In Nederland hebben we een druilerige (lees: recordnatte) zomer, maar mondiaal voltrekt zich een hitterecord van ongekende proporties. Het is het derde jaarrecord op rij en we zitten inmiddels in een ononderbroken reeks van 15(!) maandtemperatuurrecords. Statistisch haast onvoorstelbaar. Klimaatjournalisten Rolf Schuttenhelm en Stephan Okhuijsen van wetenschapssite Bitsofscience.org ontdekten dat het mondiale hitterecord van 2016 geen ‘piek’ is op de temperatuurgrafiek, maar een voorproefje van een veel warmere toekomst.
Rolf Schuttenhelm en Stephan Okhuijsen vergeleken de temperatuurmeetreeks van NASA met klimaatmodellen en historische verbanden tussen CO2 en de wereldtemperatuur. Ze kwamen tot het inzicht dat een groot deel van de opwarming door CO2 nu nog wordt gemaskeerd door vertragende factoren in het klimaatsysteem. Als de CO2-concentratie vanaf nu constant blijft, zal de waargenomen mondiale opwarming mogelijk nog verdubbelen, tot voorbij de internationaal afgesproken grenswaarden. Alleen daadwerkelijke verlaging van de CO2-concentratie kan deze ‘opwarming in de pijplijn’ nog voorkomen. Kern van het verhaal: als we niet snel iets doen, wordt het binnenkort heel warm op aarde.
‘Opwarming in de pijplijn’
Zelfs als de CO2-concentratie niet verder zou stijgen, zal de opwarming nog decennia doorzetten. Aanvankelijk gaat het daarbij om enkele tienden graden, maar op nog langere termijn kan de opwarming zelfs nog verdubbelen, bij een CO2-concentratie rond de huidige waarde van 404 ppm (‘deeltjes per miljoen’).
Een 25-delig literatuuronderzoek van Bits of Science wijst verschillende oorzaken aan: zo wordt een deel van de opwarming gecompenseerd door luchtvervuiling met zogeheten aerosolen, zwevende deeltjes in de atmosfeer. Deze aerosolen kunnen een fractie van het zonlicht blokkeren of reflecteren en zo zorgen voor afkoeling aan het aardoppervlak. Een andere belangrijke oorzaak is de ‘thermische traagheid’ van het klimaatsysteem. De atmosfeer kan relatief snel opwarmen, maar het duurt veel langer voor oceanen en ijskappen ook meegaan naar een nieuw warmer evenwicht. De massa van ijs en water vertraagt zo ook de opwarming van de atmosfeer.
Traagheid is zowel een probleem als een kans
De maskering van de opwarming lijkt goed nieuws, maar is in werkelijkheid eerder een probleem, volgens de Nederlandse klimaatjournalisten: “Met name de kunstmatige afkoeling door aerosolen maskeert de ernst van het onderliggende probleem, en daarmee het besef van de noodzaak voor verregaande CO2-reducties in het heden. Aerosolen blijven relatief kort in de atmosfeer en slaan dan neer op het oppervlak. De CO2-concentratie blijft daarentegen nog eeuwen verhoogd. Er komt een punt dat de lijnen elkaar gaan kruisen, en de werkelijke opwarming door CO2 versneld zichtbaar wordt.”
Ook de oceanen spelen een belangrijke rol. Zelfs nadat de CO2-concentratie is gestabiliseerd duurt het nog tenminste decennia voor oceanen en atmosfeer een nieuw temperatuurevenwicht creëren. Al die tijd zal de lucht verder opwarmen.
In theorie kan CO2-concentratie dalen
Toch zien Okhuijsen en Schuttenhelm de klimaattraagheid ook als een kans. Omdat de maximale opwarming van onze uitstoot nog niet zichtbaar is, kan ook een deel van deze ‘opwarming in de pijplijn’ nog worden voorkomen. Daartoe moet dan wel de CO2-concentratie daadwerkelijk omlaag worden gebracht.
“Het is theoretisch mogelijk de atmosferische CO2-concentratie te verlagen. De eerste stap is mondiaal de uitstoot zeer drastisch terug te brengen – dat kan alleen door effectief te stoppen met het grootschalige gebruik van fossiele brandstoffen als olie, kolen en gas.”
Helpende hand van ander traag proces
Vervolgens kunnen we ook nog een helpende hand krijgen van traagheid in het klimaatsysteem. Zo zullen ook de oceanen naar verwachting nog enkele decennia doorgaan met het opnemen van CO2. Als we alles op alles zetten kan op deze manier de CO2-concentratie weer onder de 400 ppm gebracht worden.
“Door de CO2-concentratie te verlagen kunnen we een onvermijdelijke opwarming van mogelijk nog 1 à 2 graden voorkomen. Momenteel boert de wereld echter nog de verkeerde kant op: de CO2-concentratie stijgt nog steeds – dit vergroot de problemen voor de toekomst nog verder.”
Context hitterecords
2016 gaat mondiaal waarschijnlijk het record van warmste jaar breken, zo berichtte eind juli het KNMI. 2015 en 2014 staan dan respectievelijk op plek 2 en 3 in de meetreeksen van gevestigde klimaatinstituten als NASA en NOAA.
Opmerkelijk is niet alleen deze opeenvolging van warmste jaren, maar ook de extremiteit in maandrecords. De laatste vijftien maanden hebben elk opnieuw het mondiale hitterecord voor die respectievelijke maand gebroken. De recente versnelling in de opwarming wordt veroorzaakt door een samenspel van El Niño en andere factoren.
Ten opzichte van het verwachte jaarrecord van 2016 resteert nog ongeveer 0,25 graden Celsius tot het tijdens de klimaattop in Parijs afgesproken nieuwe ambitieuze klimaatdoel om de opwarming te beperken tot anderhalve graad (ten opzichte van pre-industriële waarde). Individuele maandrecords hebben deze grens inmiddels al doorbroken.
Context klimaatonderzoek
Klimaatwetenschapsjournalist Rolf Schuttenhelm schreef voor de website Bits of Science een 25-delige serie waarin hij diverse temperatuurreeksen vergeleek met wetenschappelijk onderzoek over onderwerpen als klimaatgevoeligheid, ‘global dimming’ en reflectie door aerosolen, klimaattraagheid door oceanen en paleoklimatologische inzichten. Voor deze serie consulteerde hij tientallen vooraanstaande klimaatwetenschappers, zoals 16 leidende experts in onderzoek naar klimaatgevoeligheid.
Klimaatdatajournalist Stephan Okhuijsen vergeleek de inzichten van literatuur en klimaatmodellen met de mondiale temperatuurmeetreeks van NASA’s Goddard Institute for Space Studies (GISS), een van ‘s werelds meest gezaghebbende temperatuurreeksen, die teruggaat tot het jaar 1880.
Okhuijsen maakte een grafiek die laat zien hoe de waargenomen temperatuur zich verhoudt tot de stijging van de atmosferische CO2-concentratie en hoe deze recente hitterecords zich verhouden tot een viertal verschillend gedefinieerde temperatuurtrendlijnen: het dertigjarig klimaatgemiddelde (de statistische trend), de consensus-waarde voor CO2-klimaatgevoeligheid, een temperatuurlijn die de traagheid van de oceanen wegfiltert en een temperatuurlijn die een parallel trekt met een paleoklimatologisch verband tussen CO2 en de wereldtemperatuur, op basis van onderzoek naar het Eoceen en het Plioceen, relatief warme perioden van enkele miljoenen jaren geleden.
Voornaamste conclusies:
- Een groot deel van de mondiale opwarming door CO2 wordt nog gemaskeerd. De ‘werkelijke temperatuurtrend’ is aanzienlijk hoger dan de statistische (waargenomen) trend.
Hitterecords 2015 en 2016 zijn geen ‘pieken’, maar correcties richting een hoger gelegen trendlijn. - Als de CO2-concentratie vanaf nu gelijk blijft, zal de temperatuur nog aanzienlijk doorstijgen. Hoe groot deze ‘opwarming in de pijplijn’ precies is, is onzeker – maar waarschijnlijk loopt deze op met de tijd (
- De huidige CO2-concentratie is een gevaarlijke overschrijding. Om onder internationaal afgesproken grenswaarden te blijven (zowel het 2-graden-doel, als het nieuwere 1,5-graden-doel van Parijs) moet de CO2-concentratie niet worden gestabiliseerd, maar moet deze daadwerkelijk worden verlaagd – tot ónder het huidige niveau.
- Zolang we klimaatverandering afmeten aan de direct waargenomen temperatuurstijging en de weersextremen die daarmee samenhangen, negeren we het feit dat een groot deel van de opwarming vertraagd optreedt en blijven we de werkelijke urgentie van het onderliggende CO2-probleem onderschatten. Om toekomstige escalerende opwarming te voorkomen is het noodzakelijk om in het heden drastische CO2-reducties door te voeren.
4 gedachten over “Wereldwijd hitterecord 2016 is voorproef van veel warmere toekomst”
Pingback: Waar blijft de Nederlandse Klimaatwet? -
Al jaren worden wij geconfronteerd met deze informatie, helaas kunnen gewone mensen er niet zo veel aan doen.
Het gebruik van energie is een gegeven in onze tijd en wordt gestimuleerd.
Het enige wat geeft is een hogere bewustwording want de mensen willen wel veranderen. Maar niet de luxe opgeven.
Ook in Nederland is het warm ( gemiddeld) maar dit jaar zonder pieken. We zouden ook justdiggit veel meer moeten helpen en andere initiatieven.
Het kan wel.
Aan Nederland gaat de Global Warming geheel voorbij, er is kou in overvloed, wanneer mogen wij eens genieten van die beloofde Warming???????????????????
Als wij zelf minder CO2 zouden kunnen produceren is dat positief, maar de natuurbranden, houtverbranding, en de wereldwijde oorlogen verpesten de atmosfeer weer zodanig, dat onze zuivering van de lucht er weer bij in het niet valt….kortom water naar de zee dragen dat helpt weinig…..snik
Reacties zijn gesloten.