10 redenen om te stoppen met het eten van vis

Er wordt veel geschreven over waarom we geen vlees zouden moeten eten. Nog niet zo lang geleden zette ik nog maar eens 25 argumenten op een rij nadat ik per ongeluk bij een varkensfokker terecht was gekomen (lang verhaal, lees het in dit blog).  Maar vis is een ander verhaal. Want dat zwemt vrij rond, heeft niet echt gevoel, lijdt dus nauwelijks en is bovendien gezond, zijn de vaak gehoorde veronderstellingen. Maar klopt dat wel? We zoeken het voor je uit en zetten 10 redenen op een rij waarom je zou moeten stoppen met vis eten.

Toen ik op mijn 18^e op mezelf ging wonen, besloot ik de daad bij het woord te voegen en vegetariër te worden. Dit was in een tijd waarop een gemiddelde supermarkt welgeteld één vegaburger in het schap had liggen (die zo droog en smakeloos was, dat het niemand over de streep kon trekken om minder vlees te eten). En ik in een restaurant letterlijk een keer een spies met tofublokjes voorgeschoteld kreeg waar niks mee gedaan was. Dat was in Nijmegen, waar nu het beste vegan restaurant van de wereld staat dat bovendien twee Michelinsterren heeft. Waarmee ik maar wil zeggen dat de tijden godzijdank veranderd zijn.

In die tijd kwam ik veel vegetariërs tegen die – om bovengenoemde redenen- wel vis aten. Nou kan ik bij tijd en wijle nogal streng zijn in de leer, zowel als het om taal gaat als om het eten van dieren, dus was mijn eerste reactie altijd: pescotariër, dan ben je pescotariër! Dit kwam me steevast op een wegwuifgebaar te staan: patato, pa-tah-to. Oftewel: same, same. En terecht natuurlijk, want belangrijker dan het woord, zijn de argumenten om geen vis te eten. Daarom zet ik ze nog een keer op een rij.

1.Vissen ervaren wel degelijk pijn

Dat vissen geen pijn voelen, is een fabeltje. Ze hebben een sterk ontwikkeld centraal zenuwstelsel en schijnen pijn, stress en angst op min of meer dezelfde wijze te ervaren als zoogdieren en vogels. Als we ervan uitgaan dat ze vrij in de zee kunnen zwemmen, dan ervaren ze die pijn doordat ze met grote getalen uit een net gedropt worden en door verdrukking en gebrek aan water stikken. Soms duurt het uren voor een vis sterft. Ook kweekvissen lijden: ze worden in kleine bassins gekweekt waar ze -net als bijvoorbeeld varkens of kippen- op een kluitje leven en dus te weinig ruimte en bewegingsvrijheid hebben.

2.Er blijft geen vis meer over

Wilde vis vangen die een goed leven heeft gehad, is één ding. Maar we zijn zo stelselmatig aan het overbevissen dat er niks meer over blijft. Als we op de huidige voet doorgaan, zijn de oceanen in 2048 praktisch leeg, zo voorspellen wetenschappers. Dus terwijl we aan de ene kant druk bezig zijn om te zorgen dat insecten, vogels en bodemleven weer terugkomen (omdat we ons eindelijk realiseren hoe belangrijk biodiversiteit is voor ons eigen voortbestaan), vissen we de oceanen leeg. Een gevolg daarvan is ook dat andere dieren minder te eten hebben en dus verder moeten zwemmen of vliegen om een volle maag te krijgen.

3.Er is veel bijvangst, zoals dolfijnen

Als we de oceanen leeg zouden vissen en alles zouden opeten, is het ergens misschien nog te verantwoorden. Maar van de 80 miljard kilo die jaarlijks wordt gevangen voor consumptie is 30 tot 35 miljard kilo bijvangst. Dit zijn dieren die we niet eten, inclusief dolfijnen, zeeschildpadden en zeesterren. Ook zeevogels raken verstrikt in vislijnen of netten. Deze dieren overleven het vaak niet en worden dood weer de zee in gekieperd.

4. Kwetsbare natuur gaat eraan in het proces

Koraalriffen en mangrovebossen worden vaak beschadigd of verdwijnen om – in het geval van de bossen- plaats te maken voor grote scampi- en viskwekerijen. Maar deze bossen vormen samen met het koraal kraamkamers voor de zee waar veel beschutte plekken zijn voor het leggen van eitjes. Als die beschutte plekken er niet meer zijn, wordt er dus minder vis geboren. Dat zien we nu al gebeuren. Op dit moment zijn er al 400 dode ecosystemen in zee met een totaal oppervlak van 245.000 km².

5.Schade aan de bodem

Bij sommige methoden, zoals boomkorvisserij, slepen de vissers met kettingen over de bodem om platvissen zoals schol, tong, bot en heilbot in het net te jagen. Dat veroorzaakt schade aan de bodem en aan de dieren die op de bodem leven (pulsvisserij waarbij vissen met elektrische schokjes het net in gejaagd werden, is sinds 2019 verboden in de EU).  

6.Viskwekerijen zijn ook niet top

Het leven in zee heeft trouwens ook op andere manieren te lijden onder de kweekvisserij. Want die krijgen grote hoeveelheden kleine visjes gevoerd die – je raadt het al- uit de oceaan komen. Zo is voor 1 kilo kweekzalm bijvoorbeeld 2 – 5 kilo vis nodig en voor 1 kilo kweektonijn zelfs 10 tot 15 kilo. Dat is dus (net als bij vlees, waar 5 kilo plantaardig eten nodig is voor 1 kilo vlees) bijzonder inefficiënt. Daarnaast krijgen de kweekvissen -net als vee- ook vaak antibiotica en andere medicatie. De omgeving van de kwekerijen in open water (zoals de fjorden in Noorwegen) is vaak vervuild door die medicatie, waardoor men soms zelfs spreekt van ‘deadzones’: hier kan niks meer leven.

7.Omega 3 haal je uit zeewier

Vaak wordt het argument gebruikt dat we vis nodig hebben voor onze gezondheid. Denk aan omega 3. Maar de vissen halen die omega 3 uit algen en zeewier, iets wat wij als mens ook prima kunnen doen. Dat scheelt namelijk grote hoeveelheden uitgeperste vis. Uitgeperste vis??? Ja, uitgeperste vis.

8.Dioxines, metalen en Pfas

En over gezondheid gesproken: iedereen krijgt dioxines binnen. Dat zijn chemische stoffen die bij (vuil)verbrandingsprocessen kunnen ontstaan. Het grootste deel (95 tot 98%) krijgen we binnen via voedsel en dan met name door het eten van vlees, vette vis, zuivel en eieren. Vis blijkt 20x zoveel dioxines te bevatten als vlees en melk en 10x zoveel als eieren. Ook zware metalen als kwik of cadmium en Pfas kunnen we via het eten van vis binnenkrijgen. Zo kwam het RIVM eerder dit jaar nog met het advies om geen vis uit de Westerschelde te eten wegens te grote concentraties Pfas.

9.Microplastics

Ook microplastics zijn een bekend probleem. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we ze inmiddels in ons bloed en in borstvoeding hebben. Die microplastics krijgen we binnen via ons drinkwater, de lucht en ook via het eten van vis, schaal- en schelpdieren. Want ook door het eten van mosselen of oesters (om maar even twee populaire gerechten te noemen) krijg je microplastics binnen. Wat dit precies met onze gezondheid doet, is nog onzeker: daar moet nog meer onderzoek naar gedaan worden. Maar helemaal gezond lijkt het ons niet. Veel van die microplastics in de oceaan komen van onze synthetische kleding, maar ook visnetten geven microplastics af (en zorgen voor vervuiling op de stranden). Als we zo doorgaan als nu, zwemt er in 2050 meer kilo plastic in zee dan vis.

 10.(Vissers)schepen zorgen voor vervuiling

De vervuiling van de zeeën en kust komt voor 80% van het land, maar 20% komt van de scheepvaart (inclusief vissersboten). Die schepen gebruiken brandstof (70 tot 90% van de milieu impact van vis zit in de brandstof van vissersboten). Maar er wordt ook veel afval overboord gegooid, omdat dit ‘gratis’ is en er op het land betaald moet worden voor afvalverwerking. Daarnaast gebruiken ze vaak koelvloeistoffen om de gevangen vis vers te houden en die kunnen weglekken of in de lucht terecht komen, waarschuwt Milieu Centraal.

Lees hier 25 redenen om te stoppen met vlees eten.