Wat dokters kunnen opsteken van boeren. Drie nieuwe benaderingen van ziekte

Een lijf is geen akker. Maar het menselijk lichaam reageert vaak hetzelfde op kwalen. Als je pesticiden spuit, dood je veel insecten. Maar niet allemaal. En je doodt ook de goede, ondersteunende soorten. Antibiotica doden ziekteverwekkers. Maar ook je goede darmbacteriën. Op haar tocht langs zeven biologische boerderijen ontdekte huisarts Daphne Miller dat ze daar intelligenter omgaan met ziektes dan veel dokters. Ze beschreef dit in haar boek Farmacology. Soms gebruiken artsen ladingen chemicaliën, biologische boeren zelden. Miller laat zich inspireren door ecoloog Aldo Leopold (1887-1948) met zijn uitspraak:’ Leer denken als een berg: waardeer alle relaties in de natuur en gebruik die.’ Daphne Miller beschrijft hierop aansluitend, drie nieuwe methoden tegen ziekte. Lees ze hier…
Als je een bacteriële ziekte blijft bestrijden met chemische middelen, wordt op den duur een deel van die bacillen resistent. Als boeren insecten bestrijden met pesticiden, zal een deel muteren en overleven. Inmiddels denken veel boeren al minder rechtlijnig dan medische onderzoekers, mede door ecoloog Aldo Leopold. Die schreef in A Sand County Almanac (1949) ‘Eerst dacht ik dat doden van wolven meer herten zou opleveren, dus bejaagde ik ze. De berg waar de wolven woonden dacht er anders over. Het doden van de roofdieren leidde ertoe dat alle eetbare struiken werden weggevreten. Uiteindelijk zag ik een kale berg, bevuild met botten van doodgehongerde herten, waar ik als jager een rijke kudde verwachtte. Dat was het moment waarop ik leerde te denken als een berg.”
Gophers
Andrew Mariani, een Californische wijnboer, vertelde Miller hoe hij dezelfde fout maakte. Mariani ontdekte bosjes ratelslangen die de heuvels boven zijn wijngaard waren afgedaald op zoek naar water. Hij hakte de schijnbaar nutteloze, giftige dieren een voor een de kop af. Korte tijd later stierf heel zijn jonge aanplant door een plaag van gophers, een soort gangengravende marmotten, die de plantenwortels doorbeten. Ratelslangen zijn hun natuurlijke vijanden.
Mariani is sindsdien heel anders gaan boeren. Door jarenlang zeer nauwkeurig alle processen in zijn gaard te observeren, ontdekte hij dat je goede en slechte dieren hebt en dat geldt zeker ook voor insecten. Eigenlijk is hij vooral bezig goede insecten naar zich toe te halen: “Je denkt misschien dat we hier een wijngaard onderhouden, maar eigenlijk ontwerpen we een insectarium, een complexe samenleving van insecten. Kijk, drie spintmijten vernielen dit blad. Maar kijk daar eens: gaasvliegen, aangetrokken door nectar van onze kruiden en bosbessenstruikjes. Die gaan de spint opeten. Dus ik hoef me geen zorgen te maken.”
Lieveheersbeestjes
Verstoringen pakt Andrew nu aan in een oplopende reeks van intensiteit. Stap 1 is per veld de behoeftes onderzoeken en die stimuleren met bijvoorbeeld ‘goede’ insecten en planten die goed zijn voor de vochtbalans. (kruiden zoals venkel trekken vocht aan, wat luis ontmoedigt. Bloemen lokken lieveheersbeestjes, die luizen eten). Stap twee is ‘geurvallen’ zetten die plaaginsecten weglokken en uitheemse insecten die de plaagdieren aanvallen. Helpt dat allemaal ook niet, dan komt stap drie: zwavel en olie strooien, maar zo weinig mogelijk en alleen waar het echt moet. Meestal is stap 1 al meer dan genoeg.
Daphne Miller en ziekte
Mariani denkt in terroir, dat is de totale omgeving waarin wijn rijpt, inclusief weer, grond en klimaat. Wie denkt in terroir, bouwt een diepe band op met zijn landschap waardoor je erin overleeft, en zelfs heel goed leeft. Het betekent, alle levensvormen onderkennen en een plek geven. Ook ziekteverwekkers, die probeer je ze te beheersen, in plaats van ze uit willen roeien. Alles doden kan onverwachtse gevolgen hebben, kijk naar de wolven en ratelslangen. Haviken bijvoorbeeld vliegen graag in gebieden rijk aan muizenvoedsel. Bessenstruiken en pruimenbosjes in wijngaarden nodigen wespen uit die ook jagen op blad- en worteleters.
*Stap 1 in het voorkomen van kwalen is het goede versterken. Bij mensen betekent dat het immuunsysteem stimuleren, zodat dit ziektecellen aanvalt. Dat doe je door je darmflora te optimaliseren (yoghurt, peulvruchten, water), genoeg te slapen, lichamelijke beweging, vooral plantaardig voedsel te eten, en verstandig om te gaan met stress, bijvoorbeeld door aan mindfulness te doen.
*Stap 2 in de wijngaard: aangetaste bladeren verwijderen en de natuurlijke omgeving strenger controleren. Een ziekteverwekker kan alleen bloeien in een ondersteunend milieu, net als een plant. Dus verander je dat. Een suikerarm dieet, licht basisch door vele groentes en een minimum aan vlees, ontmoedigt ziekteverwekkers. Qua levensstijl gaan afwisseling en activiteit ziektes tegen. Muizen in gezellig aangeklede kooien met vele activiteiten worden minder snel ziek dan soortgenoten in kale, saaie kooien.
*Stap 3: in de wijngaard wordt geolied en gezwaveld; gedoseerd en plaatselijk toepast. Het lijkt op de pillen en de poeders van de huisarts, zolang het geen herhaalrecepten worden. Het betekent een ziekte enigszins bestrijden. Je houdt de ziektekiemen bezig, maar probeert ze niet uit te roeien, anders muteren ze tot resistente bacillen. Ziektes zijn geen enge indringers die je er uit gooit. Die kiemen zitten in bepaalde hoeveelheden in ons milieu en horen daar. Zorg vooral dat het er niet zoveel worden dat ze de gunstige bacillen vernielen en de gezondheid ondermijnen. (N.B.Dit geldt voor gewone ontstekingen, verkoudheden, kwaaltjes;  niet voor incidentele, levensbedreigende infecties die de volksgezondheid bedreigen!)
Bron: Daphne Miller, Farmacology
Lees ook
Goede bacteriën essentieel voor immuunsysteem
Top 5 etenswaren om je weerstand te verbeteren
Tuinieren, hoeksteen voor gezond en sociaal leven