Voor veel mensen is de wintersport de favoriete vakantie van het jaar. Maar de opwarming van de aarde heeft grote gevolgen voor de sneeuwcondities. Steeds vaker ligt er te weinig sneeuw om goed te kunnen skiën of snowboarden. Betekent dit, dat het einde van de wintersport in zicht is? Of kunnen we de wintersportvakantie opnieuw uitvinden, maar dan een stuk duurzamer?

Bijna een miljoen Nederlanders gaan in de wintermaanden op wintersport. En de wintersport is – net als alle andere vakanties – geen duurzame activiteit. Toch kunnen we als toerist heel veel doen om de uitstoot van onze vakantie te verminderen. Maar hoe? Speciaal voor de Anders Reizen maand nodigde het Franse gebied Isère me uit om met de Thalys en TGV naar Grenoble te reizen om in het Franse skidorp Oz en Oisans te ervaren hoe een duurzame wintersportvakantie eruit kan komen te zien.

Anders Reizen Maand
Van 15 januari tot en met 16 februari is het Anders Reizen Maand op hetkanWEL. In deze maand komen er extra veel blogs online over andere, meer duurzame manieren van reizen. Van fietsvakanties tot eindeloze wandelingen. Van eeuwig op reis met een omgebouwd busje, auto of zeilboot tot weekendjes weg vol avontuur. Van luieren in een hangmat tot stedentrips vol activiteit. We brengen inspirerende verhalen vol avontuur en praktische tips, bijvoorbeeld over het vinden van internationale treinreizen zonder al te veel gedoe en geregel. Wil jij niks missen van deze heerlijke wegdroommaand?
Wil je niets missen? Schrijf je dan nu in voor de speciale nieuwsbrief. 

Wintersport: met de trein naar de Alpen

Na een ontspannen en voorspoedige treinreis kom ik aan op station Grenoble. De stad ligt midden tussen de bergen en vanaf het station is het nog maar een (klein) uurtje naar mijn bestemming. Het is er fris, maar sneeuw had ik onderweg nog niet gezien. Een taxichauffeur staat klaar om me op te halen. Hij komt oorspronkelijk uit Engeland en woont al 20 jaar in het gebied. We raken aan de praat en ik grijp mijn kans om hem meteen het hemd van het lijf te vragen. De meest prangende vraag is natuurlijk of er in de bergen sneeuw ligt.

Klimaatverandering is duidelijk zichtbaar in de bergen

“Ja. Er ligt sneeuw”, maar hij zet er meteen een kanttekening bij: “klimaatverandering is duidelijk zichtbaar in de Alpen. Het skiseizoen is korter, de sneeuwgrens trekt langzaam de berg op en de sneeuwzekerheid is door extreme temperatuurverschillen in de winter vaker onzeker”. “Maar”, voegt hij er met een grote grijns aan toe: “Het dorp Oz en Oisans ligt op 1350 meter. Daar is niet altijd sneeuw, maar we hebben de Pic Blanc. De top van de berg is 3300. Daar is altijd sneeuw en is de start van de langste zwarte afdaling van Europa, wel 16 km.” Ik slaak stiekem een zucht van verlichting.

Een waterkrachtcentrale

In het kleine uur dat we in de auto zitten, vertelt hij me niet alleen over de sneeuwcondities, de uitdagingen van het leven van een Brit in Frankrijk, maar ook over de duurzame manier waarop het dorp aan energie komt; door een waterkrachtcentrale. Het gesprek is zo leuk, dat het uur voorbijvliegt en ik na een reis van 8 uur fris en fruitig op mijn bestemming aankom.

Een klein, autovrij dorp

Oz en Oisans tovert meteen een glimlach op mijn gezicht. Dit autovrije dorp bestaat uit mooie houten chalets, appartementen en hotels en is volledig in harmonie gebouwd met de omgeving. Het centrale plein: een ski-wei voor de allerkleinsten. Het dorp mag dan klein zijn, maar het heeft alles; restaurants, winkels, twee leuke barretjes ski-shops en twee gondelliften, 250 km pistes en de mogelijkheid om naar het naastgelegen drukkere Alpe d’Huez te skiën.

Over Isère
Oz en Oisans is gelegen in de Isère in het zuidelijke deel van de Franse Alpen en bestaat voor een groot deel uit hooggebergte. Kenmerkend zijn de hoge bergtoppen, ruige natuur, gletsjers, valleien en bossen. Je kunt er eindeloos skiën, wandelen, mountainbiken, klimmen en genieten van de rust. In het departement liggen verschillende bergmassieven, waaronder de Écrins, de Belledonne, de Vercors en de Chartreuse, allemaal onderdeel uitmakend van de Alpen. De hoofdstad Grenoble – in 2022 duurzame Europese hoofdstad - is per TGV trein te bereiken. 
Hier vind je meer informatie. 

Toerskiën met een gids

Na een rondje door het dorp, ga ik meteen ski’s huren, want de volgende ochtend heb ik een afspraak om te gaan toerskiën met een groepje en een gids. Toerskiën is misschien wel de meest duurzame manier van skiën, want je loopt met vellen onder je ski’s zelf de berg op. Als je gaat toerskiën heb je wel ervaring en een goede conditie nodig, maar ook speciale ski’s en schoenen, want de hak van je schoen moet los en vast kunnen. Los als je omhooggaat en vast als je naar beneden skiet. Antoine, de eigenaar van de skishop, vertelt me dat toerskiën tijdens corona een enorme vlucht nam. De liften waren dicht, maar mensen wilden toch graag van de bergen en de wintersport genieten. Dat kon alleen door zelf naar boven te lopen.

Slow skiën

Het toerskiën is behoorlijk inspannend, maar doordat je langzaam stijgt en vaker stopt om op adem te komen, heb je veel meer tijd om van de natuur en de bergen te genieten. Slow skiën dus. Je krijgt echt een ‘alleen op de wereld’ ervaring. De verschillen met het ‘gewone’ skiën, zijn groot. Geen drukke pistes en rijen voor de liften, maar overal om je heen alleen maar sneeuw en bergen. Hij vertelt verder: “Toen de liften weer opengingen, stapten de meeste skiërs weer over op het alpineskiën, maar zij gaven wel aan, de schoonheid van de Alpen bewuster te hebben ervaren.” Hij heeft mij in elk geval helemaal enthousiast gemaakt en ik kan niet wachten tot het zover is.

Toerskiën met minimale uitstoot

De volgende ochtend sneeuwt het. Grote vlokken vallen uit de lucht en ik zie geen hand voor ogen. Heel even ben ik teleurgesteld. Ik had gehoopt tijdens het klimmen te kunnen genieten van het uitzicht en een zonnetje, maar schaam me (na al die discussie over skischaamte) voor deze gedachte, want de sneeuw is hard nodig in het gebied. Goed ingepakt en gewapend met mijn uitrusting, een schep en een lawinepieper (waar ik een beetje de zenuwen van kreeg, maar ook dat wende snel) ga ik op pad. Op de afgesproken plek staat Patrick, onze berggids. We nemen een klein stukje de lift (dus helemaal CO2 neutraal is het ook niet) en krijgen een korte instructie hoe we het beste kunnen lopen; glijden, zonder je voeten op te tillen. Klinkt gemakkelijker dan het is, merk ik als we op pad gaan.

Alpensneeuwhoentjes

Terwijl ons groepje langzaam maar zeker stijgt, trekken de wolken voorbij en laten de hoge toppen van de bergen zich toch nog aan ons zien. Er is verder niemand anders om ons heen. Als we even stilstaan, zien we een aantal Alpensneeuwhoentjes vliegen. De gids zegt dat we stil moeten zijn om hun roep te horen en ineens zitten we midden in hun conversatie. We blijven iets langer dan noodzakelijk – want het is heerlijk om onze hartslag wat naar beneden te brengen – luisteren naar hun ‘gesprek’. Als we vragen of ze zich aan ons storen, schudt de gids zijn hoofd. Mensen en dieren leven al zo lang samen in de Alpen. Ze nemen geen aanstoot aan ons. Dat bewijzen ook de gemzen die we later van een afstandje zien. Ik kan mijn geluk niet op.

Lokale producten voor de lunch

Na uren lopen in de wolken, de zon en de sneeuw, bereiken we ons hoogste punt. We halen de vellen van onze ski’s en glijden door de verse sneeuw naar beneden. Moe, maar voldaan stoppen we bij een restaurant op de piste, voor een late lunch. Het menu bestaat uit lokale, vegetarische en vegan gerechten, klaargemaakt in een kleine keuken en op een barbecue in het midden van het restaurant. Rozig genieten we van vegetarische burgers, vegan salades en pasta’s en een lokaal glas wijn. We nemen echt de tijd om van het eten te genieten, wat helemaal past in de gedachte van het ‘slow’ skiën.

Hoe motiveer je toeristen om zich duurzaam te gedragen?

’s Avonds spreek ik tijdens het eten met de directeur van de VVV van Oz en Oisans. Ooit was hij coach van het Franse vrouwenskiteam met wie hij drie keer naar de Olympische Winterspelen ging. Skiën is zijn leven, maar hij weet ook dat het steeds minder vanzelfsprekend wordt dat er genoeg sneeuw ligt. Eerlijk vertelt hij over het dilemma waar hij – en vele collega’s in andere gebieden met hem – mee worstelt.

7.000 mensen afhankelijk van toerisme

“In het dorp en heel Isère zijn 7.000 mensen direct en indirect afhankelijk van toerisme. De komst van toeristen is dus essentieel voor de economie van het gebied, maar het is ook belangrijk dat toeristen zich duurzaam gaan gedragen”, vertelt hij.  “Maar hoe? Toeristen komen in de winter om van de sneeuw te genieten, maar zijn zich niet altijd bewust van de impact die ze met hun reis op het milieu en de kwetsbare natuur hebben. Daarnaast hebben ze tijdens hun vakantie ook niet altijd zin om zich daar druk om te maken. Hoe kun je ze dan toch motiveren om daar rekening mee te houden?”

Serge, de Belgische chef die het eten klaarmaakt, maakt het toeristen in elk geval gemakkelijk om duurzaam te eten. Dagelijks kookt en bezorgt hij maaltijden bij toeristen Deze maaltijden zijn gemaakt van lokale, voornamelijk vegetarische en seizoensgebonden producten.

Kiezen voor duurzaam vervoer

Naast bewust kiezen om duurzamer te eten en minder gebruik te maken van de liften, zijn er in het dorp allerlei mogelijkheden om te verduurzamen. De grootste uitstoot van een vakantie is de reis van huis naar de bestemming. De trein is daarbij de meest duurzame optie. Het geven van een korting op het verblijf in het dorp, of een gratis transfer vanaf het station, als je met de trein komt, zou mensen kunnen stimuleren om voor dit transportmiddel te kiezen.

Ook het vermijden van plastic en het stimuleren van toeristen om hun afval te scheiden helpt. Maar dat zijn praktische zaken. De grootste uitdaging ligt misschien wel bij bewustwording, het tot stand brengen van de verbinding van de toerist met de natuur.

Tijdens de wintersport vertragen

Tijdens het skiën voel je je vrij, maar ben je je niet altijd bewust van de plek waar je je bevindt. De rijke biodiversiteit die zich onder de sneeuw verstopt, blijft – in het gunstige geval van veel sneeuw – verborgen. De uitdaging is om daar toch aandacht voor te vragen. Bewezen is namelijk dat het gevoel van verbondenheid met de natuur ook leidt tot duurzamer gedrag. Dat kan door tijdens de wintersport te vertragen. Door te gaan toerskiën met een gids, die de sluier van de sneeuw een klein beetje oplicht en vertelt over het dieren- en plantenleven, maar ook door zelf contact te maken met de natuur.

Contact met de natuur

In Oz en Oisans zijn ze zich daar heel bewust van. Bijvoorbeeld door sneeuwyoga en yoga in het bos aan te bieden, maar ook door het hele jaar door te klimmen. Tijdens het toerskiën zag een vrouw die een bevroren waterval beklom. De muur van ijs was hoog en glad en terwijl de ene vrouw klom, stond haar vriendin op de grond en begeleidde haar. Ik keek vol ontzag naar de klim van de vrouw en bedacht dat dit is hoe we naar de natuur moeten kijken. Vol ontzag, maar ook dankbaar voor wat ze ons geeft. En als we daar nou allemaal wat beter voor zouden zorgen, kunnen we er misschien nog heel lang van genieten.

Tips om duurzaam op wintersport te gaan

1. Ga met de trein naar je bestemming. Dat is niet alleen leuk en ontspannen, maar ook de meest duurzame manier van vervoer.
2. Overnacht in een hotel, hostel of appartement waar ze echt aandacht aan duurzaamheid besteden.
3. Houd op vakantie – net als thuis – rekening met je energie- en watergebruik.
4. Eet zo veel mogelijk lokaal, seizoensgebonden, vegetarisch of plantaardig.
5. Scheid je afval en gebruik zo min mogelijk plastic.
6. Neem je eigen waterfles mee.
7. Geniet met volle teugen van de natuur en van je vakantie.
8. Inspireer anderen met je duurzame reiservaringen.

Meer tips? Die vind je hier. Wil je zelf ook een keer van de prachtige natuur in Oz en Oisans genieten? Kijk dan hier naar chalets en appartementen en hier naar hotels, hostels en guesthouses. Wil je de CO2 uitstoot van je skivakantie compenseren? Lees dan in dit artikel hoe dat werkt en waar je dit kunt doen

Tenslotte veel dank aan The North Face voor de duurzame jas, die mij heerlijk warm en droog heeft gehouden. Hier lees je meer over duurzaamheid bij The North Face. Wil je meer weten over de Anders Reizen Maand, klik dan hier.