“I just wanna say one word to you: plastics. There is a great future in plastics.” Deze bekende quote komt uit de Hollywood klassieker The Graduate uit 1967. En hoewel plastic inderdaad pas na de Tweede Wereldoorlog op grote schaal werd toegepast, werd het al in in 1907 uitgevonden. Toch werd ruim de helft van al ons plastic pas na het jaar 2000 geproduceerd en naar verwachting zal de productie nog verder stijgen tot zo’n 600 miljoen ton in 2025. Een leven zonder plastic lijkt ondenkbaar voor onze moderne maatschappij. Het zit overal in: van huishoudelijke apparaten (zoals koelkasten, stofzuigers en wasmachines) tot gebruiksvoorwerpen (zoals tv’s, computers en telefoons) tot aan medische apparatuur.
Het is een illusie te denken dat we helemaal zonder plastic kunnen, maar we kunnen wel zonder een groot deel. Zo wordt geschat dat de helft van alle plastic items voor eenmalig gebruik bedoeld is. Denk aan verpakkingen, tasjes, rietjes, roerstaafjes, koffiebekers. Gelukkig wordt er hard gewerkt om dit tegen te gaan. Zo is het EU-verbod op wegwerpplastic op 3 juli 2021 ingegaan en hebben we in Nederland sinds 1 juli van dit jaar statiegeld op kleine plastic flesjes. Dat scheelt een slok op een borrel als het gaat op zwerfafval, dat uiteindelijk via de wind en de rivieren in de zee terecht komt. Vanaf 31 december 2022 zit er in Nederland ook statiegeld op blikjes, die een plastic coating aan de binnenkant hebben. Ondertussen wordt er ook hard gewerkt aan alternatieven voor plastic, denk aan bioplastic, al bestaat hier nog geen goede recycle-stroom voor.
Plastic: de feiten op een rij
- Plastic werd in 1907 uitgevonden door de Belgische-Amerikaan Leo Baekeland. Hij noemde het bakeliet. Hierna vinden andere scheikundige nieuwe soorten plastic uit met andere eigenschappen. Vanaf 1950 verandert plastic onze manier van leven pas echt ingrijpend.
- In totaal is er sinds de jaren ’50 (tot 2017) zo’n 9,2 miljard ton plastic geproduceerd. Daarvan is iets meer dan een kwart nog in gebruik. De rest is dus afval.
- Plastic wordt gemaakt van aardolie, een eindige grondstof. Het duurt honderden jaren voordat het afgebroken is, maar het vergaat nooit, omdat het in microplastics uiteen valt en op die manier ons milieu blijvend vervuilt.
- In Europa gooien we jaarlijks per persoon 33 kilo aan afgedankte plastic verpakkingen weg.
- De hoeveelheid plastic afval die in 2040 naar verwachting in de wereldzeeën terecht komt is 29 miljoen ton per jaar. Dat is een verdrievoudiging van 2020.
- Plastic is niet altijd even goed zichtbaar. Zo zit in 60% van onze kleding plastic verwerkt. Denk bijvoorbeeld aan polyester of nylon. Bij elke wasbeurt komen microdeeltjes vrij die in ons water terecht komen.
- In 90% van onze cosmetica en verzorgingsproducten zitten microplastics verwerkt. Ook die komen na het wassen in ons water terecht.
- De oceanen en ons drinkwater is een groot probleem, maar volgens de Plastic Soup Foundation zijn de akkers waar ons eten groeit een nog groter probleem. Deze zijn 4 tot 23 keer zwaarder vervuild met microplastics dan de oceanen.
- We krijgen allemaal microplastics binnen. Wat dit voor gevolgen heeft op onze gezondheid weten we nog niet, omdat het onderzoek hiernaar nog in de kinderschoenen staat, maar wetenschappers maken zich wel zorgen.
Test je plastic kennis door het korte HetkanWEL plastic spel te spelen dat we in samenwerking met Sustainability Games maakte.
Zero waste lifestyle
Als gevolg van de toenemende plastic afval problematiek ontstond de Zero Waste beweging. De Française Bea Johnson, die met haar gezin in Californië woont, wordt vaak gezien als ‘de moeder’ van deze plasticvrije levensstijl, die wereldwijd navolging vindt. Zij schreef er in 2013 het boek Zero waste home over en verscheen naar aanleiding daarvan in menig Talkshow met haar inmiddels beroemde glazen pot van 1 liter met daarin al het restafval van haar en haar gezin (man en twee kinderen) van een heel jaar. Als je bedenkt dat de gemiddelde Nederlander 500 kilo afval per persoon per jaar produceert, dan is dat bewonderingswaardig te noemen. Om dit voor elkaar te krijgen formuleerde Bea Johnson de 5 R’s:
- Refuse: weiger alles wat je niet nodig hebt, van verpakkingen tot aan het product zelf.
- Reduce: verminder de hoeveelheid spullen die je hebt door actief te ontspullen en te consuminderen.
- Reuse: vervang wegwerpproducten door herbruikbare exemplaren (broodtrommels, groentezakjes, koffiebekers etc.)
- Recycle: pas als je niet kan weigeren, consuminderen of hergebruiken grijp je recyclen als laatste redmiddel, het is namelijk niet dé oplossing voor onze berg plastic afval.
- Rot: dat klinkt heel vies, maar het is gewoon composteer je groen afval. Bijvoorbeeld met behulp van het wormenkrukje of door middel van bokashi.
Ook in Nederland heeft de Zero Waste beweging inmiddels een stevige voet aan de grond gekregen. Denk aan Emily-Jan Townley, die het boek Leven zonder afval schreef. Aan de zussen Jessie en Nicky Kroon van het Zero Waste Project. Of aan Elisah Pals, die Zero Waste Nederland opzette.
15 tips voor een zero waste lifestyle
Afval verminderen, kan een hele klus zijn. Onze grootste tip is dan ook om het geleidelijk aan in te voeren. Geef jezelf de tijd om je eigen groentenzakjes mee te nemen naar de (super)markt of naast je waterfles ook een koffiebeker in je tas te doen. Langzaam zullen de gewoonten inslijten en is er weer ruimte om iets nieuws toe te voegen. Als je alles in één keer wil veranderen, is het risico namelijk dat het te veel en te overweldigend is met als resultaat dat je afhaakt en dat willen we voorkomen. Afval verminderen en het gebruik van plastic terugschroeven, is namelijk ook leuk!
1. Maak je eigen schoonmaakmiddelen.
2. Maak je eigen cosmetica: van shampoo tot deodorant.
3. Verminder de hoeveelheid plastic die je naar huis sleept: in deze blog geven we je tips.
4. Neem altijd je eigen boodschappentas mee naar de supermarkt of naar de markt.
5. Neem je eigen bakjes, tassen en/of (groente)netjes mee voor al je boodschappen.
6. Kies voor producten zonder, met zo min mogelijk, of duurzaam verpakkingsmateriaal.
7. Zeg nee tegen rietjes en neem altijd je koffiebeker en hervulbare waterfles mee. Er zijn steeds meer gratis waterpunten, ook op stations.
8. Laat spullen repareren die kapot gaan en vervang alleen wanneer noodzakelijk.
9. Doe geen impulsaankopen: laat je niet verleiden door marketing.
10. Gebruik zeep en shampoo in bar vorm in plaats van in plastic flessen. En let op microplastics in verzorgingsproducten.
11. Maak een weekplanning voor wat je gaat eten. Zo voorkom je restjes die in de vuilnisbak eindigen.
12. Koop losse thee in plaats van in zakjes.
13. Gebruik geen tissues, servetten of keukenrol, maar gebruik katoenen doeken en servetten.
14. Gebruik washandjes in plaats van watjes.
15. Geniet van het leven door dingen te doen in plaats van te kopen.
Wil je meer tips om plastic te minderen? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief en krijg een gratis PDF met 50 dingen die je kan doen om plastic te verminderen.
Boodschappenlijst voor een zero waste lifestyle
Voor zero waste schoonmaken heb je een aantal producten in huis nodig. Het beste is om ze in bulk te kopen. Dan heb je natuurlijk het minste afval. Hier zijn alvast vijf recepten voor schoonmaakmiddelen om meteen mee aan de slag te gaan.
Wat heb je nodig?
1. Baking soda
Baking soda heeft een bindende effect in deeg en dat maakt het ook geschikt om mee schoon te maken. Zo hechten vieze geurtjes zich aan het zuiveringszout, werkt het als schuurmiddel in de badkamer en kun je het gebruiken in de was. In dit artikel zetten we 40 toepassingen voor je op een rij.
2. Zout
Schoonmaken met zout werkt eigenlijk een beetje hetzelfde als schoonmaken met baking soda. We zetten een 16 opties voor je op een rij.
3. Natuurazijn
Een andere krachtpatser om mee schoon te maken is natuurazijn. Natuurazijn wordt al duizenden jaren gebruikt. Het helpt om vlekken mee te verwijderen. In combinatie met baking soda kun je er je huis mee schoonmaken. We zetten 25 manieren om azijn te gebruiken, voor je op een rij.
4. Etherische oliën
Natuurazijn en baking soda ruiken niet, of niet lekker. En als je dan toch aan het schoonmaken bent, vind je een prettige geur in je schone huis misschien wel lekker. Daarom kun je aan je zelfgemaakte schoonmaakmiddelen wat druppels etherische oliën toevoegen.
5. Alcohol
Alcohol zorgt voor mooie, streepvrije spiegels en ramen. Een deel water, een deel alcohol en een deel natuurazijn en klaar ben je.
Verder nog…
6. Citroen, citroensap en/of citroenzuur
7. Marseille zeep, Sunlight zeep of (vloeibare) groene zeep
8. Glycerine
Q&A over zero waste schoonmaken
Vraag 1
Is schoonmaakazijn net zo goed als natuurazijn voor het milieu?
Antwoord:
Schoonmaakazijn kun je beter niet gebruiken, want het is een synthetisch product. Natuurazijn werkt prima of gebruik citroenzuur. Dat werkt ook op dezelfde manier; effectief maar wel milieuvriendelijk
Vraag 2
Kun je beter producten (zoals azijn) verpakt in plastic gebruiken (nadeel: plasticsoep), of producten verpakt in glas (zwaar om te vervoeren en dus meer CO2-uitstoot)?
Antwoord:
Wij kiezen meestal voor glas in plaats van plastic. Het is dan wel zwaarder, maar wel goed te recyclen. Glas met statiegeld is de meest duurzame oplossing. Hergebruik is het allerbelangrijkste.
Vraag 3
Wat gebruiken jullie om de wc goed schoon te krijgen, zonder grijs/blauwe waas in de wc pot?
Antwoord:
Wij gebruiken voor de wc baking soda en citroenzuur of azijn, bruist lekker en werkt perfect!
Vraag 4
Ik kan alleen maar Zilver Soda kopen bij mijn supermarkt in plaats van baking soda. Kan ik dit ook gebruiken? En zo ja, moet ik dan de hoeveelheden aanpassen?
Antwoord:
Dat is een ander product. Je kan er prima mee schoonmaken en ontstoppen (het haalt zeepresten bijvoorbeeld goed weg), maar het is niet iets wat zo lekker schuurt als baking soda of wat in combinatie met azijn of citroenzuur lekker bruist en het vuil losweekt.
Vraag 5
Werkt citroenzuur, een eetlepel opgelost in een fles water, net zo goed als natuurazijn?
Antwoord:
Ja, we zijn groot fan van citroenzuur! Werkt zeker net zo goed als azijn en is er ook een vervanging van.
DIY cosmetica
De een gebruikt iets meer dan de ander, maar iedereen heeft wel iets van cosmetica en verzorgingsproducten in huis. Denk aan gezichtscrème, bodylotion, tandpasta, handcrème, deodorant of shampoo. Het zal je verrassen hoeveel van deze producten je zelf kunt maken met een paar simpele ingrediënten. Dat scheelt afval, geld én je weet wat je op je huid smeert. Emily-Jane Townley deelt haar ervaringen en tips in haar blog over dit onderwerp dat ze voor HetkanWEL schreef.
DIY recepten zijn een uitkomst als je zelf aan de slag wilt gaan. En als je eenmaal de drempel over stapt, wil je echt niet meer anders. Om je te motiveren aan de slag te gaan, zetten we 9 verschillende recepten met eenvoudige ingrediënten voor je op een rij. Dan zit er altijd wel iets bij waar jij behoefte aan hebt!
Lippenbalsem
Make-up remover
Gezichtsmaskers
Handcrème
Scheerschuim
Bodylotion
Shampoo
Deodorant
Dagcrème
Waar kun je verpakkingsvrij boodschappen doen?
Samen met Zero Waste Nederland en hun lokale gidsen verzamelden we een heel aantal adressen waar je verpakkingsvrij boodschappen kan doen, variërend van webshops tot fysieke winkels of de markt. Sommige plekken staan helemaal in het teken van verpakkingsvrij, bij anderen staan ze positief tegenover het feit dat je je eigen verpakkingen meeneemt voor je boodschappen. Hier vind je onze lijst. Heb jij nog aanvullingen? Mail die dan vooral naar: redactie@hetkanwel.nl
Inspiratie
Wij worden heel blij van de stichting Juttersgeluk. Zij maken zeepbakjes van plastic afval dat ze op het strand vinden. De bakjes zijn niet alleen duurzaam, maar ook nog eens heel erg leuk!
Bouke en Iris, alias Het Bewuste Stel, gingen zero waste op reis en schreven daar een blog over. Ze geven je 6 tips die je heel gemakkelijk kunt toepassen.
Wist je dat je zero waste ook kan toepassen bij het koken? Niet alleen door verspilling tegen te gaan (we gooien een derde van ons eten weg!), maar ook door iets lekkers te maken van ‘afval’ zoals schillen of een de broccolistronk of van aquafaba (het vocht uit een blikje kikkererwten, dat je anders door de gootsteen spoelt).
We stuitten op de Rotterdamse webshop Perpetual Products. Ze zijn net begonnen en bieden allemaal eerlijke en zero-waste producten aan.
En op de kaart van Zero-Waste Nederland. Hier vind je heel gemakkelijk waar je bij jou in de buurt zero waste shops kunt vinden. Lees ook het verhaal van Elisah Pals, de oprichter van Zero Waste Nederland. Of kijk de masterclass terug die ze voor hetkanWEL gaf.
Ook Emily-Jane Townley van Leven zonder plastic gaf een masterclass bij hetkanWEL die je kan terugkijken. Haar boek vind je trouwens terug via ‘Onze aanraders’ in de shop. Hierin laat Emily zien hoe je in 10 stappen tot een ‘minimal waste lifestyle’ komt. Door haar praktische tips en positieve aanpak heb je binnen no time minder afval en draag je bij aan een gezonde planeet voor iedereen.
In de shop vind je trouwens nog een aantal boeken over het thema plasticvrij leven. Zoals het boek van de zero waste-goeroe Bea Johnson (alleen in het Engels te verkrijgen). En de boeken van de zusjes Jessie en Nicky Kroon over Het Zero Waste Project en hun receptenboek voor schoonmaakmiddelen en cosmetica: doe het zero.
De Plastic Soup Surfer, Merijn Tinga, kwam dit jaar (2021) met een boek waarin hij zijn verhaal vertelt dat af en toe leest als een avonturenroman. Van spannende surf- en sup-tripjes tot het succes van statiegeld op kleine flesjes, wat er mede dankzij zijn motie kwam. Lees ons interview met hem hier.
We spraken drie ondernemers, die hun tips met ons deelden om microplastics in je verzorgingsproducten te verminderen. Er staan een aantal hele handige apps tussen.
We krijgen ook regelmatig tips van lezers, die we je niet willen onthouden:
– Natuurlijk Emily-Jane met haar website Leven zonder afval of Elisah Pals met Zero Waste Nederland
– Green Evelien uit België heeft als missie om je te inspireren duurzamer te leven. Dat doet ze met leuke informatie en door duurzame producten te verkopen in haar webshop.
– Moniquevandervloed.nl heeft vooral heel veel leuke zero waste-recepten
– Monica van Aromalifestyle.nl vertelt je alles over etherische oliën en aromatherapie.
Wist je dat…
…er een zero-waste alternatief is voor wattenstaafjes in hele leuke kleuren…
…je brood in een stoffen zak twee weken in de vriezer kunt bewaren….
…IKEA glazen bewaarbakjes verkoopt die in de oven en de vriezer kunnen….
…glycerine te koop is in een dierlijke en plantaardige variant, opletten dus…
…citroenzuur net zo goed schoonmaakt als natuurazijn en in een papieren verpakking te koop is…
…tandenborstels van 100% bamboe gewoon composteren…
…dat een minimal waste-lifestyle veel gemakkelijker en vooral ook leuker is dan je denkt….
HetkanWEL organiseerde de Minimal Waste Maand in 2020 samen met uitgeverij Becht.
In 2021 organiseerde we de themamaand Plasticvrij Leven in samenwerking met Dille & Kamille en Zero Waste Nederland.
