet: de modellen van IPPC zijn niet conform de realiteit. Een toename van het CO2-gehalte van de atmosfeer zorgt niet voor een versnelling van de zeespiegelstijging.

        Hoe zit het dan met al die wetenschappers en hun ‘consensus’ zal jouw reactie zijn? Dat is simpel: global warming is puur politiek en geen wetenschap. Consensus bestaat niet in de wetenschap, alleen in de politiek. Wetenschap heeft ook niks met geloof te maken i.t.t. de politiek. Het zijn mensen die elkaar bestrijden. Wetenschappers zijn ook mensen. Een wetenschapper hoeft geen verantwoording af te leggen aan andere wetenschappers over zijn geloof, maar wel over zijn methoden. Klopt het model met de realiteit? Klopt de causaliteit? Zijn er andere factoren die een rol spelen? Klassiek is het voorbeeld van de professor uit Zweden die zijn studenten uitlegde waarom het grotere aantal ooievaars op het platteland niet de oorzaak is van het hogere geboortecijfer.

        Toen een groep van 100 wetenschappers stelling had genomen tegen de relativiteits-theorie van Albert Einstein, was diens reactie:
        ‘Why 100 authors? If I were wrong, then one would have been enough!’ – Albert Einstein

  5. De zon bepaald of het warmer of kouder word in combinatie met zonnevlekken, het heeft niets toemaken met het CO2 gehalte, eigenlijk een hoger CO2 gehalte is eigenlijk veel beter want daar groeien de planten en bomen van, lagere school.

    1. Stapje verder, Middelbare school vak natuurkunde: CO2 (en andere broeikasgassen) weerkaatsen energie/warmte terug naar de aarde. Vakgebied natuurkunde + biologie: CO2 wordt opgenomen door chlorofyl en zorgt voor aanmaak zuurstof. Biologische invulling: Afname bossen (door bv kap en bosbranden) en natuurgebieden, zorgen voor minder opname CO2 terwijl CO2 uitstoot nog steeds toeneemt. En nog een natuurkundig feitje: Wit (de ijskappen) weerkaatst zonlicht en donker (zee en aardekleur) neemt energie/warmte op. Een ander broeikasgas, methaan, komt vrij door o.a. gecomposteerde planten (uitscheiding door bv planteneters) en tegenwoordig ook door smelten van de permafrost waar eenzelfde soort chemische reactie plaatsvindt. Dit alles heb ik geleerd op de middelbare school in de jaren ’60/’70 ….. Alleen al met bovengenoemde informatie kom ik al tot de conclusie dat ruim 7 miljard mensen op deze aardkloot wel degelijk een (zeer) grote invloed hebben op de versnelling van klimaatverandering.

    1. Geo-engineering om het klimaat te beïnvloeden heeft grote risico’s. Het is een paardenmiddel dat hooguit in uiterste nood kan worden gebruikt. Lees maar eens het artikel over geo-engineering op Wikipedia.

  6. Ik denk dat de genoemde oplossingen zoals één keer per week een vegetarische maaltijd nuttigen of één keer per week niet met de auto naar je werk niet meer helpen. Daarvoor is het nu al te laat. Want hoeveel mensen zijn echt daadwerkelijk betrokken bij het milieu. Als ik kijk naar mijn eigen omgeving dan zijn er misschien van de 3000 mensen 5 echt bewust en doen er ook wat aan.

    Negentig procent van de mensen ontkennen de opwarming echt niet, maar doen vervolgens niets, behalve een beetje afval scheiden. Dan is er een groep die het ook erg vind en wel wil, maar overal mitsen en maren ziet. De 0,1% die echt actie onderneemt moet het dus dragen. En deze laatste groep is al vegetariër of veganist, die doet alles met de fiets of openbaar vervoer, gaat niet met het vliegtuig op vakantie, gebruikt geen onnodig energie of water ( elke dag douchen is dat echt nodig, bij de wastafel kan ook), zet de kachel veel lager, dan die ene graad en trekt twee vesten en pantoffels aan, koopt alleen dingen die nodig zijn en niet voor de leuk of gezelligheid.

    Betekent dit dan dat we alleen nog maar sober mogen leven, want dat wil niemand. Nee we mogen met elkaar leven. We mogen er voor elkaar zijn. Niet meer met veel hebben, maar er veel voor elkaar zijn.

    Dat is voor velen van ons een moeilijke beslissing. Kan ik delen met anderen. Kan ik er zijn voor anderen. Wijs niet naar de grote industrie en naar de politiek, iedereen is verantwoordelijk voor wat hij of zij zelf doet. De industrie maakt wat de consument zelf wil. En de politiek wil grote groepen volgers hebben, dus niet die paar mensen die sober willen leven.

    Maar eerlijk gezegd zal die 0,1% niet groeien. De Greta Thunbergs van deze wereld zijn dun gezaaid.

  7. Klimaatverandering is een feit. Het klimaat verandert altijd. Dan is het warmer, dan weer kouder. Geoloog Salomon Kroonenberg die gewend is om de lange termijn te bestuderen weet dat klimaatverandering altijd plaats heeft gevonden dus ook al ver voor de industriële revolutie. Dat de mens bijdraagt aan de klimaatverandering is geen feit. De zgn. ‘bijdrage’ van de mens aan de klimaatveranderingen is gebaseerd op modellen. Deze modellen dienen over een langere tijdsspanne te worden gevalideerd. Deze validatie heeft nog niet plaatsgevonden. Pas wanneer dat is gedaan en alle andere invloeden zijn uitgesloten mag je concluderen dat de mens bijdraagt aan de verandering van het klimaat. Het heeft dus geen pas om hier op vooruit te lopen en allerlei psychologen aan het woord te laten om een verklaring te geven voor ‘klimaatontkenning’. Er valt niets te ontkennen wat het klimaat is geen constante. De bijdrage van de mens aan ‘klimaatverandering’ is niet bewezen. Ik wordt daarom liever niet als ‘klimaatontkenner’ weggezet. Deze psychologen kunnen zich beter afvragen waarom de mensheid zich zo eenvoudig een ‘klimaatprobleem’ laat aanpraten. Omdat we kuddedieren zijn misschien? Dus bij deze Paul (ik heb nog met je gevoetbald vroeger 🙂 toen er nog niemand had gehoord van klimaatverandering, maar wel van zure regen overigens)

    1. Ik sluit me helemaal aan met het verhaal van Herman Veerkamp, lees ook eens op http://www.climategate.nl, daar lees je het andere verhaal, het is de grootste misleiding, of misschien moet ik zeggen vergissing dat de mens ook maar iets kan veranderen aan het klimaat!

    2. ben het helemaal met herman eens.
      het is maar net hoeveel je het brengt met elan en zonder de juiste kennis.
      sommigen laten zich alles maar aanpraten door mensen die denken belangrijk te zijn.

      advies zoveel mogelijk aan het klimaat te doen maar zonder dwang zonder stemmingmakerij.

  8. Mijn gedrag is redelijk milieuvriendelijk. Toch raak ik in verwarring door de tegenstrijdige berichtgeving. Smeltende gletsjers of juist aangroei. Invloed van de zon of het gedrag van de mens.Voor mij is heel belangrijk de aarde niet verder uit te putten en te vervuilen.

Reacties zijn uitgeschakeld.