Oud en nieuw is altijd een tijd van lijstjes. We blikken terug om het jaar te kunnen afsluiten en nog één keer stil te staan bij wat was. Zo zou je bijna vergeten dat we 2022 nog met een lockdown begonnen in verband met de pandemie. En terwijl de besmettingen in China weer omhoog gaan, hebben wij het hier nu vooral over andere crises. Stikstof, klimaat, woningbouw, koopkracht, Oekraïne, bestuurscultuur en jeugdzorg. Om er maar een paar te noemen. Gelukkig gebeurde er in 2022 ook een heel aantal goede dingen. We zetten er een paar voor je op een rij, om het jaar met een positief gevoel te kunnen afsluiten. Hier is ons positief jaaroverzicht van 2022.
1.De shift naar duurzame energie
De aanleiding is natuurlijk verschrikkelijk, maar Poetin’s invasie van Oekraïne zorgde ervoor dat de overstap naar duurzame energie in een versnelling raakte. Westerse landen wilden van het Russisch gas af en dus werd er massaal ingezet op het duurzame alternatief van zon- en windenergie. Dat de energieprijzen door de oorlog als een malle omhoog gingen, zorgde er ook voor dat consumenten de verwarming massaal lager zetten, minder vaak en minder lang warm gingen douchen en hun huizen -voor zover mogelijk- gingen verduurzamen. Energie besparen betekende nu immers ook geld besparen en dat blijkt altijd een goede motor voor verandering. Los van de oorlog zagen we trouwens sowieso al een voorzichtige ontwikkeling tégen fossiele energie en voor de hernieuwbare variant. Zo gaven bedrijven als Lloyds en HSBC dit jaar aan te willen stoppen met het investeren in nieuwe olie- en gasvelden.
2.De natuur krijgt rechten
Het woord ecocide, oftewel vernietiging van de natuur, valt in het jaar 2022 steeds vaker. Als de natuur een rechtspersoon kan worden, mogen mensen het niet zomaar vernietigen zonder dat daar strafrechtelijke consequenties aan vast zitten. Spanje voegde als eerste Europese land de daad bij het woord en gaf een lagune in de Murcia regio juridische rechten om zo de vervuiling te stoppen. Door van de lagune een rechtspersoon te maken, heeft het recht op bescherming, bewaring, onderhoud en herstel. Ook in andere landen zie je deze beweging op gang komen. Nieuw Zeeland was in 2014 het eerste land die een natuurgebied de status van rechtspersoon toekende. De inheems Maori bevolking heeft hierbij een grote rol gespeeld. Ook in Zuid-Amerika strijdt de inheemse bevolking voor rechten van de natuur. Zo worden de rechten van de natuur expliciet genoemd in de grondwet van Ecuador en nam Bolivia twee jaar geleden de ‘Wet van de rechten van moeder aarde’ aan. Ook in Nederland wordt erover gesproken om bijvoorbeeld de Waddenzee tot rechtspersoon te maken.
3.Moeder Aarde als CEO
Dit jaar trok het Amerikaanse bedrijf Patagonia wereldwijd de aandacht door de Aarde aan te wijzen als enige aandeelhouder van het bedrijf. Daarmee gaat elke cent die niet in het bedrijf zelf geïnvesteerd wordt naar het bestrijden van klimaatverandering en het beschermen van de aarde. Patagonia volgt hiermee een bredere trend die we binnen het bedrijfsleven zien en waarbij de aarde een prominente rol krijgt binnen het bestuur. Zo wees het Amsterdamse vegan kaasbedrijf Willicroft in 2020 Moeder Aarde al aan als CEO van het bedrijf. Daardoor wordt moeder natuur centraal gesteld bij elke beslissing.
4.Biodiversiteit krijgt prioriteit
Lange tijd ging het vooral over klimaat en CO2-uitstoot en leek biodiversiteit het ondergeschoven kindje. Maar op de biodiversiteitstop in Montreal kwam daar dit jaar verandering in. De landen stemden in met de zogenoemde 30-30 regel waarbij 30 procent van de natuur (land en water) in 2030 beschermd moet zijn. Op die manier hopen de landen het dramatische teruglopen van de biodiversiteit, die door wetenschappers ook wel de zesde extinctie golf wordt genoemd, terug te dringen en dat is hard nodig. Het akkoord wordt dan ook wel het Parijs-akkoord van de biodiversiteit genoemd: dé plek waar harde afspraken gemaakt zijn. Nou hopen dat we er ook in slagen om ons eraan te houden en het zelfs uit te breiden.
5.De terugkeer van wilde dieren
In dat kader wil ik toch ook even stil staan bij het feit dat het met sommige diersoorten juist weer ietsje beter ging dit jaar. Zo zijn bevers, bizons en pelikanen op weg naar herstel, meestal als gevolg van herintroductieprogramma’s. Gaat het de goede kant op met neushoorns in Mozambique. Keerde de vinvis na veertig jaar weer terug bij Antarctica. En neemt het aantal wilde tijgers weer toe. We zijn er nog lang niet, maar juist door te focussen op deze verhalen van hoop krijgen we energie om door te gaan met onze inzet voor het klimaat en de aarde.
6.De eerste vegan caseïne
Het zou enorm veel dierenleed en klimaatellende schelen als we echte kaas (met caseïne) kunnen maken zonder daarvoor gebruik te maken van de koe. Those Vegan Cowboys hebben daarin dit jaar een belangrijke mijlpaal bereikt. In hun melklab in Gent zijn ze erin geslaagd om kaas te maken met caseïne (het melkeiwit dat kaas kazig maakt). Daarin verschilt het van andere vegan kazen, die bijvoorbeeld gemaakt worden van noten (we hebben die alternatieven hier voor je op een rij gezet). “We zijn er nog niet,” zegt CEO Jaap Korteweg (die ook de oprichter is van de Vegetarische Slager). “We moeten verder met de opschaling en onderzoeken hoe we de micro organismen efficiënter laten werken.” Maar er gloort hoop. En we houden de ontwikkelingen natuurlijk voor je in de gaten o hetkanWEL.
7.Plastic wordt aangepakt
Terwijl het statiegeld op blikjes in Nederland is uitgesteld (1 januari 2023 bleek helaas te vroeg), wordt er toch ook heel veel winst geboekt als het gaat om de strijd tegen plastic. Zo werd statiegeld op plastic flessen en blikjes dit jaar verplicht in Duitsland en voerde Frankrijk een verbod in op plastic op groente en fruit. Ook de EU wil verpakkingen aanpakken: van koffiecups tot shampooflesjes in hotels. Regelgeving moet ervoor zorgen dat verpakkingen duurzamer worden en de hoeveelheid afval vermindert, zo werd eind november aangekondigd. Ondertussen gaat Ocean Cleanup gestaag door met het opruimen van het plastic afval dat al in onze oceanen dobbert. Zo is er dit jaar 100.000 kilo plastic uit de oceaan gehaald. Lees hier hoe je microplastics uit je leven kan bannen.
8.Werken om te leven
Ons levensmotto leek lange tijd ‘werk boven alles’ te zijn. Maar lange dagen en een hoge werkdruk zorgt voor een ware burn-out epidemie en leidt bovendien tot overmatig consumeren (dé grote vijand van het klimaat). Immers: als we extreem moe zijn, grijpen we makkelijker naar kant-en-klaar producten in plastic verpakkingen en belonen we onszelf graag met nieuwe spullen, kleding of een vliegvakantie naar de zon om nog een beetje geluk te voelen. Hier komt langzaam een kentering in. We zien al dat de jongere generatie het omdraait en niet leeft om te werken, maar werkt om te leven. Maar ook bedrijven passen zich aan. Zo grijpen steeds meer bedrijven naar een vierdaagse werkweek (met hetzelfde salaris als een fulltime baan) en introduceerde de National Health Service (NHS) in Engeland flexibel werken voor personeel dat in de menopauze zit. Goede ontwikkelingen vinden wij. Ook in 2023 zullen we, net als in 2022, weer een Anders Werken maand organiseren.
9. Schoner vliegen
Er wordt vaak beweerd dat schoon vliegen niet mogelijk is, maar toch zijn er heel wat ontwikkelingen op dit gebied die hoopvol stemmen. Zo heeft het Spaanse Air Nostrum een bestelling geplaatst voor 10 Hybrid Air Vehicles met een lagere uitstoot. En kondigde Canada aan elektrisch te willen vliegen op binnenlandse vluchten met toestellen van de Zweedse startup Heart Aerospace. Vanaf 9 januari is het Anders Reizen maand bij hetkanWEL en gaan we in op de echte prijs van vliegen en spreken we met de eerste vrouwelijk piloot van Nederland die elektrisch vliegt. We laten je natuurlijk ook zien hoe je op een makkelijke en goedkope manier gebruik kan maken van de trein om door Europa te reizen. Wil je niks missen van deze maand? Schrijf je dan in voor de speciale nieuwsbrief (die stopt na een maand automatisch).
10. Reclame wordt aan banden gelegd
Dit jaar haalde Haarlem het wereldnieuws door als eerste gemeente een verbod in te stellen op reclame voor vleesproducten in openbare ruimtes. Het is niet de eerste keer dat een gemeente reclame in openbare ruimtes aan banden legt. Zo was er in Amsterdam, Den Haag en Leiden al een verbod op fossiele reclames zoals vliegreizen en auto’s die op benzine rijden. Utrecht volgde dit jaar met een zelfde verbod en voegde daar ook nog gokken aan toe.
Bonus: Klimaatklever werd woord van het jaar
Dat het klimaat niet meer weg te denken is uit ons vocabulaire bleek ook bij de verkiezing van het woord van het jaar. Het mooi allitererende klimaatklever won. Daarmee werd nog maar eens extra de aandacht gevestigd op de activisten die zich in 2022 voor het eerst massaal vastplakten aan wegdekken, kunstwerken en talkshowtafels om zo aandacht op te eisen voor klimaatverandering en vooral het gebrek aan maatregelen hiertegen. We vroegen eerder dit jaar of deze vastplakacties een goede manier zijn om aandacht te vragen voor het klimaat. Van de bijna 2.000 mensen die hun stem uitbrachten bij deze poll zei 81,5% van niet.
Wat vond jij het hoogtepunt van het jaar 2022? Laat het ons weten door hieronder een reactie toe te voegen.
