In mijn omgeving ontstaan regelmatig discussies over avocado. Of eigenlijk: ik krijg regelmatig de retorische vraag naar mijn hoofd geslingerd of ik als vegan niet veel te veel avocado’s eet en of ik wel weet dat dit ook niet bepaald duurzaam is. Nou heeft het eten van een avocado in mijn hoofd niet heel veel te maken met een plantaardig dieet, in die zin dat het geen vervanger is van vlees. Maar: ik houd inderdaad van avocado’s, ik weet dat ze niet duurzaam zijn en ik probeer ze daarom zo weinig mogelijk te eten. Wat me bij de vraag bracht: is het duurzamer om avocado’s en andere exotische producten -zoals mango- vers te eten of uit de diepvries ?
Lokale producten uit het seizoen
Voordat je gaat roepen: kiezen voor lokale producten die ook nog eens in het seizoen zijn en niet in een kas zijn verbouwd, is natuurlijk de meest duurzame keuze. Aardbeien eet je dus in de zomer, pompoen in de herfst en spruitjes in de winter. Maar we weten ook dat het aanbod van verse groente en fruit in de winter beduidend lager ligt dan in bijvoorbeeld de zomer. In dat geval zijn groenten en fruit uit de diepvries of uit een pot of blik een goed alternatief.
Groente en fruit wordt namelijk onmiddellijk na de oogst verwerkt en ingepakt, waardoor er weinig voedingsstoffen verloren gaan. Kies je voor de biologische variant, waar geen suiker of zout aan is toegevoegd, dan zit je helemaal goed qua gezondheid. En ook qua duurzaamheid, want groenten en fruit uit de diepvries, de pot of het blik zijn duurzamer dan verse groente en fruit uit de Nederlandse kas. Maar er zit natuurlijk wel een klein addertje onder het gras, dit geldt alleen als de groente of fruit uit de diepvries, de pot of het blik níet is ingevlogen. De vraag is dus: hoe zit dat bij die avocado of mango?
Hoe komt een mango of avocado hier?
Kort gezegd: producten van ver worden soms ingevlogen, maar vaker per schip vervoerd. Als er een tekort is van een bepaald product of als ze rijp worden geplukt en dus zo snel mogelijk naar de winkel moeten worden getransporteerd, gebeurt dit met het vliegtuig. Dat geldt ook voor producten die kwetsbaar zijn, snel kunnen butsen of bederven. Niet alleen worden deze met het vliegtuig vervoerd, maar er wordt ook veel verpakkingsmateriaal gebruikt om ze te beschermen. We schrijven deze producten dan ook vaak als luxeproduct.
Sommige winkels schrijven niet alleen bij een product waar het vandaan komt, maar ook of het met de boot is vervoerd, want dat is duurzamer (en daar scoor je dus punten mee). Deze producten worden wel vaak geplukt als ze nog niet rijp omdat de reis per schip relatief lang duurt. Onderweg rijpen ze dan verder in een warme en donkere ruimte op het schip met behulp van het ethyleengas wat ze zelf produceren (mango’s). Soms wordt fruit ook nog in de havens van Rotterdam verder gerijpt.
Vervoeren per schip is dus duurzamer dan het vervoeren per vliegtuig, maar óók duurzamer dan het vervoeren per vrachtwagen. Dat heeft alles te maken met de laadcapaciteit: voor een schip heb je namelijk zo’n 220 vrachtwagens nodig. Al moet hier natuurlijk wel een kleine kanttekening bij geplaatst worden, want de afstand telt hier ook mee. En het ene product is het andere niet (een avocado is bijvoorbeeld niet zo duurzaam, omdat er veel water voor nodig is wat droogte tot gevolg heeft. Ook leidt de populariteit van avocado’s tot monoteelt, wat weer desastreuze gevolgen heeft voor de biodiversiteit).
Fruit dat onrijp geplukt is, omdat het per schip deze kant op moet komen, heeft bovendien minder voedingswaarden. Zo is het bijvoorbeeld voor de aanmaak van vitamine C echt nodig dat de vrucht rijpt aan de plant in het zonlicht. Het heeft ook invloed op de smaak, weet iedereen die wel eens in het land van oorsprong is geweest van deze producten die van ver komen. Want avocado’s en mango’s zijn echt veel smaakvoller als ze rijp van de boom komen (net als bij pruimen of appels).
Hoe duurzaam is diepvriesfruit?
Het voordeel van diepvries fruit (avocado of mango bijvoorbeeld) is dat het fruit kan rijpen aan de plant in het zonlicht en dan meteen verwerkt wordt, waardoor de voedingsstoffen bewaard blijven en de verwerking van het product ook in het land van herkomst gebeurt (wel zo eerlijk, want daar verdienen ze geld aan).
Het nadeel is dat fruit (en dat geldt voor al het fruit) een andere textuur heeft als het eenmaal ingevroren is en daarna weer ontdooit. Kijk maar eens naar de gemiddelde blauwe bes uit de diepvries: dat is echt anders dan een verse blauwe bes op je bord. Voordeel is ook dat er minder voedsel verloren gaat als het meteen ingevroren of bewerkt wordt (dan heeft het niet de tijd om te bederven).
Nadeel is dat als je fruit van overzeese plekken komt (zoals bij avocado of mango vaak het geval is) het dus ook vervoerd moet worden in gekoelde containers (op een schip) of koelwagens (over land) met een constante, lage temperatuur van -18 (regelgeving schrijft voor dat diepvriesproducten in Europa bij minimaal -18 bewaard of vervoerd moeten worden).
Dat is om te voorkomen dat het product ontdooit of bederft. Dat is natuurlijk heel fijn, maar je raadt het al: voor een koelwagen (of diepvries) is energie nodig en bij het opwekken daarvan komt CO2-uitstoot om de hoek kijken. Al is een nieuw model altijd milieuvriendelijker (want zuiniger) dan een oud model en als je alles slim verpakt, en niet met een half lege koelwagens rond rijd, is het dus te overzien…
Conclusie
Of je nou voor vers fruit van ver kiest of voor de diepvriesvariant: het moet vervoerd worden. Per boot is duurzamer dan per vliegtuig. Vervoer je het met gekoelde containers, dan kost dit meer energie en meer CO2-uitstoot. Voordeel is echter wel dat het fruit rijp geplukt is en in het land van oorsprong is verwerkt. Als je het ‘vers’ eet, is je avocado of mango vaak niet rijp geplukt, wat ten koste gaat van smaak en voedingsstoffen. En dan is er, tot slot, nog dit: de teelt van tropische producten voor onze markt zorgt vaak voor ontbossing, monoteelt, verloorgang van biodiversiteit, droogte door waterschaarste en erosie. Bovendien wordt in ontwikkelingslanden soms onverantwoord omgegaan met bestrijdingsmiddelen en water.
Kortom: het eten van lokaal en seizoensgebonden groente en fruit is inderdaad echt veel duurzamer. Je kan in de zomer ook zelf je zomerfruit invriezen of je kan natuurlijk je eigen groente inmaken of fermenteren om het goed te houden voor in de winter. Als je dan toch voor exotisch kiest, gewoon omdat het soms gewoon heel lekker is, dan maakt het niet zo heel veel uit of het vers is of ingevroren. Vers heeft waarschijnlijk minder smaak en voedingsstoffen, diepvries kan eenmaal ontdooid een andere textuur krijgen.
Lees ook: Dit is het duurzame en oer-Hollandse alternatief voor Avocado-toast
